Publiekrecht 1
Praktisch Staatsrecht
1 De Nederlandse staat en zijn bewoners..................................................................................1
2 Grondrechten in Nederland.................................................................................................5
3 de organisatie van de Nederlandse staat en het Koninkrijk............................................7
4 Regeringen parlement...........................................................................................................10
5 Wet- en regelgeving...........................................................................................................15
6 Bestuur en beleid...........................................................................................................18
8 rechtsbescherming en rechtspraak................................................................21
1 kennismaking met het bestuursrecht........................................................23
2 Spelers in het veld van het bestuursrecht.............................................26
3 Bevoegdheden van het openbaar bestuur............................................29
4 De spelregels voor het openbaar bestuur.............................................................................32
5 Bestuur in actie beschikkingen:.........................................................................................34
7 Toezicht op bestuursorganen en rechtsbescherming...................................................37
8 De rechter aan zet......................................................................................................40
Praktisch Staatsrecht
1 De Nederlandse staat en zijn bewoners
1
,1.1 De Nederlandse staat
Kenmerken van de staat:
Staat: als er een gemeenschap is van mensen op een bepaald
grondgebied, waarover een organisatie het hoogste gezag uitoefent 4
kenmerken:
1. Grondgebied van een staat, het territorium, kent grenzen in een
verdrag
2. Gemeenschap wordt gevormd door mensen die daartoe behoren van
wege hun afstamming of die op eigen verzoek de nationaliteit van
de staat hebben verkregen.
3. Gezag: de staat heeft exclusieve zeggenschap op en over zijn
gehele grondgebied. Het hoogste gezag van de staat is gericht op
het scheppen en handhaven van orde en recht. Alleen het hoogste
gezag heeft geweldsmonopolie om eigen berechtiging tegen te
gaan.
Iedere staat heeft het recht om het gezag binnen zijn staat uit
te oefenen.
Andere staten mogen zicht niet bemoeien met binnenlandse
aangelegenheden en moeten zich onthouden van agressie
tegen een andere soevereine staat.
Interne soevereiniteit: politiek & justitie
Externe soevereiniteit: buitenlandse Betrekkingen, diplomatie
& defensie
- Staat kan in 2 betekenissen worden gebruikt: wordt een land mee
aangeduid en wordt het gezag in een staat mee aangeduid
(overheid).
4. ‘Erkenning van een staat door andere staten.’
De staat is soeverein (art. 2:1 BW): de Nederlandse staat is een
rechtspersoon naar burgerlijk recht betekent dat de staat, net als
persoon, zelfstandig drager is van rechten en plichten en als staatsmacht
kan optreden in het juridische verkeer binnen Nederland en in contact met
andere staten.
De staat zorgt voor bescherming en het algemeen belang (= datgene wat
in het belang is van de meeste burgers en van de staat als geheel) hete
eerst burgerlijkrecht (regelde de juridische verhouding tussen personen)
en nu publiekrecht (komt voort uit renaissance ‘publieke zaak’). Het
publiekrecht is onderverdeelt in staatsrecht, het bestuursrecht en
strafrecht”
- Staatsrecht: betreft de manier waarop de inrichting van de staat en
het optreden van de overheid zijn georganiseerd, alsmede zo
belangrijke grondrecht van burgers. Hoofdlijnen:
Inrichting van de staat en verdeling van bevoegdheden
Handhaving individuele vrijheden van de burgers
Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid
Totstandkoming gelding en handhaving van het recht
2
, - Bestuursrecht: heeft betrekking op de wijze waarop de overheid de
samenleving bestuurt.
- Strafrecht: regelt de vervolging en bestraffing van (rechts)personen.
Het Koninkrijk der Nederlanden was tot 10-10-2010 een staatsrechtelijk
samenwerkingsverband tussen Nederland, de Nederlandse Antillen en
Aruba en bestaat sindsdien uit Nederland, de 3 overzeese landen Aruba,
Curaçao en Sint-Maarten (zelfstandige staten/dekolonisatie, maar blijven
bij het koninkrijk horen) en de 3 overzeese gemeente (openbaar lichaam)
Bonaire, Sint-Eustatius en Saba.
- Statuut: een staatsregeling waarin afspraken zijn vastgelegd over de
onderlinge verhoudingen in het koninkrijk en de samenwerking de
preambule (aanhef) vermeldt dat de voormalige koloniën ‘uit vrije
wil hebben verklaard in het Koninkrijk der Nederlanden een nieuwe
rechtsorde te aanvaarden’.
