LEER- EN ONDERWIJSPROBLEMEN
Samenvatting door Danique Doetjes
Alle literatuur voor de cursus Leer- en Onderwijsproblemen uit het leerjaar 2022-2023.
,PO-raad: Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs 3
Ledoux: Wat heeft de invoering van passend onderwijs in Nederland opgeleverd voor
leerlingen? 13
Keuning & Visser: De (on)nauwkeurigheid van een leerrendementsverwachting:
ervaringen met de LVS-toetsen Rekenen-Wiskunde 17
V&K Hoofdstuk 4: Taalontwikkeling en taalproblemen 20
Storch: Oral language and code-related precursors to reading: evidence from a
longitudinal structural model 25
Ehri: Learning to read words: theory, findings and issues 28
V&K Hoofdstuk 3: Technisch lezen en spellen 31
Barry: Phonological processing and word reading in typically developing and disabled
children: severity matters 37
Barry: The attentional blink in typically developing and reading-disabled children 39
SDN: Variation in spelling ability in children 43
Cordewener: Variation in spelling ability in children 52
Milburn: Cognitive, linguistic and print-related predictors of preschool children’s word
spelling and name writing 56
Rosenshine: Principles of instruction 60
Perfetti: Word knowledge in a theory of reading comprehension 63
Raudszus: Situation model building ability uniquely predicts first and second language
reading comprehension 66
Swart: Cognitive precursors of the developmental relation between lexical quality and
reading comprehension in the intermediate elementary grades 70
Blom: Het leesbegrip van hyperteksten bij dove en slechthorende leerlingen en leerlingen
met een taalontwikkelingsstoornis 74
Nation: Why reading comprehension fails, insights from developmental disorders 76
Bosch: First and second language vocabulary affect early second language reading
comprehension development 79
V&K Hoofdstuk 2: Rekenen 84
Ruijssenaars: Handboek dyscalculie en rekenproblemen 88
Bosman: Zo leer je alle kinderen rekenen 92
V&K Hoofdstuk 7: Aandachtsprocessen 95
V&K Hoofdstuk 8: Executieve functies 99
Morrison: Conceptual clutter and measurement mayhem: proposals for
cross-disciplinary integration in conceptualizing and measuring executive function 103
V&K Hoofdstuk 9: Motivatie in de klas 106
Reeve: A self-determination theory perspective on student engagement 111
Stroet: Effects of need supportive teaching on early adolescents’ motivation and
engagement: a review of the literature 116
Sijp: Zie mij! Een literatuurstudie naar disclosure en het zoeken van hulp door leerlingen
met internaliserende problemen in het primair en voortgezet onderwijs 120
Terrasi: Trauma and learning in America's classrooms 124
1
,Von Der Embse: Test anxiety interventions for children and adolescents: a systematic
review of treatment studies from 2000-2010 126
V&K Hoofdstuk 11: Gedrags- en emotionele problemen 128
Bijstra: Een praktijkonderzoek naar effectief handelen bij externaliserend leerlinggedrag
131
Zee: From externalizing student behavior to student-specific teacher self-efficacy: The
role of teacher-perceived conflict and closeness in the student-teacher relationship 136
V&K Hoofdstuk 13: Relaties tussen kinderen op school 140
Boer: The acceptance and rejection of peers with ADHD and ASD in general secondary
education 145
Rademaker: Applying the contact theory in inclusive education: a systematic review on
the impact of contact and information on the social participation of students with
disabilities 147
2
, PO-raad: Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs
Deel A: Basis
1. Inleiding
In het ontwikkelingsperspectief (OPP) beschrijft de school de doelen die een leerling kan halen.
- Het speciaal basisonderwijs (sbo) heeft al enkele jaren ervaring met het werken met
OPP’s voor al hun leerlingen.
- Nu ook in het speciaal onderwijs (so) en regulier basisonderwijs (bao).
2. Wet- en regelgeving
Op basis van een aantal wijzigingen in de wet op het primair onderwijs is een OPP nu verplicht
voor alle leerlingen die extra ondersteuning krijgen (en moet binnen 6 weken na inschrijving
opgesteld worden).
