College samenvattingen Heffingen Lokale Overheden 2015-2016
College 1
Inleiding
Heffingen van lokale overheden zijn alle, op basis van het publieke recht
gebaseerde, door gemeenten, provincies en waterschappen geheven belastingen en
retributies. Belastingen zijn gedwongen bijdragen van belastingplichtigen aan de
overheid, waar geen rechtstreekse tegenprestatie tegenover staat en die krachtens
algemene regelen en anders dan als straf worden gevorderd. Heffingen van lokale
overheden bestaan uit meer dan alleen belastingen. Retributie is ook een vorm van
een heffing. Retributies zijn betalingen die de overheid krachtens algemene regelen
vordert ter zake van een concrete door haar in haar functie als zodanig individueel
bewezen dienst. Er staat dus een individualiseerbare tegenprestatie voor terug
Voorbeelden zijn marktgelden en paspoortleges. Bij gemeenten is retributie puur
kostenverhaal. Je mag dus geen winst maken (art. 229b Gemeentewet).
Collectieve goederen worden door de overheid aangeboden door middel van
algemene belastingen. De OZB is bijvoorbeeld een algemene belasting. De
opbrengst ervan komt in de algemene middelen. Individuele goederen worden
aangeboden door de markt en worden bekostigd door prijzen. De overheid kan dan
ook optreden als een marktpartij. Tussen collectieve en individuele goederen zitten
quasi collectieve goederen. De bekostigingswijze hiervan zijn rechten, zoals
marktgelden, of bestemmingsheffingen. De opbrengst hiervan worden dan gebruikt
voor een bepaald doel.
Herkomst gemeentelijke inkomsten
De totale inkomsten lopen de laatste jaren terug. Een groot deel van de inkomsten
komt uit het gemeentefonds en specifieke uitkeringen. De overige inkomsten komen
onder andere uit de OZB-opbrengst, retributies en overige belastingen.
Gemeenten zijn niet verplicht de belastingen in de Gemeentewet in te voeren.
Hierdoor verschillen de belastinglasten per inwoner tussen de gemeentes. De reden
is bijvoorbeeld dat er in de ene gemeente meer faciliteiten zijn dan in andere
gemeentes. De verschillen zijn dus inherent aan het lokale belastinggebied.
Verruiming gemeentelijk belastinggebied
Er is een roep vanuit de gemeenten om tot een verruiming van het gemeentelijk
belastinggebied te komen. Hiermee wordt niet bedoeld dat er meer inkomsten te
laten komen. Het doel is om meer vrijheid te hebben om maatwerk toe te passen en
om meer vrijheid te hebben om met de belastingen om te gaan. Het heffen van
belasting vergroot namelijk de betrokkenheid van burgers met de gemeente als
decentrale overheid. Een eigen belastinggebied biedt gemeenteraad de mogelijkheid
verantwoording af te leggen over financiële keuzes en een buffer op te bouwen.
Daarnaast maakt een gemeentelijk belastinggebied het mogelijk om de verdeling
tussen inkomsten en uitgaven af te stemmen op plaatselijke voorkeuren. Je levert
dan meer maatwerk.
De Staatssecretaris van Financiën ziet hier er wel wat in. Als het gemeentelijk
belastinggebied wordt vergroot, zou de belastingen op arbeid verlaagd worden. Dit
zorgt voor lagere loonkosten en is beter van de Nederlandse concurrentiepositie.
Hier zijn wel randvoorwaarden aan verbonden. Men wil dan twee
belastinggrondslagen herinvoeren in een nader te kiezen, te fixeren onderlinge
verhouding. Het gaat hier om de OZB gebruikersbelasting en een ingezetenenheffing.
