BACTERIËLE EN MYCOTISCHE
ZIEKTEN EN ZOÖNOSEN
UITGEWERKTE LESSEN
,Bacteriële en mycotische ziekten en zoönosen
Les 1
We gaan de ziekten bespreken per diersoort en verder per orgaansysteem. Beginnen met de
aandoeningen bij het rund en soms wordt er verwezen naar andere diersoorten.
EXAMEN:
Kennen wat we zien in de les! Dat staat normaal ook in de cursus, maar daar staat meer dan
dat wat in de les is gegeven. Niet alles uit de cursus kennen.
Pasmans: waarschijnlijk hetzelfde maar beter nog even vragen
Meestal met slides gewerkt, die kun je terugvinden op Minerva, kun je eventueel printen
voor de les
Antimicrobiële therapie (blz. 5). AB zijn belangrijk voor de behandeling van aandoeningen, maar in
de cursus staat er niet vaak bij welk AB je moet gebruiken. Dit omdat er een formularium bestaat
voor verantwoord gebruik van antimicrobiële middelen in de rundveehouderij. Daar ga je dus de
ziekte gaan terugvinden, zijn de pathogenen opgelijst en in dat formularium staat de AB aangegeven
die je best kunt gebruiken en die het minste problemen geven m.b.t. AB resistentie. In dat
formularium ga je terugvinden dat voor de aandoeningen een 1e, 2e en 3e keuze wordt aangeraden.
Gebaseerd op de farmacokinetiek/dynamiek, gevoeligheid kiemen, effectiviteit en kliniek. Hierin
staat ook dat de verschillende AB een kleurcode hebben (geel, oranje rood) en is gebaseerd op het
belang van de AB voor de volksgezondheid en dierengezondheid. Degene die van belang zijn voor de
mens (humane geneeskunde zijn rood), die mag je alleen gebruiken als er in een antibiogram wordt
aangeduid dat de andere AB niet werken. Je mag ze ook gebruiken wanneer recente historiek
aanduidt dat de andere AB niet werken tegen de kiemen op het bedrijf.
Voor wat het rund betreft, gebruik van AB middelen per aandoening:
Bovine respiratory disease
Necrobacillose
Neonatale diarree
Diarree op latere leeftijd
Peritonitis
…
Sommige AB moet je KENNEN. Bijvoorbeeld Droes bij het paard, daar is het zo dat men het best bèta
lactam AB gebruikt (penicilline) voor de behandeling. Ook voor Tetanus penicilline gebruiken, moet
je ook KENNEN.
1|Pagina
,Bacteriële en mycotische aandoeningen bij het rund
Aandoeningen van de huid
1. Actinobacillose gaat vooral de tong aantasten, bindweefselwoekeringen met abcessen op
de tong
2. Panaritium aandoening van de subcutis van de ondervoet waarbij het dier plots gaat
manken. Hier spelen meerdere bacteriën een rol:
a. Trueperella pyogenes G+ bacterie die facultatief pathogeen is. Is een typische
etterverwekker. Is facultatief anaeroob
b. Fusobacterium necrophorum G- anaeroben. Ga je terugvinden bij aandoeningen
aan de gewrichten. Ziekte die frequent voorkomt, maar dit ga je zien in de
heelkunde. Behandeling acuut stadium = penicilline, typisch AB met G- spectrum
3. Keelmiltvuur Bacillus anthracis is de oorzaak. Bij alle graseters gaat miltvuur zich
voordoen als een acute septicemie. Ziet ook onder andere oedeem ter hoogte van de keel.
4. Gasgangreen ook koudvuur (letsels voelen koud aan) of maligne oedeem (kwaadaardig
oedeem). Dit komt voor bij alle zoogdieren, maar als het nog voorkomt is het vooral bij het
paard. Maar ook andere zoogdieren zijn dus gevoelig.
