Samenvatting Inleiding tot de rechtswetenschap deeltentamen B

Thema 8. Rechtsvinding (2)

Rechtsvinding = als rechter de toepasselijke rechtsregel nader concretiseert om de rechtsregel
passend te maken bij de feiten die worden voorgelegd.
à Rechtsvinding is een eufemistische term; het is eigenlijk rechtsvervorming

Rechtsvorming = de rechter schept nieuw recht (eigenlijk in strijd met trias politica)

Hoeveel vrijheid heeft de rechter genomen in het toepassen van het recht?
- Heteronomie: de rechter past heel duidelijk de rechtsregels toe
n Bijvoorbeeld wetsinterpretatie
- Autonomie: de rechter vindt de recht in zichzelf, rechter verzint zelf de regels
n Bijvoorbeeld teleologische interpretatie

Aanvullende redeneerwijzen
- Redenering naar analogie: een wetsbepaling die strik genomen niet toepasselijk is op
het concrete geval, wordt daarop toch toegepast omdat dit geval sterk lijkt op het
wel geregelde geval. (Strafrechtelijk analogieverbod; er geldt een verbod op analoge
bestraffing)
- A contrario-redenering: de wet regelt een bepaald geval voor een casus die niet
onder de wet valt wordt de tegenovergestelde conclusie getrokken.

Toepassing evaluatieve termen
Evaluatieve termen = termen in de wet die verwijzen naar een waardeoordeel à creëren een open
norm

Rechtsbeginselen
Rechtsbeginsel = niet een norm maar een waarde die geacht wordt aan het gehele rechtssysteem ten
grondslag te liggen.
- Rechtszekerheid
- Gelijkheidsbeginsel
- Proportionaliteit & subsidiariteit
Omdat het waarden zijn, zijn ze vaag. Rechtsbeginselen geven op zichzelf niet de oplossing voor een
bepaald geval.
- Legaliteit (publiekrecht)
- Contractsvrijheid (privaatrecht)
- Redelijkheid & billijkheid (privaatrecht)

Belangenafweging
Belangenafweging = belangen van ene partij in kaart brengen en geeft hieraan gewicht en dit doe je
ook bij de andere partij en dan kijk je wat het zwaarst weegt. Wanneer gaat de rechter belangen
afwegen? Dan moet de wet hier gelegenheid voor geven.

, Thema 9. Materieel strafrecht

I. Delictsomschrijving
= een precieze omschrijving van het gedrag dat strafbaar is
- Boek 2 en 3 Sr bevatten delictsbeschrijvingen
n Boek 1: algemene bepalingen; voorschriften die van toepassing zijn op alle
wettelijke regelingen die strafbepalingen bevatten.
n Boek 2: specifieke delictsomschrijvingen die misdrijven zijn
n Boek 3: specifieke delictsomschrijvingen die overtredingen zijn

a) Legaliteit à art. 1 Sr
In het strafrecht worden drie normen uit de legaliteit vastgelegd:
1. Geen strafbaarstelling met terugwerkende kracht (nulla poena-beginsel).
2. Analogieverbod: verbod van analoge bestraffing. à Het is een verbod van uitbreiden van
de strafbaarheid.
3. Het bepaaldsheidsgebod (lex certa-beginsel): wet moet duidelijk zijn; rechtszekerheid. à
Richt zich tot de wetgever

b) Het onderscheid tussen misdrijven en overtredingen
De wetgever maakt het onderscheid tussen beide, zij maken de keuze
- Misdrijven = worden behandeld door strafrechter (proces anders), poging tot en
medeplichtigheid is strafbaar, strafmaximum is hoger.
- Overtredingen = worden behandeld door kantonrechter, poging en medeplichtigheid
wordt niet bestraft, strafmaximum is lager.

c) Onderscheid bestanddelen en elementen
- Bestanddelen = bouwstenen van de delictsomschrijving (oftewel rechtsfeiten) à als
aan de bestanddelen is voldaan, dan is de strafrechter bevoegd te straffen (het
rechtsgevolg treedt dan in).
n Elk van de bestanddelen moet bewezen worden
- Elementen = 2 algemene voorwaarden voor bestraffing:
n Wederrechtelijkheid: strijd met het recht. à er moet sprake zijn van een
wettelijk verbod (in samenhang met legaliteitsbeginsel)
n Verwijtbaarheid: je moet het iemand kunnen kwalijk nemen.
à Er moet aan de elementen worden voldaan
¨ Als het OM alle bestanddelen van de delictsomschrijving weet te
bewijzen, dan rijst het vermoeden dat er ook sprake is van
verwijtbaarheid en wederrechtelijkheid à dus het OM hoeft de
elementen niet te bewijzen, maar de verdachten kan wel de
elementen gebruiken als verweer
¨ Soms is het zo dat de wetgever een van de elementen promoveert
tot bestanddeel: bijvoorbeeld art. 310 Sr à bewijslast voor OM
verzwaart

d) Overgangsrecht
- Lex mitior: de gunstige wet à als iemand een feit pleegt dat strafbaar is, maar na het
feit verandert de strafbepaling, maar dit gebeurt voor de berechting: de rechter
moet dan de bepaling kiezen die het meest gunstige is voor de verdachte.
n Als na de berechting de strafbepaling verandert, is dit in beginsel geen rede
om de berechting aan te passen.

, II. Schuldvormen
- Opzet heeft drie vormen:
1. Doelopzet = je doet iets opzettelijk, en datgene wat gebeurt is precies wat je wilt.
2. Noodzakelijkheidsbewustzijn = je doet iets, en je bent je bewust van een
noodzakelijk gevolg, ook al was dat niet je primaire intentie.
3. Voorwaardelijk opzet / kansopzet = je doet iets, je intentie is op bepaald iets
gericht, dat helemaal niets te maken met een vervelend ongeluk. Die kans voor
dit ongeluk was er wel, en heeft je er niet weerhouden om het te doen. Als de
kans op het ongeluk zich verwezenlijkt, is er sprake van opzet.
- Schuld (= verwijtbare onvoorzichtigheid) heeft twee vormen:
1. Bewuste schuld = je hebt beseft dat je je onveilig gedroeg, maar (verschil met
opzet) bij bewuste schuld denk je dat het goed zal aflopen, je schat de kans
anders in.
2. Onbewuste schuld = je ben verwijtbaar onvoorzichtig, maar het is niet tot je
doorgedrongen