Aardrijkskunde
H.7 samenvatting
§7.1 Wateroverlast: overstromingsgevaar
Het stroomgebied is het verzamelgebied van een rivier. De waterscheiding is de grens
tussen deze gebieden (gebergten/verhogingen). Rivier met zijtakken is het stroomstelsel.
Het lengteprofiel bestaat uit: bovenloop: hoog, stroomsnelheid en erosie. Middenloop:
stroomsnelheid daalt en horizontale erosie. Benedenloop: rivier meandert en sediment. Het
verval is het hoogteverschil tussen begin en eind. Het verhang gem. hoogteverschil per km.
Totale afvoer rivier is het debiet. Het regiem is het ritme van de waterafvoer in een jaar;
gletsjerrivier gevoed door smeltwater, regenrivier regenwater, gemengde rivier door beide.
Als waterpeil snel stijgt heb je piekafvoer. Als een dijk doorbreekt en mensen op de
verhoging gaan wonen heet dat terpen/woerden. Het dwarsprofiel van een dijk heeft
zomerdijken, uitwaarden en winterdijken. Sediment komt in uitwaarden en rivier hoger.
Rivieren worden gekanaliseerd. Bochten worden rechter en kribben/stuwen zijn gebouwd.
Door verstening stroomt regenwater sneller, vertragingstijd verkort. Door klimaat-
verandering wordt neerslagregiem onregelmatiger -> piekafvoer. -> retentiegebieden
gebieden die gecontroleerd overstromen. Primaire en secundaire keringen.
Zachte kust: duinen, wadden en estuarium (trechtervormige monding). Hoge dynamiek door
zeestroming, getijdenstroming vloed en eb, opbouw van zand door aanlandige wind en
afbraak; in herfst en winter breekt het af versterkt door springtijd. Doodtijd eb/vloed min.
Harde kust: zeedijken, primaire dammen en waterkerkringen door mens. Er is een relatieve
zeespiegelstijging door bodemdaling en absolute zeespiegelstijging, opwarming aarde.
Opdringend zeewater zorgt voor verzilting -> gevaar voor zoetwatervoorziening.
§7.2 Wateroverlast: beleid
Beleid voor minder gevaar en meer ruimte voor de rivier:
Kribverlaging en dammen voor snellere afvoer en minder opstuwing.
Verdieping zomerbed afvoercapaciteit hoger en waterpeil lager.
Natuurlijke oevers creëren. Voor rijkere natuur.
Zomerdijken weg voor meer ruimte hoogwater.
Nevengeulen in de uiterwaard voor hogere afvoercapaciteit.
Uiterwaardvergraving voor bergingscapaciteit.
Meer bos voor natte en droge natuur, die water absorbeert.
Verwijderen obstakels in winterbed voor doorstroming.
Dijkversterking of dijkverzwaring waardoor ze sterker worden. Of verhoging.
Dijkverplaatsing waardoor uiterwaard breder wordt -> rivierbedverruiming.
Retentiebekkens en noodoverloopgebieden voor tijdelijke opvang.
Vermindering zijdelijke toestroming vanuit rivieren voor waterstand.
In het nationaal waterplan (NWP) staat het waterbeleid van de regering. Nu een
deltaprogramma waar Rijkswaterstaat, provincies, waterschappen en gemeenten
samenwerken; het integraal waterbeleid. Met adaptief deltamanagement worden de
risico’s door klimaatverandering duidelijk. Rivieren worden op fluviaal schaalniveau
bekeken: intergouvernementele samenwerking: rijnconferenties over de Rijn en
samenwerken over een actieplan hoogwater, aanleggen retentiegebieden. Zandsuppletie
om erosie kust tegen te gaan -> evenwicht met zeespiegel. Dynamisch kustbeheer zorgt
voor hogere biodiversiteit en zee/wind verplaats sediment. Bij een slufter kan de zee het
land instromen. Primaire keringen (duin) beschermen ons en bolwerkvorming langs de kust.