Etiologie
Het zijn menginfecties, dus meerdere bacteriën komen ertussen. De eigenlijke oorzaak zijn de
Clostridia (Clostridia perfringens bijvoorbeeld). De oorzaak van gasgangreen komen meerdere
bacteriën bij kijken, maar de oorzaak hierbij is histotoxische Clostridia. Alle Clostridia zijn G+ staven.
De kiemen zijn zeer resistent in de omgeving, want als ze in een ongunstige omgeving zitten gaan ze
sporuleren en kunnen lang overleven in de omgeving. In normale vorm dus staafjes maar in een
slechte omgeving worden het sporen. De meeste Clostridia zijn diformerende sporen als ze
sporuleren (dus kunnen weer actief worden).
De cultuur is anaeroob. Kiem-gastheer interacties:
Facultatief symbiotisch komen ook vrijlevend voor in de omgeving. De meeste Clostridia
zijn facultatief symbiotisch
Darm hangt af van de soort. Clostridium perfringens kan voorkomen in de darm
Exotoxines pathogeniciteit wordt uitgeoefend door exotoxines, dus dit veroorzaakt ziekte
ze zijn allemaal gevoelig aan penicilline!! AB die goed werken: penicilline, andere bèta lactam
gevoelige AB. Dus penicilline is beter op het gebied van resistentie bestrijding.
Pathogenese en symptomen
Het is een wondinfectie of een navelinfectie. Eigenlijk kun je dit wat betreft de eerste stadia het best
vergelijken met tetanus. We gaan dus even een vergelijking maken:
Histotoxische clostridia Clostridium tetani
Wondinfectie Wondinfectie
Navelinfectie Navelinfectie
Menginfectie Menginfectie
Anaeroob milieu nodig Anaeroob milieu nodig
2|Pagina
, Sporevorming mogelijk. Kunnen ook weer terug Sporevorming mogelijk. Kunnen ook weer terug
vegetatief worden. vegetatief worden.
Gaan toxines produceren Gaan toxines produceren
Toxines: vormen verschillende toxines. Die Toxine: tetanospasmine. Werkt in op de
werken over het algemeen in op de bloedvaten, hersenen, krijgt zenuwstoornissen, dus werkt in
dus op de capillairen en gaan de permeabiliteit op het CZS
verhogen. Gevolg is dat er oedeem gaat
ontstaan maligne oedeem. Ze kunnen ook
cellen van de gastheer op verschillende
manieren kapot maken necrose.
Beiden geeft aanleiding tot shock door de
toxines in het bloed met sterfte tot gevolg
Tot op het moment van toxineproductie is het dus identiek.
Gasgangreen: wondinfectie, navelinfectie
Kan zijn:
1. Bevuilde wonde (paard dat in het prikkeldraad heeft gezeten en dat gecontamineerd is met
allerhande zaken, bijvoorbeeld mest). Het is dus een menginfectie. Gasgangreen ontstaat
enkel als er ook sporen aanwezig zijn van histotoxische Clostridia. Een bevuilde wonde
wordt afgesloten van zuurstof door een korst, is belangrijk omdat de kiemen anaeroob zijn.
Als er kneuzing optreedt gaat ook de zuurstofaanvoer via het bloed stoppen.
2. Steekwonde. Kan zijn bij het paard:
a. Naveltred
b. Niet steriel uitgevoerde injectie (meestal dit bij paarden)
Als je een naald laat vallen op de grond kan die macroscopisch niet vuil zijn maar als je
daarmee injecteert kan het zijn dat er microscopisch sporen van Clostridia op zitten. Als je
stoffen inspuit kan dat vasoconstrictie uitlokken door de stof. Dan heb je meer kans dat er
problemen ontstaan, want dan trekken de bloedvaten samen rond de injectie en dit geeft
minder zuurstoftoevoer, wat de Clostridia bevoordeelt. Een steekwonde gaat dichtklappen
door de elasticiteit van de weefsels. Dan heb je een gebied waar de zuurstof niet bij kan.