- Rijkswetten: wetten die van toepassing zijn op het gehele Koninkrijk.
1.2 Nederlanders & vreemdelingen
Burgers die tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren, hebben de
Nederlandse nationaliteit heeft voor hen een aantal rechtsgevolgen:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij
verblijven.
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is ook (grotendeels) van
toepassing op Nederlanders die buiten het territorium van het
Koninkrijk bepaalde misdrijven hebben gepleegd heeft een
exterritoriale werking.
3. De Nederlander die in het buitenland gevangengenomen wordt,
geniet diplomatieke bescherming, dat wil zeggen dat
vertegenwoordigers van Nederland zich ervoor zullen inzetten dat hij
door de buitenlandse staat goed wordt behandeld.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd (=
overgedragen om berecht te worden), als niet zeker is dat zij na hun
veroordeling hun straf mogen uitzitten in Nederland.
5. Art. 4 Gw geeft Nederlanders het recht om onder anderen de leden
van de Tweede Kamer, de volksvertegenwoordiging, te kiezen (actief
kiesrecht) en ook kunnen Nederlanders zelfgekozen worden (passief
kiesrecht).
6. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders
worden vervuld.
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of
uitkeringen.
8. Nederlanders vallen in buitenland onder Nl erfrecht en personen- en
familierecht
Vreemdeling heeft de eerste 6 rechten niet en de laatste alleen als hij
rechtmatig in Nederland verblijft.
- Een vreemdeling is volgens art. 1 lid 1 onder de van de Rijkswet op
het Nederlanderschap: hij die de Nederlandse nationaliteit niet krijgt
of verliest.
3
, - Voor Nederlanders geldt er een participatiewet, maar voor
vreemdelingen geldt er een koppelingsbeginsel. Volgens art. 11 lid 1
Vreemdelingenwet kan een vreemdeling die niet rechtmatig in
Nederland verblijft, behalve in uitzonderingsgevallen, geen
aanspraak maken op de toekenning van verstrekkingen,
voorzieningen en uitkeringen.
Met een visum verleent Nederland toestemming aan een vreemdeling om
gedurende korte tijd in Nederland te verblijven (max. 3 maanden) voor
langer verblijf moet je naar een Nederlandse ambassade om een
zogeheten machtiging tot voorlopig verblijf aan te vragen. Hierna kan een
verblijfsvergunning regulier worden aangevraagd: vergunning wordt
gegeven met doel voor verblijf.
- Op grond van de afspraken in het EU-verdrag gelden voor
staatsburgers van andere staten van de EU minder strenge regels
voor toegang en verblijf in Nederland. Voor hen geldt geen
visumplicht, hun vrije termijn is 6 maanden en de drempels voor een
langer verblijf zijn lager dan voor andere vreemdelingen.
Er zijn ook vreemdelingen die hun toevlucht (asylum) zoeken tot
Nederland vanwege een bedreigende situatie of slechte economische
omstandigheden in hun eigen land gelden andere toegangsregels:
moeten een verblijfsvergunning asiel aanvragen.
Vluchtelingen: asielzoeker die een gegronde vrees heeft dat hij in
zijn eigen land wordt vervolgd wegens zijn ras, godsdienst,
nationaliteit, politieke overtuiging of omdat hij tot een bepaalde
sociale groep behoort.
Een verblijfsvergunning wordt verleend:
Als Nederland hiertoe verplicht is vanwege een verdrag, zoals het
Vluchtelingenverdrag.
Als met de aanwezigheid van de vreemdeling een wezenlijk
Nederlands belang is gediend.
Als er klemmende redenen zijn van humanitaire aard, zoals ziekte
of verenging met kind of partner.
- Vreemdelingen die zijn uit geproduceerd, verblijven illegaal in
Nederland en kunnen worden uitgezet.
Verkrijging Nederlanderschap:
- Wordt doorgegeven door de ouders:
1. Door kinderen van Nederlandse ouders
2. Derde generaties (kinderen van wie de niet-Nederlandse ouders
in het Koninkrijk geboren zijn).
3. Ook minderjarigen die geadopteerd worden door een
Nederlander.
- Vreemdelingen die voldoen aan de voorwaarden in art. 6 RWN
kunnen het Nederlanderschap krijgen door optie moet een
optieverklaring af leggen die na onderzoek van de burgemeester
kan worden bevestigd.