Daarbij zijn er een aantal verplichte onderdelen:
1. De verwachte uitstroombestemming van de leerlingen
2. De onderbouwing van de verwachte uitstroombestemming van de leerling
a. Belemmerende en bevorderende factoren
3. Een beschrijving van de te bieden ondersteuning en begeleiding
3. Huidig toezicht- en waarderingskader inspectie
In het Toezichtkader PO (2012) van de Inspectie van het Onderwijs zijn momenteel geen
indicatoren opgenomen die zich specifiek richten op het werken met een OPP.
- Wel vindt de inspectie het belangrijk dat scholen kunnen aantonen dat leerlingen die niet
gedeeltelijk deelnemen aan het reguliere curriculum aan afwijkende doelen werken als
gevolg van beperkte capaciteiten.
- En daarnaast wil de inspectie zien dat deze leerlingen nog wel vooruitgang boeken.
4. Waarom werken met een ontwikkelingsperspectief?
→ het draagt bij aan het maken van een omslag van volgen naar plannen.
- Zo krijgen zowel school, ouders als de leerling scherper in beeld waar de leerling naar
toewerkt om succesvol te zijn in de uitstroombestemming.
- Het werken met een OPP zal echter alleen een succes worden als leerkrachten de
meerwaarde voor hun eigen praktijk ervaren.
5. Uitgangspunten voor het werken met een ontwikkelingsperspectief
Een aantal uitgangspunten:
1. Niet alleen de vorderingen van de leerling volgen en afwachten, maar juist doelgericht
een aanbod plannen.
2. Uitgaan van hoge, maar wel realistische, verwachtingen en ambitieuze doelen.
3. Aanpakken van (beïnvloedbare) factoren die de ontwikkeling en het leren van de leerling
belemmeren.
a. En ook het benutten van bevorderende factoren.
4. Insteken op groepsgericht onderwijs.
5. Afstemmen en samenwerken met de leerling en met zijn/haar ouders.
3
Samenvatting door Danique Doetjes
Alle literatuur voor de cursus Leer- en Onderwijsproblemen uit het leerjaar 2022-2023.
,PO-raad: Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs 3
Ledoux: Wat heeft de invoering van passend onderwijs in Nederland opgeleverd voor
leerlingen? 13
Keuning & Visser: De (on)nauwkeurigheid van een leerrendementsverwachting:
ervaringen met de LVS-toetsen Rekenen-Wiskunde 17
V&K Hoofdstuk 4: Taalontwikkeling en taalproblemen 20
Storch: Oral language and code-related precursors to reading: evidence from a
longitudinal structural model 25
Ehri: Learning to read words: theory, findings and issues 28
V&K Hoofdstuk 3: Technisch lezen en spellen 31
Barry: Phonological processing and word reading in typically developing and disabled
children: severity matters 37
Barry: The attentional blink in typically developing and reading-disabled children 39
SDN: Variation in spelling ability in children 43
Cordewener: Variation in spelling ability in children 52
Milburn: Cognitive, linguistic and print-related predictors of preschool children’s word
spelling and name writing 56
Rosenshine: Principles of instruction 60
Perfetti: Word knowledge in a theory of reading comprehension 63
Raudszus: Situation model building ability uniquely predicts first and second language
reading comprehension 66
Swart: Cognitive precursors of the developmental relation between lexical quality and
reading comprehension in the intermediate elementary grades 70
Blom: Het leesbegrip van hyperteksten bij dove en slechthorende leerlingen en leerlingen
met een taalontwikkelingsstoornis 74
Nation: Why reading comprehension fails, insights from developmental disorders 76
Bosch: First and second language vocabulary affect early second language reading
comprehension development 79
V&K Hoofdstuk 2: Rekenen 84
Ruijssenaars: Handboek dyscalculie en rekenproblemen 88
Bosman: Zo leer je alle kinderen rekenen 92
V&K Hoofdstuk 7: Aandachtsprocessen 95
V&K Hoofdstuk 8: Executieve functies 99
