Aanbeveling speel- leeromgeving
In dit verslag heb ik onderzoek gedaan naar de volgende vraagstelling: ‘in
hoeverre is deze speelleeromgeving rijk voor alle leerlingen.
In mijn verslag heb ik een algemeen beeld geschetst over de over de
groepen 3 t/m 8, op het onderwerp speel- leeromgeving.
Vanwege de duur van dit onderzoek is er op dit moment gekozen om een
algemeen beeld te scheten voor de groepen 3 t/m 8. Voor een nog bredere
kijk voor alle leerlingen zou het goed zijn om de volgende keer ook de
groepen 1 en 2 mee te nemen in het onderzoek.
De leerontwikkeling op basisschool Guido de Brès staat onder een
vergrootglas, door het stichtingskantoor. Na een gesprek met de directeur
en IB-er heb ik de verschillen mogen aanhoren van voorgaande jaren en het
huidige schooljaar. Hieruit kan ik concluderen dat de basisschool stappen vooruit aan het zetten is.
Momenteel wordt er aandacht aan de visies besteed, met medezeggenschap van het team. Zijn er 3
EDI trainingen geweest en staan er nog een aantal op het programma. En de collegiale consultaties
die het afgelopen jaar voor het eerst zijn gestart is een succes.
Zoals uit mijn analyse en evaluatie blijkt, is er waarschijnlijk geen sprake van een rijke speel-
leeromgeving. In mijn aanbevelingen zal ik onderbouwingen geven, aan de hand van voorbeelden en
een korte voorspelling wat ik verwacht van de aanbeveling.
Ik ga je meenemen in de volgende drie rollen: brede ontwikkeling, betekenisvolle activiteiten en de
bemiddelende rol van de professional.
Brede ontwikkeling
Zoals ik in mijn analyse en evaluatie heb benoemd heeft iedere leerling mogelijkheden om zich te
ontwikkelen. Volgens pedagoog Stevens, 1941 staan de basisbehoefte centraal. Op de Guido is relatie
belangrijk: De leerkracht is betrokken, beschikbaar en heeft vertrouwen in de mogelijkheden van
leerlingen.
Verbetervoorstel 1: Evalueren van het leerdoel.
In iedere klas hangt een whiteboard met dagritmekaarten. Tijdens de lessen beginnen de
leerkrachten met het herhalen van het leerdoel. Het leerdoel staat op het Prowisebord, wordt kort
getoond. Door de snelle overgang, wordt de evaluatie van het leerdoel regelmatig vergeten. Dit loopt
zijn doel voorbij (EDI). Als leerkracht is het belangrijk om hier alert op te zijn, om gelijk te controleren
of alle leerlingen het doel behaald hebben.
Het doel zou op het whiteboard geschreven kunnen worden (naast de dagritmekaarten), ter
geheugensteun. Om het doel te evalueren verwacht ik, dat de leerkrachten zichtbaar krijgen waar de
kinderen staan en hier nog beter op kunnen differentiëren.
Verbetervoorstel 2: Open leerling observaties
Ik zou willen aanbevelen dat er meer open leerling observaties worden uitgevoerd.
Open leerling observaties zal de leerling beter in beeld krijgen, dan standaard observatielijsten.
Momenteel worden bij zorgleerlingen een observatielijst ingevuld. Ik mis bij iedere leerling een
openobservatie, om te kijken hoe is het welzijn van de leerling en de groep.
Iedere leerling is anders en een observatie moment is een momentopname.
Door regelmatig naar leerlingen te kijken, met een open blik zal een totaalbeeld geschetst kunnen
worden. Als leerkracht kan hier goed op ingespeeld worden in tot de leerbehoeftes te komen.
13
, Verbetervoorstel 3: Leerlingen regelmatig in de pauzes observeren.
Uit mijn observaties van het binnen en buitenspel, is gebleken dat er buiten andere materialen en
samenstelling zijn in tegenstelling tot het binnenspel. Ook zie ik regelmatig wisselingen in samenspel.
