Hoorcollege 1:
Hoofdstuk 1 Antropologie en sociaal werk
Wat is culturele antropologie?
Antropologie=antropos=mens/ logie=leer
Cultuur=kolere
Culturele antropologie is ontstaan op het snijpunt van de industriele revolutie en het
kolonialisme
Culturele antropologie=de leer van de mens als cultureel wezen
Cultuur=niet aangeboren gedragingen/normen/waarden/voorstellingen over het leven
Aangeleerd
Veranderlijk
Situationeel
Diversiteit vs intersubjectiviteit
Diversiteit = nadruk op cultuurverschil
Intersubjectiviteit = nadruk op cultuurovereenkomsten
Hoe werken antropologen?
Antropologische technieken : Veldwerk en participerende observatie
Going native
o Volledig ondergedompeld / participant in andere cultuur
Frontstage en backstage verhalen
o Thick description
Drie antropologische perspectieven om je sociologische verbeeldingskracht te trainen
1. Structureel functionalisme
2. Conflicttheorie
3. Symbolisch interactionisme
1. Structureel-functionalisme :
Meso niveau
Grondlegger; Emile Durkheim
Gaat uit van de samenleving als complex systeem. Dit systeem is: solidair, harmonieus en
beoogt sociale cohesie. Gericht op voortbestaan van het systeem.
Samenleving is een stabiel systeem, met allerlei instituten onderling verbonden, draagt bij
aan het functioneren van het geheel. Denk aan, gezinnen, scholen, zorginstellingen,
sportvereniging, supermarkt, etc.
Instituten hebben verschillende functies;
o Kijk naar instituties als school, zorg; wat zijn hiervan de functies?
Centraal staat de gedachte dat individuen zich aan moeten passen aan de samenleving.
, 2. Conflictsociologie :
Macro niveau
Grondlegger: Karl Marx
Conflictsociologie stelt dat elk sociaal systeem niet door consensus gekenmerkt wordt, maar
door conflict. Tussen kapitaal en arbeid, of tussen de gezaghebbende en onderdanen.
De samenleving bestaat uit op klasse, sekse en ras gebaseerde sociale ongelijkheden. Het
functioneren van de samenleving komt sommige categorieën mensen ten goede en pakt
voor andere groeperingen slecht uit.
Sociaal handelen komt voort uit de strijd om posities, macht, bezit en (her)schept de
samenleving.
Centraal staat; niet de individu moet veranderen, maar ontwikkelingen die leiden tot
ongelijke maatschappelijke structuren .
Sekseconflictbenadering, feminisme, rassenconflictbenadering, sociale ongelijkheid,
mensenrechtenschending
3. Symbolisch interactionisme :
Micro niveau
Grondleggers: Blumer en Goffman
Symbolisch interactionisme; samenleving wordt opgevat als het resultaat van de interacties
tussen individuen. Er bestaan geen instituten, slechts mensen.
In interactie, geven mensen aan vrijwel alles een bepaalde betekenis. Deze ‘betekenis’ is ‘de
werkelijkheid’ die mensen ervaren. Dit verschilt per persoon en per situatie. Daardoor
veranderd de werkelijkheid.
Menselijke interacties zijn vaak de oorzaak van het probleem en de oplossing.
Focus ligt dus op interacties en samenwerking van individuen binnen kleinere
samenlevingsverbanden. Centraal staat de ‘Eigen kracht’ van mensen
Kritische basisvragen uit drie perspectieven :
Structureel functionalisme
Welke instituten houdt een samenleving bij elkaar?
Welke functie hebben de instituten voor de samenleving?
Welke instituten zorgen voor sociale cohesie in de samenleving?
Welke instituten bedreigen de sociale cohesie in de samenleving?
Welke veranderingen/innovaties moeten er plaats vinden binnen deze instituten volgens jullie?
Conflictsociologie
Welke groepen/instituten hebben de macht in de samenleving?
Wiens belangen zijn (niet) gediend in de samenleving?
Wat zijn de problemen van deze groepen?
Welke instituten en maatschappelijke structuren zijn daarvan de oorzaak volgens hen?
Hoe kan sociale ongelijkheid tussen sociale groepen kleiner worden in de samenleving volgens jullie
Symbolisch interactionisme
Wat verklaart en drijft het handelen van mensen in de samenleving?
Hoe komt het dat mensen verschillend handelen en denken in de samenleving?
Welke betekenis verlenen zij aan hun handelen en het leven in de samenleving?
Welke problemen zien zij in de samenleving?