Morrison: Conceptual clutter and measurement mayhem: proposals for
cross-disciplinary integration in conceptualizing and measuring executive function 103
V&K Hoofdstuk 9: Motivatie in de klas 106
Reeve: A self-determination theory perspective on student engagement 111
Stroet: Effects of need supportive teaching on early adolescents’ motivation and
engagement: a review of the literature 116
Sijp: Zie mij! Een literatuurstudie naar disclosure en het zoeken van hulp door leerlingen
met internaliserende problemen in het primair en voortgezet onderwijs 120
Terrasi: Trauma and learning in America's classrooms 124
1
,Von Der Embse: Test anxiety interventions for children and adolescents: a systematic
review of treatment studies from 2000-2010 126
V&K Hoofdstuk 11: Gedrags- en emotionele problemen 128
Bijstra: Een praktijkonderzoek naar effectief handelen bij externaliserend leerlinggedrag
131
Zee: From externalizing student behavior to student-specific teacher self-efficacy: The
role of teacher-perceived conflict and closeness in the student-teacher relationship 136
V&K Hoofdstuk 13: Relaties tussen kinderen op school 140
Boer: The acceptance and rejection of peers with ADHD and ASD in general secondary
education 145
Rademaker: Applying the contact theory in inclusive education: a systematic review on
the impact of contact and information on the social participation of students with
disabilities 147
2
, PO-raad: Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs
Deel A: Basis
1. Inleiding
In het ontwikkelingsperspectief (OPP) beschrijft de school de doelen die een leerling kan halen.
- Het speciaal basisonderwijs (sbo) heeft al enkele jaren ervaring met het werken met
OPP’s voor al hun leerlingen.
- Nu ook in het speciaal onderwijs (so) en regulier basisonderwijs (bao).
2. Wet- en regelgeving
Op basis van een aantal wijzigingen in de wet op het primair onderwijs is een OPP nu verplicht
voor alle leerlingen die extra ondersteuning krijgen (en moet binnen 6 weken na inschrijving
opgesteld worden).
Daarbij zijn er een aantal verplichte onderdelen:
1. De verwachte uitstroombestemming van de leerlingen
2. De onderbouwing van de verwachte uitstroombestemming van de leerling
a. Belemmerende en bevorderende factoren
3. Een beschrijving van de te bieden ondersteuning en begeleiding
3. Huidig toezicht- en waarderingskader inspectie
In het Toezichtkader PO (2012) van de Inspectie van het Onderwijs zijn momenteel geen
indicatoren opgenomen die zich specifiek richten op het werken met een OPP.
- Wel vindt de inspectie het belangrijk dat scholen kunnen aantonen dat leerlingen die niet
gedeeltelijk deelnemen aan het reguliere curriculum aan afwijkende doelen werken als
gevolg van beperkte capaciteiten.
- En daarnaast wil de inspectie zien dat deze leerlingen nog wel vooruitgang boeken.
4. Waarom werken met een ontwikkelingsperspectief?
→ het draagt bij aan het maken van een omslag van volgen naar plannen.
- Zo krijgen zowel school, ouders als de leerling scherper in beeld waar de leerling naar
toewerkt om succesvol te zijn in de uitstroombestemming.
- Het werken met een OPP zal echter alleen een succes worden als leerkrachten de
meerwaarde voor hun eigen praktijk ervaren.
5. Uitgangspunten voor het werken met een ontwikkelingsperspectief
Een aantal uitgangspunten:
1. Niet alleen de vorderingen van de leerling volgen en afwachten, maar juist doelgericht
een aanbod plannen.
2. Uitgaan van hoge, maar wel realistische, verwachtingen en ambitieuze doelen.
3. Aanpakken van (beïnvloedbare) factoren die de ontwikkeling en het leren van de leerling
belemmeren.
a. En ook het benutten van bevorderende factoren.
4. Insteken op groepsgericht onderwijs.
5. Afstemmen en samenwerken met de leerling en met zijn/haar ouders.
3
