Samenvatting volledige leerstof sociologie module 2.3

Hoofdstuk 1 Wat is sociologie?

Referentiekader  bestaat uit iemands kennis en verklaringen van en oordelen over de sociale
werkelijkheid.
Sociaal bewustzijn  houdt in dat je zicht hebt op de snijpunten tussen je persoonlijke levenslot,
geschiedenis en sociale omstandigheden.
Cognitieve dissonantie  psychologische term voor de onaangename spanning die ontstaat bij het
kennisnemen van feiten of opvattingen die strijdig zijn met een eigen overtuiging of mening.
Halo-effect  de neiging om te denken dat wanneer iemand op één terrein positief opvalt, hij ook
wel goed zal zijn op andere terreinen.
Horn-effect  één negatief aspect leidt tot het toeschrijven van meerdere negatieve kenmerken of
eigenschappen.
Superdiversiteit  diversiteit binnen diversiteit

Hoofdstuk 2 homosociologicus

Positie  een plaats in een netwerk van relaties
Sociale status  de waardering die de samenleving hecht aan een positie in relatie tot andere
posities.
Sociaal aanzien  de mate van waardering die men heeft voor de wijze waarop iemand een positie
bekleedt
Sociale structuur  de wijze waarop de posities in een samenleving of groep op elkaar betrokken
zijn.
Organogram  een schema van de structuur van een organisatie
Rol  het gedrag dat van een positiebekleder verwacht wordt.
Rolattributen  uiterlijkheden die nuttig zijn of dienen als herkenningsmiddel van een rol
Statussymbolen  uiterlijkheden die verwijzen naar prestige, rijkdom, macht, invloed, gezag en
dergelijke.
Intern rolconflict  hiervan is sprake wanneer een persoon geconfronteerd wordt met niet of
moeilijk te combineren verwachtingen ten aanzien van één positie die hij bekleedt.
Extern rolconflict  hiervan is sprake wanneer een persoon geconfronteerd wordt met niet of
moeilijk te combineren verwachtingen ten aanzien van verschillende posities die hij bekleedt.
Socialisatie  het leren spelen van rollen in het sociale leven.
Primaire socialisatie  het leren spelen van algemene rollen in het sociale leven.
Secundaire socialisatie  het leren spelen van specifieke rollen in het sociale leven.
Anticiperende socialisatie  het in gedrag en houding vooruitlopen op een toekomstige rol.
Collectieve rituelen  activiteiten die de functie hebben om de groepssolidariteit te versterken, de
waarden en normen van de groep aan te scherpen en aldus het conformisme te vergroten.
Sociale controle  het geheel van positieve en negatieve sancties dat dient om het sociaal gedrag
van mensen te beheersen en in overeenstemming te brengen met de heersende waarden, normen
en verwachtingen
Zichzelf waarmakende voorspelling  voorspelling die werkelijkheid wordt als gevolg van een
verkeerde definitie van de situatie.
Zichzelf vernietigende voorspelling  een aanvankelijk juiste definitie van de situatie die leidt tot
gedrag dat voorkómt dat de aanvankelijke definitie waar wordt.
Selectief waarnemen  hierbij wordt de werkelijkheid vertekend, vervormd en in overeenstemming
gebracht met de eigen opvattingen en belangen.
Vooroordeel  vaste manier van denken, voelen en handelen die een gedeelte van de sociale
werkelijkheid in behoorlijke mate vertekent.
Stereotypering  vaste manier van denken, voelen en handelen ten opzichte van een groepering,
die niet in overeenstemming is met de sociale werkelijkheid.

, Discriminatie  het ongelijk behandelen van een individuen of groeperingen op grond van bepaalde
kenmerken.
Blaming the victim  proces waarbij daders of omstanders de schuld bij een slachtoffer neerleggen.

Hoofdstuk 3 Groeperingen

Groepering  verzameling van mensen die op één of andere manier is af te grenzen van andere
mensen.
Groep  verzameling van mensen die; regelmatig contact hebben, gemeenschappelijke waarden en
normen hanteren, gevoelens van saamhorigheid delen, duidelijke posities ten opzichte van elkaar
hebben en duurzame relaties hebben.
Collectiviteit  verzameling van mensen die gemeenschappelijke waarden en belangen hebben,
waardoor ze een zekere saamhorigheid voelen.
Sociale categorie  verzameling van mensen die één eigenschap gemeen hebben.
Organisatie  groepering die gericht is op het bereiken van bepaalde doeleinden en wordt
gekenmerkt door een duidelijke positieverdeling.
Referentiegroepering  een groepering die van grote invloed is op iemands referentiekader.
Sociale identiteit  bestaat uit gemeenschappelijke ervaren overtuigingen, waarden en kenmerken
van een groepering.
Etnocentrisme  wanneer volkeren vanuit hun eigen set van waarden en normen andere volkeren
beoordelen.
Relatieve deprivatie  het gevoel dat men iets tekortkomt vergeleken met anderen.
Comparatieve referentiegroeperingen  groeperingen waarmee we onszelf vergelijken.
Netwerk  een groepering die; één persoon als centrum heeft en waarvan alle leden regelmatig
contacten onderhouden met het centrum.
Informele hulp  alle hulp aan mensen met uiteenlopende problemen die niet wordt gegeven in het
kader van een beroep.
Samenwerkingsverband  een verband van twee of meer organisaties of zorgverleners, die
wederzijdse verplichtingen aangaan om tot resultaten te komen die ze afzonderlijk niet kunnen
bereiken.

Hoofdstuk 4 cultuur

Cultuur  geheel van waarden, normen, verwachtingen en doeleinden die leden van een groepering
met elkaar delen.
Waarden  centrale maatstaven met behulp waarvan we het eigen gedrag en dat van anderen
beoordelen.
Normen  opvattingen en regels over hoe men zich moet gedragen of hoe men zich juist niet moet
gedragen.
Verwachtingen  bestaan uit een complex van opvattingen dat de toekomstverwachtingen van een
groot aantal personen vorm en inhoud geeft.
Doelen  gestandaardiseerde opvattingen over wat wenselijk is.
Andere cultuur  cultuur die afwijkt van in onze samenleving algemeen aanvaarde, centrale
waarden, normen, verwachtingen en doeleinden.
Subcultuur  cultuur die in zekere mate afwijkt van de algemeen aanvaarde cultuur maar wel de
belangrijkste elementen van die algemene cultuur bevat.
Contracultuur  cultuur die elementen bevat die een protest inhouden tegen de dominante cultuur.
Institutie  levensgebied dat een systeem van erkende normen en gedragspatronen kent die het
gedrag van de mensen en hun onderlinge relaties regelen.
Bureaucratie  volgens Weber een manier van organiseren waarbij activiteiten volgens bepaalde
algemeen geldende principes en regels worden uitgevoerd.