4
Praktisch Staatsrecht
1 De Nederlandse staat en zijn bewoners..................................................................................1
2 Grondrechten in Nederland.................................................................................................5
3 de organisatie van de Nederlandse staat en het Koninkrijk............................................7
4 Regeringen parlement...........................................................................................................10
5 Wet- en regelgeving...........................................................................................................15
6 Bestuur en beleid...........................................................................................................18
8 rechtsbescherming en rechtspraak................................................................21
1 kennismaking met het bestuursrecht........................................................23
2 Spelers in het veld van het bestuursrecht.............................................26
3 Bevoegdheden van het openbaar bestuur............................................29
4 De spelregels voor het openbaar bestuur.............................................................................32
5 Bestuur in actie beschikkingen:.........................................................................................34
7 Toezicht op bestuursorganen en rechtsbescherming...................................................37
8 De rechter aan zet......................................................................................................40
Praktisch Staatsrecht
1 De Nederlandse staat en zijn bewoners
1
,1.1 De Nederlandse staat
Kenmerken van de staat:
Staat: als er een gemeenschap is van mensen op een bepaald
grondgebied, waarover een organisatie het hoogste gezag uitoefent 4
kenmerken:
1. Grondgebied van een staat, het territorium, kent grenzen in een
verdrag
2. Gemeenschap wordt gevormd door mensen die daartoe behoren van
wege hun afstamming of die op eigen verzoek de nationaliteit van
de staat hebben verkregen.
3. Gezag: de staat heeft exclusieve zeggenschap op en over zijn
gehele grondgebied. Het hoogste gezag van de staat is gericht op
het scheppen en handhaven van orde en recht. Alleen het hoogste
gezag heeft geweldsmonopolie om eigen berechtiging tegen te
gaan.
Iedere staat heeft het recht om het gezag binnen zijn staat uit
te oefenen.
Andere staten mogen zicht niet bemoeien met binnenlandse
aangelegenheden en moeten zich onthouden van agressie
tegen een andere soevereine staat.
Interne soevereiniteit: politiek & justitie
Externe soevereiniteit: buitenlandse Betrekkingen, diplomatie
& defensie
- Staat kan in 2 betekenissen worden gebruikt: wordt een land mee
aangeduid en wordt het gezag in een staat mee aangeduid
(overheid).
4. ‘Erkenning van een staat door andere staten.’
De staat is soeverein (art. 2:1 BW): de Nederlandse staat is een
rechtspersoon naar burgerlijk recht betekent dat de staat, net als
persoon, zelfstandig drager is van rechten en plichten en als staatsmacht
kan optreden in het juridische verkeer binnen Nederland en in contact met
andere staten.
De staat zorgt voor bescherming en het algemeen belang (= datgene wat
in het belang is van de meeste burgers en van de staat als geheel) hete
eerst burgerlijkrecht (regelde de juridische verhouding tussen personen)
en nu publiekrecht (komt voort uit renaissance ‘publieke zaak’). Het
publiekrecht is onderverdeelt in staatsrecht, het bestuursrecht en
strafrecht”
- Staatsrecht: betreft de manier waarop de inrichting van de staat en
het optreden van de overheid zijn georganiseerd, alsmede zo
belangrijke grondrecht van burgers. Hoofdlijnen:
Inrichting van de staat en verdeling van bevoegdheden
Handhaving individuele vrijheden van de burgers
Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid
Totstandkoming gelding en handhaving van het recht
2
, - Bestuursrecht: heeft betrekking op de wijze waarop de overheid de
samenleving bestuurt.
- Strafrecht: regelt de vervolging en bestraffing van (rechts)personen.
Het Koninkrijk der Nederlanden was tot 10-10-2010 een staatsrechtelijk
samenwerkingsverband tussen Nederland, de Nederlandse Antillen en
Aruba en bestaat sindsdien uit Nederland, de 3 overzeese landen Aruba,
Curaçao en Sint-Maarten (zelfstandige staten/dekolonisatie, maar blijven
bij het koninkrijk horen) en de 3 overzeese gemeente (openbaar lichaam)
Bonaire, Sint-Eustatius en Saba.
- Statuut: een staatsregeling waarin afspraken zijn vastgelegd over de
onderlinge verhoudingen in het koninkrijk en de samenwerking de
preambule (aanhef) vermeldt dat de voormalige koloniën ‘uit vrije
wil hebben verklaard in het Koninkrijk der Nederlanden een nieuwe
rechtsorde te aanvaarden’.