3. Navelwonde. Als de navel is bevuild kun je dezelfde situatie hebben als er bacteriën in
komen. Als daar sporen van histotoxische Clostridia in voorkomen kunnen er problemen
ontstaan.
Het zijn dus allemaal menginfecties. Wat krijgen we dan?
1. Vermeerdering van aeroben en facultatief anaeroben en die gaan de zuurstof gaan
verbruiken. De wonde is afgesloten van zuurstof uit de lucht, in die wonde kan er een gebied
ontstaan waar er weinig of geen zuurstof aanwezig is.
2. Als er weinig of geen zuurstof meer is: sporen gaan vegetatief worden en vermeerderen in de
wonde of in de navel. De infectie blijft meestal beperkt tot de wonde of navel en verspreiden
meestal niet via de bloedbaan. De histotoxische Clostridia gaan dan dus vermeerderen. Die
gaan vervolgens:
3|Pagina
, a. Gas produceren (fermentatie). Vandaar spreken we over Gasgangreen. Dit is
BELANGRIJK naar symptomen toe!!
b. Exotoxines produceren.
i. Lokale inwerking. Werken in op de bloedvaten, krijgt een verhoogde
permeabiliteit van de bloedvaten met dus oedeem tot gevolg. BELANGRIJK
naar symptomen toe!! Ook gastheercellen vernietigd met necrose tot
gevolg. Dit ook BELANGRIJK naar symptomen toe!! Er kunnen ook
weefselmetabolieten in de bloedbaan komen, symptomen zijn dan shock!!
Dit is vergelijkbaar met traumatische shock.
ii. Bloed shock met sterfte
Symptomen
Lokaal
o Oedeem, je ziet een zwelling. Het voelt warm aan door de ontsteking en ziet er
blauw (cyanotisch) uit. Kunt dit nog behandelen. Als je dit niet behandelt, gaat de
zwelling verslappen en de pijn verdwijnt omdat de zenuwen zijn aangetast. Het gaat
er dan zwart uitzien en koud aanvoelen koudvuur genoemd. Krijgt dus zwarte
letsels die koud aanvoelen. Als dit naar buiten komt kan het door de zwaartekracht
naar beneden lopen en een nieuw anaeroob milieu creëren. Ook gas gevormd met
crepitatie tot gevolg, dus een knetterend geluid als je over de wonde wrijft
gasgangreen.
Algemeen
o Toxines komen in de bloedbaan shock met heel snel sterfte tot gevolg.
Diagnose
DDx: Boutvuur. Vroeger belangrijker, is eigenlijk een vorm van gasgangreen met een andere
etiologie.
Therapie
Zo snel mogelijk behandelen!
Symptomatisch: anti-shock therapie
o Vocht
o NSO (niet-steroïdale ontstekingsremmers, dus anti-inflammatoire stoffen). Liefst
geen cortico preparaten geven omdat dit de immuniteit kan onderdrukken
Wondverzorging
o Aeroob milieu verkrijgen
o Zoveel mogelijk het necrotisch materiaal verwijderen, als het letsel niet te groot is
kan dat. Vervolgens ontsmetten met waterstofperoxide.
Penicilline, dus bèta lactam AB (cephalosporines, is een 4e generatie dus niet meest
aangewezen, eerder penicilline gaan geven)
o Lokaal
o Algemeen
4|Pagina
,(blz. 10 in de cursus, namelijk boutvuur)
Boutvuur
Onthouden dat het een vorm is van gasgangreen maar met een andere etiologie Clostridium
chauvoei. Kan in principe voorkomen bij alle zoogdieren, maar voornamelijk bij runderen. Een ander
kenmerk van deze aandoening is dat er geen uitwendige verwonding is. Het is vooral de achterhand
die is aangetast, de zware spieren van de achterhand blackleg genoemd. Men zit dit vooral bij
dieren in de richting van 6 maanden – 3 jaar.
Etiologie
Clostridium chauvoei
Gram+
Sporevorming subterminaal gelegen deformerende spores, dus steken uit op het
oppervlak van de kiem.
Cultuur is anaeroob
Kiem-gastheer interacties
o Exotoxine productie (welke dit zijn is niet belangrijk). ONTHOUDEN: verhogen de
permeabiliteit van de bloedvaten en gaan gastheercellen kapot maken.
Pathogenese en symptomen
Opname van sporen: per os. Men neemt aan dat de sporen per os opgenomen worden en van
daaruit in de bloedbaan terecht komen. Eventueel komen ze binnen via de tandalveolen tijdens het
wisselen van de tanden. De spores komen in de bloedbaan terecht en daar doen ze niks zolang ze
gesporuleerd zijn. Dan kunnen ze zich gaan opstapelen in de organen, vooral in de lever “in rust”.
Van daaruit worden ze van tijd tot tijd vrijgesteld in de bloedbaan. Zolang ze gesporuleerd zijn
gebeurt niks, problemen treden op in spieren waar de zuurstofspanning gedaald is. Dit kan zijn bij
een spierkneuzing of kleine spierscheur van spieren in de achterhand. Dan kunnen ze gaan
vermeerderen en de rest is hetzelfde zoals bij de pathogenese van gasgangreen. Krijgt vorming van
exotoxines die de permeabiliteit verhogen en gastheercellen kapot maken en gasvorming treedt op.
Lokale effecten: voelt koud aan
Algemene effecten: toxinaemie shock en sterfte
Diagnose
Gaan we niet dieper op in. Je moet een staal nemen. Als Boutvuur is aangetoond en C. chauvoei is
aangetoond dan kan vaccineren nuttig zijn. Daar moet dan C. chauvoei en haar geïnactiveerde
toxines inzitten.
Huidnocardiose
Etiologie
5|Pagina
, Oorzaak zijn: Nocardia spp. Dit zijn G+ species, vertakte organismen en die gaan
windweefselwoekeringen veroorzaken met daarin abcessen waarop de kiemen aanwezig zijn. Kan
voorkomen ter hoogte van de huid maar als het bij runderen voorkomt is het vooral rond de uier!!
Het is altijd van iatrogene aard, dus de DA brengt de kiem in bij het inbrengen van AB in de uier. Als
men werkt met gecontamineerde AB tubes dan kan men daarmee Nocardia kiemen in de uier
brengen. Dit is eigenlijk niet te behandelen.
Dermatophilus congolensis
Etiologie
Kan de dermis aantasten, is een G+ species. Bij runderen de epidermis aanpakken en krijgt
ettervorming met korsten onder de etter. Dit zie je vooral bij periodes van veel neerslag en komt
vooral voor bij het paard. Dan komen we hier op terug als we het paard bespreken.
Huidtuberculose (niet op EXAMEN)
(heeft een slechte naam, niks te maken met rundertuberculose)
Etiologie
Oorzaak zijn de Atypische Mycobacterium spp. Dan hebben we ofwel het uitzicht van knobbels in de
huid. Dit kunnen ofwel solitaire knobbels zijn ofwel liggen ze in een ketting. Behandeling kan enkel
chirurgisch.
BELANGRIJK: kan vals positieven geven in de tuberculine test i.v.m. de bestrijding van
rundertuberculose.
Rhodococcus EQ
Etiologie
Bij veulens, meestal < 6 maanden. Kan vooral longabcessen geven. De pathogene stammen hebben
een virulentieplasmine. Bij varkens en runderen kan het ook voorkomen, maar gaat dan vooral
lymfadenitis geven dat lijkt op rundertuberculose. Ze zijn verschillend dan die ziekte veroorzaken bij
het paard.
Subcutane abcessen
Etiologie
6|Pagina
ZIEKTEN EN ZOÖNOSEN
UITGEWERKTE LESSEN
,Bacteriële en mycotische ziekten en zoönosen
Les 1
We gaan de ziekten bespreken per diersoort en verder per orgaansysteem. Beginnen met de
aandoeningen bij het rund en soms wordt er verwezen naar andere diersoorten.
EXAMEN:
Kennen wat we zien in de les! Dat staat normaal ook in de cursus, maar daar staat meer dan
dat wat in de les is gegeven. Niet alles uit de cursus kennen.
Pasmans: waarschijnlijk hetzelfde maar beter nog even vragen
Meestal met slides gewerkt, die kun je terugvinden op Minerva, kun je eventueel printen
voor de les
Antimicrobiële therapie (blz. 5). AB zijn belangrijk voor de behandeling van aandoeningen, maar in
de cursus staat er niet vaak bij welk AB je moet gebruiken. Dit omdat er een formularium bestaat
voor verantwoord gebruik van antimicrobiële middelen in de rundveehouderij. Daar ga je dus de
ziekte gaan terugvinden, zijn de pathogenen opgelijst en in dat formularium staat de AB aangegeven
die je best kunt gebruiken en die het minste problemen geven m.b.t. AB resistentie. In dat
formularium ga je terugvinden dat voor de aandoeningen een 1e, 2e en 3e keuze wordt aangeraden.
Gebaseerd op de farmacokinetiek/dynamiek, gevoeligheid kiemen, effectiviteit en kliniek. Hierin
staat ook dat de verschillende AB een kleurcode hebben (geel, oranje rood) en is gebaseerd op het
belang van de AB voor de volksgezondheid en dierengezondheid. Degene die van belang zijn voor de
mens (humane geneeskunde zijn rood), die mag je alleen gebruiken als er in een antibiogram wordt
aangeduid dat de andere AB niet werken. Je mag ze ook gebruiken wanneer recente historiek
aanduidt dat de andere AB niet werken tegen de kiemen op het bedrijf.
Voor wat het rund betreft, gebruik van AB middelen per aandoening:
Bovine respiratory disease
Necrobacillose
Neonatale diarree
Diarree op latere leeftijd
Peritonitis
…
Sommige AB moet je KENNEN. Bijvoorbeeld Droes bij het paard, daar is het zo dat men het best bèta
lactam AB gebruikt (penicilline) voor de behandeling. Ook voor Tetanus penicilline gebruiken, moet
je ook KENNEN.
1|Pagina
,Bacteriële en mycotische aandoeningen bij het rund
Aandoeningen van de huid
1. Actinobacillose gaat vooral de tong aantasten, bindweefselwoekeringen met abcessen op
de tong
2. Panaritium aandoening van de subcutis van de ondervoet waarbij het dier plots gaat
manken. Hier spelen meerdere bacteriën een rol:
a. Trueperella pyogenes G+ bacterie die facultatief pathogeen is. Is een typische
etterverwekker. Is facultatief anaeroob
b. Fusobacterium necrophorum G- anaeroben. Ga je terugvinden bij aandoeningen
aan de gewrichten. Ziekte die frequent voorkomt, maar dit ga je zien in de
heelkunde. Behandeling acuut stadium = penicilline, typisch AB met G- spectrum
3. Keelmiltvuur Bacillus anthracis is de oorzaak. Bij alle graseters gaat miltvuur zich
voordoen als een acute septicemie. Ziet ook onder andere oedeem ter hoogte van de keel.
4. Gasgangreen ook koudvuur (letsels voelen koud aan) of maligne oedeem (kwaadaardig
oedeem). Dit komt voor bij alle zoogdieren, maar als het nog voorkomt is het vooral bij het
paard. Maar ook andere zoogdieren zijn dus gevoelig.
Etiologie
Het zijn menginfecties, dus meerdere bacteriën komen ertussen. De eigenlijke oorzaak zijn de
Clostridia (Clostridia perfringens bijvoorbeeld). De oorzaak van gasgangreen komen meerdere
bacteriën bij kijken, maar de oorzaak hierbij is histotoxische Clostridia. Alle Clostridia zijn G+ staven.
De kiemen zijn zeer resistent in de omgeving, want als ze in een ongunstige omgeving zitten gaan ze
sporuleren en kunnen lang overleven in de omgeving. In normale vorm dus staafjes maar in een
slechte omgeving worden het sporen. De meeste Clostridia zijn diformerende sporen als ze
sporuleren (dus kunnen weer actief worden).
De cultuur is anaeroob. Kiem-gastheer interacties:
Facultatief symbiotisch komen ook vrijlevend voor in de omgeving. De meeste Clostridia
zijn facultatief symbiotisch
Darm hangt af van de soort. Clostridium perfringens kan voorkomen in de darm
Exotoxines pathogeniciteit wordt uitgeoefend door exotoxines, dus dit veroorzaakt ziekte
ze zijn allemaal gevoelig aan penicilline!! AB die goed werken: penicilline, andere bèta lactam
gevoelige AB. Dus penicilline is beter op het gebied van resistentie bestrijding.
Pathogenese en symptomen
Het is een wondinfectie of een navelinfectie. Eigenlijk kun je dit wat betreft de eerste stadia het best
vergelijken met tetanus. We gaan dus even een vergelijking maken:
Histotoxische clostridia Clostridium tetani
Wondinfectie Wondinfectie
Navelinfectie Navelinfectie
Menginfectie Menginfectie
Anaeroob milieu nodig Anaeroob milieu nodig
2|Pagina
, Sporevorming mogelijk. Kunnen ook weer terug Sporevorming mogelijk. Kunnen ook weer terug
vegetatief worden. vegetatief worden.
Gaan toxines produceren Gaan toxines produceren
Toxines: vormen verschillende toxines. Die Toxine: tetanospasmine. Werkt in op de
werken over het algemeen in op de bloedvaten, hersenen, krijgt zenuwstoornissen, dus werkt in
dus op de capillairen en gaan de permeabiliteit op het CZS
verhogen. Gevolg is dat er oedeem gaat
ontstaan maligne oedeem. Ze kunnen ook
cellen van de gastheer op verschillende
manieren kapot maken necrose.
Beiden geeft aanleiding tot shock door de
toxines in het bloed met sterfte tot gevolg
Tot op het moment van toxineproductie is het dus identiek.
Gasgangreen: wondinfectie, navelinfectie
Kan zijn:
1. Bevuilde wonde (paard dat in het prikkeldraad heeft gezeten en dat gecontamineerd is met
allerhande zaken, bijvoorbeeld mest). Het is dus een menginfectie. Gasgangreen ontstaat
enkel als er ook sporen aanwezig zijn van histotoxische Clostridia. Een bevuilde wonde
wordt afgesloten van zuurstof door een korst, is belangrijk omdat de kiemen anaeroob zijn.
Als er kneuzing optreedt gaat ook de zuurstofaanvoer via het bloed stoppen.
2. Steekwonde. Kan zijn bij het paard:
a. Naveltred
b. Niet steriel uitgevoerde injectie (meestal dit bij paarden)
Als je een naald laat vallen op de grond kan die macroscopisch niet vuil zijn maar als je
daarmee injecteert kan het zijn dat er microscopisch sporen van Clostridia op zitten. Als je
stoffen inspuit kan dat vasoconstrictie uitlokken door de stof. Dan heb je meer kans dat er
problemen ontstaan, want dan trekken de bloedvaten samen rond de injectie en dit geeft
minder zuurstoftoevoer, wat de Clostridia bevoordeelt. Een steekwonde gaat dichtklappen
door de elasticiteit van de weefsels. Dan heb je een gebied waar de zuurstof niet bij kan.
3. Navelwonde. Als de navel is bevuild kun je dezelfde situatie hebben als er bacteriën in
komen. Als daar sporen van histotoxische Clostridia in voorkomen kunnen er problemen
ontstaan.
Het zijn dus allemaal menginfecties. Wat krijgen we dan?
1. Vermeerdering van aeroben en facultatief anaeroben en die gaan de zuurstof gaan
verbruiken. De wonde is afgesloten van zuurstof uit de lucht, in die wonde kan er een gebied
ontstaan waar er weinig of geen zuurstof aanwezig is.
2. Als er weinig of geen zuurstof meer is: sporen gaan vegetatief worden en vermeerderen in de
wonde of in de navel. De infectie blijft meestal beperkt tot de wonde of navel en verspreiden
meestal niet via de bloedbaan. De histotoxische Clostridia gaan dan dus vermeerderen. Die
gaan vervolgens:
3|Pagina
, a. Gas produceren (fermentatie). Vandaar spreken we over Gasgangreen. Dit is
BELANGRIJK naar symptomen toe!!
b. Exotoxines produceren.
i. Lokale inwerking. Werken in op de bloedvaten, krijgt een verhoogde
permeabiliteit van de bloedvaten met dus oedeem tot gevolg. BELANGRIJK
naar symptomen toe!! Ook gastheercellen vernietigd met necrose tot
gevolg. Dit ook BELANGRIJK naar symptomen toe!! Er kunnen ook
weefselmetabolieten in de bloedbaan komen, symptomen zijn dan shock!!
Dit is vergelijkbaar met traumatische shock.
ii. Bloed shock met sterfte
Symptomen
Lokaal
o Oedeem, je ziet een zwelling. Het voelt warm aan door de ontsteking en ziet er
blauw (cyanotisch) uit. Kunt dit nog behandelen. Als je dit niet behandelt, gaat de
zwelling verslappen en de pijn verdwijnt omdat de zenuwen zijn aangetast. Het gaat
er dan zwart uitzien en koud aanvoelen koudvuur genoemd. Krijgt dus zwarte
letsels die koud aanvoelen. Als dit naar buiten komt kan het door de zwaartekracht
naar beneden lopen en een nieuw anaeroob milieu creëren. Ook gas gevormd met
crepitatie tot gevolg, dus een knetterend geluid als je over de wonde wrijft
gasgangreen.
Algemeen
o Toxines komen in de bloedbaan shock met heel snel sterfte tot gevolg.
Diagnose
DDx: Boutvuur. Vroeger belangrijker, is eigenlijk een vorm van gasgangreen met een andere
etiologie.
Therapie
Zo snel mogelijk behandelen!
Symptomatisch: anti-shock therapie
o Vocht
o NSO (niet-steroïdale ontstekingsremmers, dus anti-inflammatoire stoffen). Liefst
geen cortico preparaten geven omdat dit de immuniteit kan onderdrukken
Wondverzorging
o Aeroob milieu verkrijgen
o Zoveel mogelijk het necrotisch materiaal verwijderen, als het letsel niet te groot is
kan dat. Vervolgens ontsmetten met waterstofperoxide.
Penicilline, dus bèta lactam AB (cephalosporines, is een 4e generatie dus niet meest
aangewezen, eerder penicilline gaan geven)
o Lokaal
o Algemeen
4|Pagina
,(blz. 10 in de cursus, namelijk boutvuur)
Boutvuur
Onthouden dat het een vorm is van gasgangreen maar met een andere etiologie Clostridium
chauvoei. Kan in principe voorkomen bij alle zoogdieren, maar voornamelijk bij runderen. Een ander
kenmerk van deze aandoening is dat er geen uitwendige verwonding is. Het is vooral de achterhand
die is aangetast, de zware spieren van de achterhand blackleg genoemd. Men zit dit vooral bij
dieren in de richting van 6 maanden – 3 jaar.