Door de observaties zowel binnen als buiten uit te voeren krijg je als professional een algeheel beeld
van een leerling.
Voorbeeld hiervan: Op maandag (één van de twee pauze momenten) observeer ik T, K en S ->
duo collega observeert op donderdag T, K en S. Op dinsdag wordt G, K en W geobserveerd ->
duo collega doet dit op vrijdag. De wisseling in leerlingen varieert elke week.
Door een beter beeld van de leerlingen te krijgen, kan al het onderwijspersoneel meer inspelen op de
talenten en interesses van de leerlingen. Hierbij kunnen de leerlingen uiteindelijk beter uitgedaagd
worden in de zonde van naaste ontwikkeling (Vygotski,1896-1934).
Momenteel komt niet iedere leerling tot zijn recht. Ik vind het belangrijk dat iedere leerling deel kan
nemen in het spel, zich veilig voelt en zorgeloos kan ontwikkelen.
Van het onderwijspersoneel mag verwacht worden, dat er met een open blik naar de leerlingen
gekeken wordt, ter observatie. Ook zou het fijn zijn dat er een extra observatie wordt uitgevoerd door
een collega (duo partner, onderwijsassistent of IB-er) om de observatie zo objectief mogelijk te
noteren. Door van minimaal twee onderwijsprofessionals een totaalbeeld van de leerling te krijgen,
verwacht ik een objectief en realistisch beeld. Ik als AD PEP ondersteun op deze momenten de
leerkrachten bij het observeren en de vervolggesprekken.
Op deze manier wordt het onderwijs nog betekenisvoller voor alle leerlingen.
Betekenisvolle activiteit
De differentiatie tijdens de lessen, maakt dat leerlingen betrokken zijn, nieuwsgierig en maakt de les
betekenisvoller (Differentiatie in de klas – hoe pak je dat aan?, 2020).
Verbetervoorstel 4: De extra begeleiding van leerlingen betekenisvoller maken
Er worden door twee onderwijsassistenten extra ondersteuning gegeven. Deze ondersteuning bestaat
voornamelijk uit het begeleiden van zwakke leerlingen (leerlingen die onder het groepsgemiddelde
scoren). Dit zou betekenisvoller ingericht kunnen worden.
Ik zou willen aanraden om de middenmoter (gemiddelde leerlingen) door de onderwijsassistent te
laten begeleiden, zodat de leerkracht de zwakkere of hoog scorende leerlingen kan begeleiden. Door
de gemiddelde leerlingen extra aandacht te laten geven, scores zij uiteindelijk hoger en werk je
doelgericht. De leerkracht krijgt op deze manier beter zicht op de zwakkere en/of hoog scorende
leerlingen en kan hiervoor de zorg dragen.
Iedere leerling kan momenteel deelnemen tijdens de lessen. Ook de leerlingen op hun eigen leerlijn.
Dit is terug te zien als doorgaande lijn door de school, dat zorgt voor veiligheid en structuur.
Voorbeeld: Rekenonderwijs groep 8
De leerlingen maken na de uitleg hun basistaak (leerlingen zien na afloop sterren, leerkrachten
kleuren). Als de taak rood of oranje is, wordt dit later op de dag teruggepakt, herhaalt en opnieuw
gemaakt. Bij groen, beheers je het doel.
De leerkracht maakt het leerwerk inzichtelijk en vergroot hierdoor het eigenaarschap. Als leerlingen het
niet begrijpen, zullen ze om hulp moeten vragen en niet zomaar wat invullen.
Er is een doorgaande lijn door de school, er wordt bijvoorbeeld gewerkt aan een weektaak. Als
leerlingen klaar zijn met het zelfstandig werken aan hun methodevakken, gaan de leerlingen aan de
slag met hun weektaak. In de weektaak staat klaargezet materiaal waar de hele groep aan dezelfde
doelen werken. Hierin mis ik het eigenaarschap van de leerlingen.
