Pedagogiek kennistoets BT1 Samenvatting
Effectief leren
Hoofdstuk 1
1.1 Sleutelbegrippen bij het vormgeven van effectief leren
De zes sleutelbegrippen zijn belangrijk om in een les te realiseren omdat dit bepalend is
voor het effectieve leren van alle leerlingen.
De zes sleutel begrippen zijn:
1. Een heldere structuur in de opbouw van de leerstof
2. Het juiste niveau van de leerstof.
3. Betekenis geven aan de leerstof.
4. Individuele aanspreekbaarheid
5. Zichtbaarheid van leren/denken
6. Aandacht voor nieuwsgierigheid en motivatie
Een heldere structuur in de opbouw van de leerstof
De lessen hebben een begin, midden en een eind met onderling verband.
Het juiste niveau van de leerstof
We leren in de vorm van onthouden, begrijpen, integreren en toepassen in relatie met
leeractiviteiten van leerlingen.
Betekenis geven aan de leerstof
Leerlingen moeten voor zichzelf betekenis kunnen geven aan de leerstof. Dit doen zij
wanneer ze weten waarom ze nu juist deze stof op dit moment moeten doorwerken.
Kennis krijgt betekenis als leerlingen weten waarvoor ze die kennis kunnen gebruiken.
Als kennis betekenis heeft zodat iemand weet waarvoor hij die kennis kan gebruiken, kan
hij daarover vier vragen beantwoorden
1. Wat is de functie, het doel van deze kennis?
2. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van deze kennis?
3. Kan ik voorbeelden van deze kennis geven?
4. Welke argumenten heb ik om deze kennis te verkrijgen?
Uit onderzoek is gebleken dat aansluiten bij wat leerlingen al weten, het leren veel
effectiever maakt dan wanneer je dat niet doet. Voorkennis is de al aanwezige kennis en
ervaring. Leren is voor een belangrijk deel de nieuwe informatie op de juiste wijze
inpassen bij de voorkennis. Door ervoor te zorgen dat het op een voor de leerling
logische plaats in zijn hoofd wordt opgeslagen. De docent moet de voorkennis van een
leerling activeren en hen bewust maken van wat ze al denken te weten. Hij kan dan
beter beoordelen wat de leerlingen werkelijk wel en niet weten, en wat ze nog willen of
moeten leren.
Individuele aanspreekbaarheid
Het is de docent die de verantwoordelijkheid heeft om leerlingen effectief met de leerstof
bezig te laten zijn. Dat kan door leerlingen op zo’n manier te benaderen dat iedere
leerling aanspreekbaar is op het antwoord op een vraag of opdracht.
Zichtbaarheid van leren/denken
mogelijkheden creëren om leerprocessen van leerlingen zichtbaar en/of hoorbaar te
maken. Dan kan je inspelen op het leren van de leerling en dat bijstellen of verfijnen. Dit
vraagt om het gebruik van een adequate techniek van vragen stellen en een functioneel
gebruik van werkvormen. Dit kan door regelmatig rond te lopen, bij leerlingen mee te
Effectief leren
Hoofdstuk 1
1.1 Sleutelbegrippen bij het vormgeven van effectief leren
De zes sleutelbegrippen zijn belangrijk om in een les te realiseren omdat dit bepalend is
voor het effectieve leren van alle leerlingen.
De zes sleutel begrippen zijn:
1. Een heldere structuur in de opbouw van de leerstof
2. Het juiste niveau van de leerstof.
3. Betekenis geven aan de leerstof.
4. Individuele aanspreekbaarheid
5. Zichtbaarheid van leren/denken
6. Aandacht voor nieuwsgierigheid en motivatie
Een heldere structuur in de opbouw van de leerstof
De lessen hebben een begin, midden en een eind met onderling verband.
Het juiste niveau van de leerstof
We leren in de vorm van onthouden, begrijpen, integreren en toepassen in relatie met
leeractiviteiten van leerlingen.
Betekenis geven aan de leerstof
Leerlingen moeten voor zichzelf betekenis kunnen geven aan de leerstof. Dit doen zij
wanneer ze weten waarom ze nu juist deze stof op dit moment moeten doorwerken.
Kennis krijgt betekenis als leerlingen weten waarvoor ze die kennis kunnen gebruiken.
Als kennis betekenis heeft zodat iemand weet waarvoor hij die kennis kan gebruiken, kan
hij daarover vier vragen beantwoorden
1. Wat is de functie, het doel van deze kennis?
2. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van deze kennis?
3. Kan ik voorbeelden van deze kennis geven?
4. Welke argumenten heb ik om deze kennis te verkrijgen?
Uit onderzoek is gebleken dat aansluiten bij wat leerlingen al weten, het leren veel
effectiever maakt dan wanneer je dat niet doet. Voorkennis is de al aanwezige kennis en
ervaring. Leren is voor een belangrijk deel de nieuwe informatie op de juiste wijze
inpassen bij de voorkennis. Door ervoor te zorgen dat het op een voor de leerling
logische plaats in zijn hoofd wordt opgeslagen. De docent moet de voorkennis van een
leerling activeren en hen bewust maken van wat ze al denken te weten. Hij kan dan
beter beoordelen wat de leerlingen werkelijk wel en niet weten, en wat ze nog willen of
moeten leren.
Individuele aanspreekbaarheid
Het is de docent die de verantwoordelijkheid heeft om leerlingen effectief met de leerstof
bezig te laten zijn. Dat kan door leerlingen op zo’n manier te benaderen dat iedere
leerling aanspreekbaar is op het antwoord op een vraag of opdracht.
Zichtbaarheid van leren/denken
mogelijkheden creëren om leerprocessen van leerlingen zichtbaar en/of hoorbaar te
maken. Dan kan je inspelen op het leren van de leerling en dat bijstellen of verfijnen. Dit
vraagt om het gebruik van een adequate techniek van vragen stellen en een functioneel
gebruik van werkvormen. Dit kan door regelmatig rond te lopen, bij leerlingen mee te