Wat doen ze zelf om deze problemen op te lossen in de samenleving?
Koppeling sociologische perspectieven met de drie belangrijkste sociaal werk perspectieven:
, 1. Structureel functionalisme (meso) Social casework; werken met methodieken gericht op
bevorderen sociale cohesie.
2. Conflict sociologie (macro); kritisch sociaal werk. Methodieken gericht op verandering van
ongelijke samenlevingsstructuren.
3. Symbolisch interactionisme (micro’; Eigen kracht werken. Methodieken gericht op
emancipatie van het individu
Hoofdstuk 3 Netwerkbenadering, eigen krachtconferentie en religie:
Netwerkbenadering:
Nieuwe vorm van empowerment
Netwerk als krachtbron
Eigen kracht conferentie:
Eigen Kracht-conferenties zijn voor individuen en families, als herstel nodig is, bij leervragen
en voor een groep, wijk of buurt. Al deze varianten gaan uit van dezelfde principes: een plan
maken met betrokkenen waarbij de regie in handen blijft van de persoon of personen om
wie het gaat.
Eigen kracht conferentie bestaat uit drie begrippen: eigen, kracht en conferentie :
Kracht: verwijst
Eigen: refereert naar Conferentie: naar het antropologisch naar de
iemand zijn persoonlijke sociaal samenzijn en sociale religieuze kracht die uitgaat
identiteit identiteit. van het samenzijn en samen
problemen oplossen.
Eigen kracht conferentie - Persoonlijke identiteit, hoe kun je ernaar kijken:
Existentialisme; wat betekent het voor mij om mens te zijn?
Postmodernisme; informatietechnologie, globalisering, flexibilisering en individualisering
Van theemutscultuur naar walkman ego; ontwikkeling naar mens gericht op consumptie,
niet op gemeenschap en samenhang
Screenagers; eerste generatie die opgroeid met technologie
Homo zappens; hypermens, flitst van de ene virtuele wereld naar de volgende.
Eigen kracht conferentie - sociale identiteit :
Sociale identiteit & sociale netwerken; bewustzijn van behoren tot een bepaalde groep.
Sociaal kapitaal; hulpmiddelen - in de vorm van relaties en netwerken- waarover je beschikt.
Disidentificatie; connecties met groep minimaliseren.
Hoofdstuk 1 Antropologie en sociaal werk
Wat is culturele antropologie?
Antropologie=antropos=mens/ logie=leer
Cultuur=kolere
Culturele antropologie is ontstaan op het snijpunt van de industriele revolutie en het
kolonialisme
Culturele antropologie=de leer van de mens als cultureel wezen
Cultuur=niet aangeboren gedragingen/normen/waarden/voorstellingen over het leven
Aangeleerd
Veranderlijk
Situationeel
Diversiteit vs intersubjectiviteit
Diversiteit = nadruk op cultuurverschil
Intersubjectiviteit = nadruk op cultuurovereenkomsten
Hoe werken antropologen?
Antropologische technieken : Veldwerk en participerende observatie
Going native
o Volledig ondergedompeld / participant in andere cultuur
Frontstage en backstage verhalen
o Thick description
Drie antropologische perspectieven om je sociologische verbeeldingskracht te trainen
1. Structureel functionalisme
2. Conflicttheorie
3. Symbolisch interactionisme
1. Structureel-functionalisme :
Meso niveau
Grondlegger; Emile Durkheim
Gaat uit van de samenleving als complex systeem. Dit systeem is: solidair, harmonieus en
beoogt sociale cohesie. Gericht op voortbestaan van het systeem.
Samenleving is een stabiel systeem, met allerlei instituten onderling verbonden, draagt bij
aan het functioneren van het geheel. Denk aan, gezinnen, scholen, zorginstellingen,
sportvereniging, supermarkt, etc.
Instituten hebben verschillende functies;
o Kijk naar instituties als school, zorg; wat zijn hiervan de functies?
Centraal staat de gedachte dat individuen zich aan moeten passen aan de samenleving.
, 2. Conflictsociologie :
Macro niveau
Grondlegger: Karl Marx
Conflictsociologie stelt dat elk sociaal systeem niet door consensus gekenmerkt wordt, maar
door conflict. Tussen kapitaal en arbeid, of tussen de gezaghebbende en onderdanen.
De samenleving bestaat uit op klasse, sekse en ras gebaseerde sociale ongelijkheden. Het
functioneren van de samenleving komt sommige categorieën mensen ten goede en pakt
voor andere groeperingen slecht uit.