14
In dit verslag heb ik onderzoek gedaan naar de volgende vraagstelling: ‘in
hoeverre is deze speelleeromgeving rijk voor alle leerlingen.
In mijn verslag heb ik een algemeen beeld geschetst over de over de
groepen 3 t/m 8, op het onderwerp speel- leeromgeving.
Vanwege de duur van dit onderzoek is er op dit moment gekozen om een
algemeen beeld te scheten voor de groepen 3 t/m 8. Voor een nog bredere
kijk voor alle leerlingen zou het goed zijn om de volgende keer ook de
groepen 1 en 2 mee te nemen in het onderzoek.
De leerontwikkeling op basisschool Guido de Brès staat onder een
vergrootglas, door het stichtingskantoor. Na een gesprek met de directeur
en IB-er heb ik de verschillen mogen aanhoren van voorgaande jaren en het
huidige schooljaar. Hieruit kan ik concluderen dat de basisschool stappen vooruit aan het zetten is.
Momenteel wordt er aandacht aan de visies besteed, met medezeggenschap van het team. Zijn er 3
EDI trainingen geweest en staan er nog een aantal op het programma. En de collegiale consultaties
die het afgelopen jaar voor het eerst zijn gestart is een succes.
Zoals uit mijn analyse en evaluatie blijkt, is er waarschijnlijk geen sprake van een rijke speel-
leeromgeving. In mijn aanbevelingen zal ik onderbouwingen geven, aan de hand van voorbeelden en
een korte voorspelling wat ik verwacht van de aanbeveling.
Ik ga je meenemen in de volgende drie rollen: brede ontwikkeling, betekenisvolle activiteiten en de
bemiddelende rol van de professional.
Brede ontwikkeling
Zoals ik in mijn analyse en evaluatie heb benoemd heeft iedere leerling mogelijkheden om zich te
ontwikkelen. Volgens pedagoog Stevens, 1941 staan de basisbehoefte centraal. Op de Guido is relatie
belangrijk: De leerkracht is betrokken, beschikbaar en heeft vertrouwen in de mogelijkheden van
leerlingen.
Verbetervoorstel 1: Evalueren van het leerdoel.
In iedere klas hangt een whiteboard met dagritmekaarten. Tijdens de lessen beginnen de
leerkrachten met het herhalen van het leerdoel. Het leerdoel staat op het Prowisebord, wordt kort
getoond. Door de snelle overgang, wordt de evaluatie van het leerdoel regelmatig vergeten. Dit loopt
zijn doel voorbij (EDI). Als leerkracht is het belangrijk om hier alert op te zijn, om gelijk te controleren
of alle leerlingen het doel behaald hebben.
Het doel zou op het whiteboard geschreven kunnen worden (naast de dagritmekaarten), ter
geheugensteun. Om het doel te evalueren verwacht ik, dat de leerkrachten zichtbaar krijgen waar de
kinderen staan en hier nog beter op kunnen differentiëren.
Verbetervoorstel 2: Open leerling observaties
Ik zou willen aanbevelen dat er meer open leerling observaties worden uitgevoerd.
Open leerling observaties zal de leerling beter in beeld krijgen, dan standaard observatielijsten.
Momenteel worden bij zorgleerlingen een observatielijst ingevuld. Ik mis bij iedere leerling een
openobservatie, om te kijken hoe is het welzijn van de leerling en de groep.
Iedere leerling is anders en een observatie moment is een momentopname.
Door regelmatig naar leerlingen te kijken, met een open blik zal een totaalbeeld geschetst kunnen
worden. Als leerkracht kan hier goed op ingespeeld worden in tot de leerbehoeftes te komen.
13
, Verbetervoorstel 3: Leerlingen regelmatig in de pauzes observeren.
Uit mijn observaties van het binnen en buitenspel, is gebleken dat er buiten andere materialen en
samenstelling zijn in tegenstelling tot het binnenspel. Ook zie ik regelmatig wisselingen in samenspel.
