Samenvatting
Biologie samenvatting - nectar, vwo 5, 4e editie, H16 systeem aarde en de mens
een biologie samenvatting van H16 - systeem aarde en de mens uit Nectar vwo 5, 4e editie
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 16 - Systeem aarde en demens
§1 - Koolstofkringloop en klimaat
ontstaat systeem aarde
- eencellige autotrofe organismen in staat tot fotosynthese
- CO2 uit de atmosfeer verdween
- de temperatuur daalde: ijstijd
- door vulkanen warmde de aarde weer op
- pangea brak uiteen
- een warme, leefbare aarde met verschillende leefomgevingen ontstond
- grote variatie organismen kon ontstaan
sinks = bodemvoorraden van organische stoffen met veel koolstof (fossile brandstoffen)
- bijvoorbeeld onder de permafrost
- afgestorven plankton komt daar door de zeestromen
sinks kunnen ook bestaan uit klaksteen
de hoeveelheden stoffen met CO2 in de biomassa van een ecosysteem zijn niet constant
- in de zomer wordt er meer opgenomen dan afgegeven, in de winter andersom
koolstofhoudende stoffen kunnen vrijkomen door vulkaanactiviteit en erosie
fossilie brandstoffen en klakgesteente in sinks zijn onderdeel van de langzame
koolstofkringloop
- atmosfeer → sink → atmosfeer
- duurt 100 tot 200 miljoen jaar
we gebruiken koolstof voor energievoorzieningen
- we zijn met meer mensen dus gebruiken meer producten
- er komt meer CO2 vrij
CO2 is een broeikasgas
- andere broeikasgassen: waterdamp, CH4 en N2O
- door dit gas wordt in de atmosfeer warmte vastgehouden: broeikaseffect
- door extra CO2 uit fossiele brandstoffen vergroot dit effect: versterkt broeikaseffect
warmte wordt vastgehouden door broeikasgassen
zonlicht wordt weerkaatst door de bewolking
de ozonlaag houd een gedeelte van het zonlicht tegen
broeikaseffect
- 50% waterdamp
- 25% waterdruppeltjes in de lage bewolking
- 20% normale hoeveelheid CO2
, - 5% overige broeikasgassen
de temperatuurstijging komt voornamelijk door de extra CO2
- 60% van deze extra CO2 zorgt ook voor extra biomassa
GWP van methaan is 25: het is 25 x zo sterk als CO2 bij het broeikaseffect
- laag gehalte CH4, toch zorgt het voor de helft van het versterkte broeikaseffect
- CH4 komt uit fossiele brandstoffen, landbouw (rijstbouw), afvalstortplaatsen, veeteelt,
methaanbacteriën in water met anaerobe omstandigheden
- anaerobe bij bijvoorbeeld smelten van de permafrost
- versterkt broeikaseffect → hogere temperatuur → smeltend permafrost → meer
methaan → versterkt broeikaseffect
N2O komt voornamelijk door overbemesting in de landbouw
het duurt 150 jaar voordat een N2O molecuul is afgebroken
het duurt 10-15 jaar voordat een CH4 molecuul CO2 wordt
§2 - Stikstofkringloop
Veel stikstof gasvormig in de lucht, niet veel in de grond
- veel organismen kunnen stikstof uit de lucht niet opnemen
- land wordt bemest, een deel spoelt uit door de regen
- sommige bacteriën kunnen wel stikstof opnemen en binden aan organische stoffen
- dit heet stikstofbinding of stikstoffixatie
- deze leven in symbiose met planten
- de bacteriën hebben een enzym die stikstof bindt
- dit enzym werkt optimaal in de anaerobe omstandigheden van de
wortels van planten
- de bacteriën leveren stikstof aan de plant en de plant levert stoffen aan de
bacteriën om aminozuren te kunnen maken: mutualisme
planten gebruiken NO3- voor hun organische stikstofverbindingen
- dieren eten dit en kunnen het stikstof zelf gebruiken
- reducenten zorgen ervoor dat dit stikstof weer bij de planten komt
er zijn te veel mensen, dus de planten moeten meegroeien
- hiervoor is te weinig stikstof in de bodem
- kunstmest wordt gebruikt om NO3- te leveren
- onder hoge druk reageert N2 met H2 → NH3 → HNO3 → NO3-
de landbouwgrond wordt overbemest
- een gedeelte van de kunstmest wordt omgezet in N2O (broeikasgas)
- de kunstmest spoelt verder uit: het komt terecht in het oppervlaktewater
- eutrofiëring; water verrijken met anorganische voedingsstoffen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liekewelleweerd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,57. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73314 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen