Artikel Buntinx
beschrijving van veelgebruikte modellen door professionals die werken met mensen met
(intellectuele) functiebeperkingen (ID).
introductie: om te kunnen werken als professional met mensen met een functiebeperking is
het belangrijk om kennis te hebben van relevante conceptuele modellen en frameworks met
betrekking tot menselijk functioneren en handicaps, kwaliteit van leven en individuele
ondersteuning. Deze modellen verklaren de oorsprong van de handicap, de betekenis voor
persoonlijk welzijn en het belang van individuele ondersteuning bij de kwaliteit van het leven
en het menselijk functioneren. Ook vergemakkelijkt het de communicatie tussen
professionals.
Doelen: dit artikel heeft 3 doelen
beschrijven van de kerncomponenten van de drie relevante modellen waar
professionals in het werkveld van ID mee werken.
opsommen van de overeenkomsten en verschillen van deze modellen.
implicaties bieden voor professionals
Historische context: sociaal-ecologische model legt de nadruk op het begrijpen van het
menselijk functioneren en de beperking gebaseerd op interacties tussen persoonlijke en
omgevingskenmerken. de verstandelijke beperking wordt gezien als een probleem van de
persoon zelf en zijn situatie. dit vereist een multidimensionale benadering.
Als je als professional in de praktijk een cliënt wilt ondersteunen, zijn er vier centrale vragen:
wat zijn de functiebeperkingen (en mogelijkheden)?
wat zijn de ondersteuningsbehoeften (wensen en behoeften van persoon +
professioneel oordeel = doelen)?
hoe wordt de ondersteuning het beste gepland en gegeven (persoonlijk
ondersteuningsplan)?
is de persoon er beter van geworden (effecten –
uitkomsten van de ondersteuning)?
deze vragen vertalen zich in het volgende algemene model:
problemen > behoeften > ondersteuning > uitkomsten.
in elke fase van dit model kan je verschillende andere
modellen gebruikten. deze doorlopen we nu.
Problemen:
Om problemen in kaart te brengen (diagnosticeren/classificeren) zijn er twee modellen.
Het AAIDD model: multidimensioneel model van functioneren
opgesteld door de AAIDD (american association on intellectual and developmental
disabilities) in 2010.
de theorie achter dit model: eerst moeten er 5 dimensies in kaart worden gebracht, voordat
de juiste mate van ondersteuning bepaald kan worden. Daarna pas kan je iets zeggen over
het individuele functioneringsniveau (zoals of er sprake is van een lichte, matige, ernstige of
diepe verstandelijke beperking).
in de praktijk werkt dit model nog niet optimaal. tot op heden is het namelijk zo dat er een
classificatie (LVB/EVB/enz.) nodig is om financiering te krijgen en ondersteuning aan te
vragen. Dit model redeneert dus eigenlijk andersom. Hier willen we wel graag naar toe
werken, omdat de ondersteuning/omgeving bepaald of iemand met een beperking ook een
handicap ervaart. Het gevolg bepaald wat er nodig is en niet de stoornis.
, het model ziet er als volgt uit: 5 dimensies >
ondersteuning (de lens) > individueel functioneren.
verstandelijke mogelijkheden: IQ-scores
adaptief gedrag: conceptuele, sociale &
praktische vaardigheden
gezondheid/etiologie: fysieke, geestelijke
gezondheid & sociaal welbevinden +
etiologie en preventie.
participatie, interactie & sociale rollen:
deelname aan activiteiten.
context (omgeving & cultuur): micro/meso/macro/exo systeem
Het ICF model: international classification of functioning
geschreven door de WHO in 2001, onderdeel van de ICD
(international classification of disorders), waar ook de DSM-5
onder valt.
kijkt naar het functioneringsniveau om te bepalen of er sprake
is van een handicap:
stoornis: niveau van functies/anatomische
eigenschappen/menselijk organisme.
beperking: niveau van menselijke activiteiten
handicap: niveau van menselijke participatie.
persoonlijke factoren/externe factoren (omgeving) hebben
invloed op deze niveaus.
Tussen deze twee modellen zijn er 3 verschillen te benoemen:
1. bij het ICF model is ‘’ondersteuning’’ geïmplementeerd in de omgeving (externe factoren +
persoonlijke factoren) en bij het AAIDD model is dit een los belangrijk component.
2. het AAIDD model is een speciaal ontwikkeld systeem voor mensen met een verstandelijke
beperking. Het ICF model is in eerste instantie ontwikkeld voor classificatie en het vergelijken
van statistische gegevens.
3. AAIDD model bevat geen classificatiecodes, maar kan gebruikt worden om te diagnosticeren.
In het ICF model zit meer objectiviteit. Het AAIDD model is subjectief.
Behoeften:
ondersteuningsbehoefte:
subjectief (wants): waar heeft deze persoon behoefte aan?
objectief (needs): wat is er nodig voor (over)leven?
kan op veel verschillende domeinen zijn.
instrument: support intensity scale (SIS)
bepalen waar behoefte aan is en hoe intens deze
ondersteuning moet zijn.
brengt in kaart wat iemand nodig heeft.
gebaseerd om de waardengebieden van de kwaliteit van
leven theorie.