Door de observaties zowel binnen als buiten uit te voeren krijg je als professional een algeheel beeld
van een leerling.
Voorbeeld hiervan: Op maandag (één van de twee pauze momenten) observeer ik T, K en S ->
duo collega observeert op donderdag T, K en S. Op dinsdag wordt G, K en W geobserveerd ->
duo collega doet dit op vrijdag. De wisseling in leerlingen varieert elke week.
Door een beter beeld van de leerlingen te krijgen, kan al het onderwijspersoneel meer inspelen op de
talenten en interesses van de leerlingen. Hierbij kunnen de leerlingen uiteindelijk beter uitgedaagd
worden in de zonde van naaste ontwikkeling (Vygotski,1896-1934).
Momenteel komt niet iedere leerling tot zijn recht. Ik vind het belangrijk dat iedere leerling deel kan
nemen in het spel, zich veilig voelt en zorgeloos kan ontwikkelen.
Van het onderwijspersoneel mag verwacht worden, dat er met een open blik naar de leerlingen
gekeken wordt, ter observatie. Ook zou het fijn zijn dat er een extra observatie wordt uitgevoerd door
een collega (duo partner, onderwijsassistent of IB-er) om de observatie zo objectief mogelijk te
noteren. Door van minimaal twee onderwijsprofessionals een totaalbeeld van de leerling te krijgen,
verwacht ik een objectief en realistisch beeld. Ik als AD PEP ondersteun op deze momenten de
leerkrachten bij het observeren en de vervolggesprekken.
Op deze manier wordt het onderwijs nog betekenisvoller voor alle leerlingen.
Betekenisvolle activiteit
De differentiatie tijdens de lessen, maakt dat leerlingen betrokken zijn, nieuwsgierig en maakt de les
betekenisvoller (Differentiatie in de klas – hoe pak je dat aan?, 2020).
Verbetervoorstel 4: De extra begeleiding van leerlingen betekenisvoller maken
Er worden door twee onderwijsassistenten extra ondersteuning gegeven. Deze ondersteuning bestaat
voornamelijk uit het begeleiden van zwakke leerlingen (leerlingen die onder het groepsgemiddelde
scoren). Dit zou betekenisvoller ingericht kunnen worden.
Ik zou willen aanraden om de middenmoter (gemiddelde leerlingen) door de onderwijsassistent te
laten begeleiden, zodat de leerkracht de zwakkere of hoog scorende leerlingen kan begeleiden. Door
de gemiddelde leerlingen extra aandacht te laten geven, scores zij uiteindelijk hoger en werk je
doelgericht. De leerkracht krijgt op deze manier beter zicht op de zwakkere en/of hoog scorende
leerlingen en kan hiervoor de zorg dragen.
Iedere leerling kan momenteel deelnemen tijdens de lessen. Ook de leerlingen op hun eigen leerlijn.
Dit is terug te zien als doorgaande lijn door de school, dat zorgt voor veiligheid en structuur.
Voorbeeld: Rekenonderwijs groep 8
De leerlingen maken na de uitleg hun basistaak (leerlingen zien na afloop sterren, leerkrachten
kleuren). Als de taak rood of oranje is, wordt dit later op de dag teruggepakt, herhaalt en opnieuw
gemaakt. Bij groen, beheers je het doel.
De leerkracht maakt het leerwerk inzichtelijk en vergroot hierdoor het eigenaarschap. Als leerlingen het
niet begrijpen, zullen ze om hulp moeten vragen en niet zomaar wat invullen.
Er is een doorgaande lijn door de school, er wordt bijvoorbeeld gewerkt aan een weektaak. Als
leerlingen klaar zijn met het zelfstandig werken aan hun methodevakken, gaan de leerlingen aan de
slag met hun weektaak. In de weektaak staat klaargezet materiaal waar de hele groep aan dezelfde
doelen werken. Hierin mis ik het eigenaarschap van de leerlingen.
14