H.7 samenvatting
§7.1 Wateroverlast: overstromingsgevaar
Het stroomgebied is het verzamelgebied van een rivier. De waterscheiding is de grens
tussen deze gebieden (gebergten/verhogingen). Rivier met zijtakken is het stroomstelsel.
Het lengteprofiel bestaat uit: bovenloop: hoog, stroomsnelheid en erosie. Middenloop:
stroomsnelheid daalt en horizontale erosie. Benedenloop: rivier meandert en sediment. Het
verval is het hoogteverschil tussen begin en eind. Het verhang gem. hoogteverschil per km.
Totale afvoer rivier is het debiet. Het regiem is het ritme van de waterafvoer in een jaar;
gletsjerrivier gevoed door smeltwater, regenrivier regenwater, gemengde rivier door beide.
Als waterpeil snel stijgt heb je piekafvoer. Als een dijk doorbreekt en mensen op de
verhoging gaan wonen heet dat terpen/woerden. Het dwarsprofiel van een dijk heeft
zomerdijken, uitwaarden en winterdijken. Sediment komt in uitwaarden en rivier hoger.
Rivieren worden gekanaliseerd. Bochten worden rechter en kribben/stuwen zijn gebouwd.
Door verstening stroomt regenwater sneller, vertragingstijd verkort. Door klimaat-
verandering wordt neerslagregiem onregelmatiger -> piekafvoer. -> retentiegebieden
gebieden die gecontroleerd overstromen. Primaire en secundaire keringen.
Zachte kust: duinen, wadden en estuarium (trechtervormige monding). Hoge dynamiek door
zeestroming, getijdenstroming vloed en eb, opbouw van zand door aanlandige wind en
afbraak; in herfst en winter breekt het af versterkt door springtijd. Doodtijd eb/vloed min.
Harde kust: zeedijken, primaire dammen en waterkerkringen door mens. Er is een relatieve
zeespiegelstijging door bodemdaling en absolute zeespiegelstijging, opwarming aarde.
Opdringend zeewater zorgt voor verzilting -> gevaar voor zoetwatervoorziening.
§7.2 Wateroverlast: beleid
Beleid voor minder gevaar en meer ruimte voor de rivier:
Kribverlaging en dammen voor snellere afvoer en minder opstuwing.
Verdieping zomerbed afvoercapaciteit hoger en waterpeil lager.
Natuurlijke oevers creëren. Voor rijkere natuur.
Zomerdijken weg voor meer ruimte hoogwater.
Nevengeulen in de uiterwaard voor hogere afvoercapaciteit.
Uiterwaardvergraving voor bergingscapaciteit.
Meer bos voor natte en droge natuur, die water absorbeert.
Verwijderen obstakels in winterbed voor doorstroming.
Dijkversterking of dijkverzwaring waardoor ze sterker worden. Of verhoging.
Dijkverplaatsing waardoor uiterwaard breder wordt -> rivierbedverruiming.
Retentiebekkens en noodoverloopgebieden voor tijdelijke opvang.
Vermindering zijdelijke toestroming vanuit rivieren voor waterstand.
In het nationaal waterplan (NWP) staat het waterbeleid van de regering. Nu een
deltaprogramma waar Rijkswaterstaat, provincies, waterschappen en gemeenten
samenwerken; het integraal waterbeleid. Met adaptief deltamanagement worden de
risico’s door klimaatverandering duidelijk. Rivieren worden op fluviaal schaalniveau
bekeken: intergouvernementele samenwerking: rijnconferenties over de Rijn en
samenwerken over een actieplan hoogwater, aanleggen retentiegebieden. Zandsuppletie
om erosie kust tegen te gaan -> evenwicht met zeespiegel. Dynamisch kustbeheer zorgt
voor hogere biodiversiteit en zee/wind verplaats sediment. Bij een slufter kan de zee het
land instromen. Primaire keringen (duin) beschermen ons en bolwerkvorming langs de kust.