Ondersteuning:
ondersteuning = je inzetten om het tekort aan competenties te
compenseren (problemen in ‘’de fit’’ tussen de competenties van de
persoon en de eisen van de omgeving) zodat deze persoon met succes
beschrijving van veelgebruikte modellen door professionals die werken met mensen met
(intellectuele) functiebeperkingen (ID).
introductie: om te kunnen werken als professional met mensen met een functiebeperking is
het belangrijk om kennis te hebben van relevante conceptuele modellen en frameworks met
betrekking tot menselijk functioneren en handicaps, kwaliteit van leven en individuele
ondersteuning. Deze modellen verklaren de oorsprong van de handicap, de betekenis voor
persoonlijk welzijn en het belang van individuele ondersteuning bij de kwaliteit van het leven
en het menselijk functioneren. Ook vergemakkelijkt het de communicatie tussen
professionals.
Doelen: dit artikel heeft 3 doelen
beschrijven van de kerncomponenten van de drie relevante modellen waar
professionals in het werkveld van ID mee werken.
opsommen van de overeenkomsten en verschillen van deze modellen.
implicaties bieden voor professionals
Historische context: sociaal-ecologische model legt de nadruk op het begrijpen van het
menselijk functioneren en de beperking gebaseerd op interacties tussen persoonlijke en
omgevingskenmerken. de verstandelijke beperking wordt gezien als een probleem van de
persoon zelf en zijn situatie. dit vereist een multidimensionale benadering.
Als je als professional in de praktijk een cliënt wilt ondersteunen, zijn er vier centrale vragen:
wat zijn de functiebeperkingen (en mogelijkheden)?
wat zijn de ondersteuningsbehoeften (wensen en behoeften van persoon +
professioneel oordeel = doelen)?
hoe wordt de ondersteuning het beste gepland en gegeven (persoonlijk
ondersteuningsplan)?
is de persoon er beter van geworden (effecten –
uitkomsten van de ondersteuning)?
deze vragen vertalen zich in het volgende algemene model:
problemen > behoeften > ondersteuning > uitkomsten.
in elke fase van dit model kan je verschillende andere
modellen gebruikten. deze doorlopen we nu.
Problemen:
Om problemen in kaart te brengen (diagnosticeren/classificeren) zijn er twee modellen.
Het AAIDD model: multidimensioneel model van functioneren
opgesteld door de AAIDD (american association on intellectual and developmental
disabilities) in 2010.
de theorie achter dit model: eerst moeten er 5 dimensies in kaart worden gebracht, voordat
de juiste mate van ondersteuning bepaald kan worden. Daarna pas kan je iets zeggen over
het individuele functioneringsniveau (zoals of er sprake is van een lichte, matige, ernstige of
diepe verstandelijke beperking).
in de praktijk werkt dit model nog niet optimaal. tot op heden is het namelijk zo dat er een
classificatie (LVB/EVB/enz.) nodig is om financiering te krijgen en ondersteuning aan te
vragen. Dit model redeneert dus eigenlijk andersom. Hier willen we wel graag naar toe
werken, omdat de ondersteuning/omgeving bepaald of iemand met een beperking ook een
handicap ervaart. Het gevolg bepaald wat er nodig is en niet de stoornis.
, het model ziet er als volgt uit: 5 dimensies >
ondersteuning (de lens) > individueel functioneren.
verstandelijke mogelijkheden: IQ-scores
adaptief gedrag: conceptuele, sociale &
praktische vaardigheden
gezondheid/etiologie: fysieke, geestelijke
gezondheid & sociaal welbevinden +
etiologie en preventie.
participatie, interactie & sociale rollen:
deelname aan activiteiten.
context (omgeving & cultuur): micro/meso/macro/exo systeem
Het ICF model: international classification of functioning
geschreven door de WHO in 2001, onderdeel van de ICD
(international classification of disorders), waar ook de DSM-5
onder valt.
kijkt naar het functioneringsniveau om te bepalen of er sprake
is van een handicap:
stoornis: niveau van functies/anatomische
eigenschappen/menselijk organisme.
beperking: niveau van menselijke activiteiten
handicap: niveau van menselijke participatie.
persoonlijke factoren/externe factoren (omgeving) hebben
invloed op deze niveaus.
Tussen deze twee modellen zijn er 3 verschillen te benoemen:
1. bij het ICF model is ‘’ondersteuning’’ geïmplementeerd in de omgeving (externe factoren +
persoonlijke factoren) en bij het AAIDD model is dit een los belangrijk component.
2. het AAIDD model is een speciaal ontwikkeld systeem voor mensen met een verstandelijke
beperking. Het ICF model is in eerste instantie ontwikkeld voor classificatie en het vergelijken
van statistische gegevens.
3. AAIDD model bevat geen classificatiecodes, maar kan gebruikt worden om te diagnosticeren.
In het ICF model zit meer objectiviteit. Het AAIDD model is subjectief.
Behoeften:
ondersteuningsbehoefte:
subjectief (wants): waar heeft deze persoon behoefte aan?
objectief (needs): wat is er nodig voor (over)leven?
kan op veel verschillende domeinen zijn.
instrument: support intensity scale (SIS)
bepalen waar behoefte aan is en hoe intens deze
ondersteuning moet zijn.
brengt in kaart wat iemand nodig heeft.
gebaseerd om de waardengebieden van de kwaliteit van
leven theorie.
Ondersteuning:
ondersteuning = je inzetten om het tekort aan competenties te
compenseren (problemen in ‘’de fit’’ tussen de competenties van de
persoon en de eisen van de omgeving) zodat deze persoon met succes