Etiologie
Clostridium chauvoei
Gram+
Sporevorming subterminaal gelegen deformerende spores, dus steken uit op het
oppervlak van de kiem.
Cultuur is anaeroob
Kiem-gastheer interacties
o Exotoxine productie (welke dit zijn is niet belangrijk). ONTHOUDEN: verhogen de
permeabiliteit van de bloedvaten en gaan gastheercellen kapot maken.
Pathogenese en symptomen
Opname van sporen: per os. Men neemt aan dat de sporen per os opgenomen worden en van
daaruit in de bloedbaan terecht komen. Eventueel komen ze binnen via de tandalveolen tijdens het
wisselen van de tanden. De spores komen in de bloedbaan terecht en daar doen ze niks zolang ze
gesporuleerd zijn. Dan kunnen ze zich gaan opstapelen in de organen, vooral in de lever “in rust”.
Van daaruit worden ze van tijd tot tijd vrijgesteld in de bloedbaan. Zolang ze gesporuleerd zijn
gebeurt niks, problemen treden op in spieren waar de zuurstofspanning gedaald is. Dit kan zijn bij
een spierkneuzing of kleine spierscheur van spieren in de achterhand. Dan kunnen ze gaan
vermeerderen en de rest is hetzelfde zoals bij de pathogenese van gasgangreen. Krijgt vorming van
exotoxines die de permeabiliteit verhogen en gastheercellen kapot maken en gasvorming treedt op.
Lokale effecten: voelt koud aan
Algemene effecten: toxinaemie shock en sterfte
Diagnose
Gaan we niet dieper op in. Je moet een staal nemen. Als Boutvuur is aangetoond en C. chauvoei is
aangetoond dan kan vaccineren nuttig zijn. Daar moet dan C. chauvoei en haar geïnactiveerde
toxines inzitten.
Huidnocardiose
Etiologie
5|Pagina
, Oorzaak zijn: Nocardia spp. Dit zijn G+ species, vertakte organismen en die gaan
windweefselwoekeringen veroorzaken met daarin abcessen waarop de kiemen aanwezig zijn. Kan
voorkomen ter hoogte van de huid maar als het bij runderen voorkomt is het vooral rond de uier!!
Het is altijd van iatrogene aard, dus de DA brengt de kiem in bij het inbrengen van AB in de uier. Als
men werkt met gecontamineerde AB tubes dan kan men daarmee Nocardia kiemen in de uier
brengen. Dit is eigenlijk niet te behandelen.
Dermatophilus congolensis
Etiologie
Kan de dermis aantasten, is een G+ species. Bij runderen de epidermis aanpakken en krijgt
ettervorming met korsten onder de etter. Dit zie je vooral bij periodes van veel neerslag en komt
vooral voor bij het paard. Dan komen we hier op terug als we het paard bespreken.
Huidtuberculose (niet op EXAMEN)
(heeft een slechte naam, niks te maken met rundertuberculose)
Etiologie
Oorzaak zijn de Atypische Mycobacterium spp. Dan hebben we ofwel het uitzicht van knobbels in de
huid. Dit kunnen ofwel solitaire knobbels zijn ofwel liggen ze in een ketting. Behandeling kan enkel
chirurgisch.
BELANGRIJK: kan vals positieven geven in de tuberculine test i.v.m. de bestrijding van
rundertuberculose.
Rhodococcus EQ
Etiologie
Bij veulens, meestal < 6 maanden. Kan vooral longabcessen geven. De pathogene stammen hebben
een virulentieplasmine. Bij varkens en runderen kan het ook voorkomen, maar gaat dan vooral
lymfadenitis geven dat lijkt op rundertuberculose. Ze zijn verschillend dan die ziekte veroorzaken bij
het paard.
Subcutane abcessen
Etiologie
6|Pagina