Hiervoor moet je wel zorgen dat de stemgerechtigden in gemeenten niet zwaarder
worden bevoordeeld dan niet-stemgerechtigden. Je moet dan voorkomen dat voor
stemgerechtigden de lasten worden verminderd ten koste van de niet-
1
College 1
Inleiding
Heffingen van lokale overheden zijn alle, op basis van het publieke recht
gebaseerde, door gemeenten, provincies en waterschappen geheven belastingen en
retributies. Belastingen zijn gedwongen bijdragen van belastingplichtigen aan de
overheid, waar geen rechtstreekse tegenprestatie tegenover staat en die krachtens
algemene regelen en anders dan als straf worden gevorderd. Heffingen van lokale
overheden bestaan uit meer dan alleen belastingen. Retributie is ook een vorm van
een heffing. Retributies zijn betalingen die de overheid krachtens algemene regelen
vordert ter zake van een concrete door haar in haar functie als zodanig individueel
bewezen dienst. Er staat dus een individualiseerbare tegenprestatie voor terug
Voorbeelden zijn marktgelden en paspoortleges. Bij gemeenten is retributie puur
kostenverhaal. Je mag dus geen winst maken (art. 229b Gemeentewet).
Collectieve goederen worden door de overheid aangeboden door middel van
algemene belastingen. De OZB is bijvoorbeeld een algemene belasting. De
opbrengst ervan komt in de algemene middelen. Individuele goederen worden
aangeboden door de markt en worden bekostigd door prijzen. De overheid kan dan
ook optreden als een marktpartij. Tussen collectieve en individuele goederen zitten
quasi collectieve goederen. De bekostigingswijze hiervan zijn rechten, zoals
marktgelden, of bestemmingsheffingen. De opbrengst hiervan worden dan gebruikt
voor een bepaald doel.
Herkomst gemeentelijke inkomsten
De totale inkomsten lopen de laatste jaren terug. Een groot deel van de inkomsten
komt uit het gemeentefonds en specifieke uitkeringen. De overige inkomsten komen
onder andere uit de OZB-opbrengst, retributies en overige belastingen.
Gemeenten zijn niet verplicht de belastingen in de Gemeentewet in te voeren.
Hierdoor verschillen de belastinglasten per inwoner tussen de gemeentes. De reden
is bijvoorbeeld dat er in de ene gemeente meer faciliteiten zijn dan in andere
gemeentes. De verschillen zijn dus inherent aan het lokale belastinggebied.
Verruiming gemeentelijk belastinggebied
Er is een roep vanuit de gemeenten om tot een verruiming van het gemeentelijk
belastinggebied te komen. Hiermee wordt niet bedoeld dat er meer inkomsten te
laten komen. Het doel is om meer vrijheid te hebben om maatwerk toe te passen en
om meer vrijheid te hebben om met de belastingen om te gaan. Het heffen van
belasting vergroot namelijk de betrokkenheid van burgers met de gemeente als
decentrale overheid. Een eigen belastinggebied biedt gemeenteraad de mogelijkheid
verantwoording af te leggen over financiële keuzes en een buffer op te bouwen.
Daarnaast maakt een gemeentelijk belastinggebied het mogelijk om de verdeling
tussen inkomsten en uitgaven af te stemmen op plaatselijke voorkeuren. Je levert
dan meer maatwerk.
De Staatssecretaris van Financiën ziet hier er wel wat in. Als het gemeentelijk
belastinggebied wordt vergroot, zou de belastingen op arbeid verlaagd worden. Dit
zorgt voor lagere loonkosten en is beter van de Nederlandse concurrentiepositie.
Hier zijn wel randvoorwaarden aan verbonden. Men wil dan twee
belastinggrondslagen herinvoeren in een nader te kiezen, te fixeren onderlinge
verhouding. Het gaat hier om de OZB gebruikersbelasting en een ingezetenenheffing.
Hiervoor moet je wel zorgen dat de stemgerechtigden in gemeenten niet zwaarder
worden bevoordeeld dan niet-stemgerechtigden. Je moet dan voorkomen dat voor
stemgerechtigden de lasten worden verminderd ten koste van de niet-
1