- Rijkswetten: wetten die van toepassing zijn op het gehele Koninkrijk.
1.2 Nederlanders & vreemdelingen
Burgers die tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren, hebben de
Nederlandse nationaliteit heeft voor hen een aantal rechtsgevolgen:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij
verblijven.
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is ook (grotendeels) van
toepassing op Nederlanders die buiten het territorium van het
Koninkrijk bepaalde misdrijven hebben gepleegd heeft een
exterritoriale werking.
3. De Nederlander die in het buitenland gevangengenomen wordt,
geniet diplomatieke bescherming, dat wil zeggen dat
vertegenwoordigers van Nederland zich ervoor zullen inzetten dat hij
door de buitenlandse staat goed wordt behandeld.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd (=
overgedragen om berecht te worden), als niet zeker is dat zij na hun
veroordeling hun straf mogen uitzitten in Nederland.
5. Art. 4 Gw geeft Nederlanders het recht om onder anderen de leden
van de Tweede Kamer, de volksvertegenwoordiging, te kiezen (actief
kiesrecht) en ook kunnen Nederlanders zelfgekozen worden (passief
kiesrecht).
6. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders
worden vervuld.
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of
uitkeringen.
8. Nederlanders vallen in buitenland onder Nl erfrecht en personen- en
familierecht
Vreemdeling heeft de eerste 6 rechten niet en de laatste alleen als hij
rechtmatig in Nederland verblijft.
- Een vreemdeling is volgens art. 1 lid 1 onder de van de Rijkswet op
het Nederlanderschap: hij die de Nederlandse nationaliteit niet krijgt
of verliest.
3
, - Voor Nederlanders geldt er een participatiewet, maar voor
vreemdelingen geldt er een koppelingsbeginsel. Volgens art. 11 lid 1
Vreemdelingenwet kan een vreemdeling die niet rechtmatig in
Nederland verblijft, behalve in uitzonderingsgevallen, geen
aanspraak maken op de toekenning van verstrekkingen,
voorzieningen en uitkeringen.
Met een visum verleent Nederland toestemming aan een vreemdeling om
gedurende korte tijd in Nederland te verblijven (max. 3 maanden) voor
langer verblijf moet je naar een Nederlandse ambassade om een
zogeheten machtiging tot voorlopig verblijf aan te vragen. Hierna kan een
verblijfsvergunning regulier worden aangevraagd: vergunning wordt
gegeven met doel voor verblijf.
- Op grond van de afspraken in het EU-verdrag gelden voor
staatsburgers van andere staten van de EU minder strenge regels
voor toegang en verblijf in Nederland. Voor hen geldt geen
visumplicht, hun vrije termijn is 6 maanden en de drempels voor een
langer verblijf zijn lager dan voor andere vreemdelingen.
Er zijn ook vreemdelingen die hun toevlucht (asylum) zoeken tot
Nederland vanwege een bedreigende situatie of slechte economische
omstandigheden in hun eigen land gelden andere toegangsregels:
moeten een verblijfsvergunning asiel aanvragen.
Vluchtelingen: asielzoeker die een gegronde vrees heeft dat hij in
zijn eigen land wordt vervolgd wegens zijn ras, godsdienst,
nationaliteit, politieke overtuiging of omdat hij tot een bepaalde
sociale groep behoort.
Een verblijfsvergunning wordt verleend:
Als Nederland hiertoe verplicht is vanwege een verdrag, zoals het
Vluchtelingenverdrag.
Als met de aanwezigheid van de vreemdeling een wezenlijk
Nederlands belang is gediend.
Als er klemmende redenen zijn van humanitaire aard, zoals ziekte
of verenging met kind of partner.
- Vreemdelingen die zijn uit geproduceerd, verblijven illegaal in
Nederland en kunnen worden uitgezet.
Verkrijging Nederlanderschap:
- Wordt doorgegeven door de ouders:
1. Door kinderen van Nederlandse ouders
2. Derde generaties (kinderen van wie de niet-Nederlandse ouders
in het Koninkrijk geboren zijn).
3. Ook minderjarigen die geadopteerd worden door een
Nederlander.
- Vreemdelingen die voldoen aan de voorwaarden in art. 6 RWN
kunnen het Nederlanderschap krijgen door optie moet een
optieverklaring af leggen die na onderzoek van de burgemeester
kan worden bevestigd.
4