Sociaal handelen komt voort uit de strijd om posities, macht, bezit en (her)schept de
samenleving.
Centraal staat; niet de individu moet veranderen, maar ontwikkelingen die leiden tot
ongelijke maatschappelijke structuren .
Sekseconflictbenadering, feminisme, rassenconflictbenadering, sociale ongelijkheid,
mensenrechtenschending
3. Symbolisch interactionisme :
Micro niveau
Grondleggers: Blumer en Goffman
Symbolisch interactionisme; samenleving wordt opgevat als het resultaat van de interacties
tussen individuen. Er bestaan geen instituten, slechts mensen.
In interactie, geven mensen aan vrijwel alles een bepaalde betekenis. Deze ‘betekenis’ is ‘de
werkelijkheid’ die mensen ervaren. Dit verschilt per persoon en per situatie. Daardoor
veranderd de werkelijkheid.
Menselijke interacties zijn vaak de oorzaak van het probleem en de oplossing.
Focus ligt dus op interacties en samenwerking van individuen binnen kleinere
samenlevingsverbanden. Centraal staat de ‘Eigen kracht’ van mensen
Kritische basisvragen uit drie perspectieven :
Structureel functionalisme
Welke instituten houdt een samenleving bij elkaar?
Welke functie hebben de instituten voor de samenleving?
Welke instituten zorgen voor sociale cohesie in de samenleving?
Welke instituten bedreigen de sociale cohesie in de samenleving?
Welke veranderingen/innovaties moeten er plaats vinden binnen deze instituten volgens jullie?
Conflictsociologie
Welke groepen/instituten hebben de macht in de samenleving?
Wiens belangen zijn (niet) gediend in de samenleving?
Wat zijn de problemen van deze groepen?
Welke instituten en maatschappelijke structuren zijn daarvan de oorzaak volgens hen?
Hoe kan sociale ongelijkheid tussen sociale groepen kleiner worden in de samenleving volgens jullie
Symbolisch interactionisme
Wat verklaart en drijft het handelen van mensen in de samenleving?
Hoe komt het dat mensen verschillend handelen en denken in de samenleving?
Welke betekenis verlenen zij aan hun handelen en het leven in de samenleving?
Welke problemen zien zij in de samenleving?
Wat doen ze zelf om deze problemen op te lossen in de samenleving?
Koppeling sociologische perspectieven met de drie belangrijkste sociaal werk perspectieven:
, 1. Structureel functionalisme (meso) Social casework; werken met methodieken gericht op
bevorderen sociale cohesie.
2. Conflict sociologie (macro); kritisch sociaal werk. Methodieken gericht op verandering van
ongelijke samenlevingsstructuren.
3. Symbolisch interactionisme (micro’; Eigen kracht werken. Methodieken gericht op
emancipatie van het individu
Hoofdstuk 3 Netwerkbenadering, eigen krachtconferentie en religie:
Netwerkbenadering:
Nieuwe vorm van empowerment
Netwerk als krachtbron
Eigen kracht conferentie:
Eigen Kracht-conferenties zijn voor individuen en families, als herstel nodig is, bij leervragen
en voor een groep, wijk of buurt. Al deze varianten gaan uit van dezelfde principes: een plan
maken met betrokkenen waarbij de regie in handen blijft van de persoon of personen om
wie het gaat.
Eigen kracht conferentie bestaat uit drie begrippen: eigen, kracht en conferentie :
Kracht: verwijst
Eigen: refereert naar Conferentie: naar het antropologisch naar de
iemand zijn persoonlijke sociaal samenzijn en sociale religieuze kracht die uitgaat
identiteit identiteit. van het samenzijn en samen
problemen oplossen.
Eigen kracht conferentie - Persoonlijke identiteit, hoe kun je ernaar kijken:
Existentialisme; wat betekent het voor mij om mens te zijn?
Postmodernisme; informatietechnologie, globalisering, flexibilisering en individualisering
Van theemutscultuur naar walkman ego; ontwikkeling naar mens gericht op consumptie,
niet op gemeenschap en samenhang
Screenagers; eerste generatie die opgroeid met technologie
Homo zappens; hypermens, flitst van de ene virtuele wereld naar de volgende.
Eigen kracht conferentie - sociale identiteit :
Sociale identiteit & sociale netwerken; bewustzijn van behoren tot een bepaalde groep.
Sociaal kapitaal; hulpmiddelen - in de vorm van relaties en netwerken- waarover je beschikt.
Disidentificatie; connecties met groep minimaliseren.
