Hoofdstuk 1 Schommelingen in de economie
1.1 De conjunctuur
Of het goed gaat met de economie, berekenen we door middel van het bruto binnenlands
product (bbp). De trendmatige ontwikkeling van het bbp ligt rond 2,3% per jaar.
Trendmatige ontwikkeling: Verwachte gemiddelde economische groei, op basis van historische
trends en economische verwachtingen.
De groei van het bbp wordt bepaald door de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren in
een land. Als alle beschikbare productiefactoren optimaal worden ingezet, bereik je de
productiecapaciteit.
Productiecapaciteit: Maximaal mogelijke productieomvang.
Het bbp groeit niet altijd even hard; de conjunctuur schommelt om de trendmatige ontwikkeling
heen:
- Economische groei < trend → laagconjunctuur
- Economische groei > trend → hoogconjunctuur
Laagconjunctuur: Periode waarin de economische groei lager is dan de trendmatige groei.
hoogconjunctuur: Periode waarin de economische groei hoger is dan de trendmatige groei.
-> Neergang: Economische groei begint af te
nemen.
-> Recessie: Economische krimp houdt aan.
-> Herstel: Krimp stopt en slaat om in groei.
-> Opleving: Groei houdt meerdere kwartalen aan.
-> Overspanning: Bestedingen zijn zo hoog dat de
grens van de productiecapaciteit wordt bereikt.
-> Crisis: Groei stopt en begint af te nemen.
Recessie: Als het bbp twee opeenvolgende kwartalen krimpt.
Effectieve vraag: Totale vraag van gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland.
Kenmerken van laagconjunctuur:
● Teruglopende effectieve vraag → onderbesteding
● Dalende bezettingsgraad
● Conjuncturele werkloosheid
● Minder vraag naar kapitaal door gezinnen en bedrijven → dalende rente
Onderbesteding: De bestedingen zijn te laag om alle productiemiddelen volledig te benutten.
Bezettingsgraad: De mate waarin de productiecapaciteit bezet wordt.
Conjuncturele werkloosheid: Werkloosheid die ontstaat door terugvallende bestedingen.
Kenmerken van hoogconjunctuur
● Toenemende effectieve vraag → overbesteding
● Bestedingsinflatie
● Bezettingsgraad maximaal
● Krappe arbeidsmarkt → loonstijgingen
● Meer vraag naar kapitaal door gezinnen en bedrijven → stijgende rente
, Overbesteding: De bestedingen zijn hoger dan de productiecapaciteit.
Bestedingsinflatie: Stijging van het prijspeil, veroorzaakt door overbesteding.
Krappe arbeidsmarkt: De vraag naar arbeid > aanbod van arbeid.
Wat zijn de gevolgen voor de overheid van conjunctuurschommelingen?
Hoogconjunctuur → Meer belastinginkomsten & minder uitgaven aan uitkeringen;
overheidsoverschot.
Laagconjunctuur → Minder belastinginkomsten & meer uitgaven aan uitkeringen &
overheidsinvesteringen nodig om economie te stimuleren; overheidstekort.
Overheidstekort: De inkomsten van de overheid zijn kleiner dan de uitgaven van de overheid.
De ontwikkeling van de conjunctuur wordt
weergegeven in de conjunctuurklok.
Conjunctuurklok: Instrument dat op basis
van 15 indicatoren de stand van de
conjunctuur weergeeft.
Conjunctuurindicatoren: Indicatoren die
iets zeggen over de conjuncturele situatie
van een economie.
Soorten indicatoren:
- Vertrouwensindicatoren (lopen voorop):
- Producentenvertrouwen
- Orders
- Consumentenvertrouwen
- Grote aankopen
- Economische indicatoren (feitelijke ontwikkelingen):
- Rente
- Consumptie
- Uitvoer
- Investeringen
- Productie
- Bbp
- Arbeidsmarktindicatoren (lopen achteraan):
- Arbeidsvolume
- Werkloosheid
- Vacatures
- Uitzenduren
- Faillissementen
1.1 De conjunctuur
Of het goed gaat met de economie, berekenen we door middel van het bruto binnenlands
product (bbp). De trendmatige ontwikkeling van het bbp ligt rond 2,3% per jaar.
Trendmatige ontwikkeling: Verwachte gemiddelde economische groei, op basis van historische
trends en economische verwachtingen.
De groei van het bbp wordt bepaald door de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren in
een land. Als alle beschikbare productiefactoren optimaal worden ingezet, bereik je de
productiecapaciteit.
Productiecapaciteit: Maximaal mogelijke productieomvang.
Het bbp groeit niet altijd even hard; de conjunctuur schommelt om de trendmatige ontwikkeling
heen:
- Economische groei < trend → laagconjunctuur
- Economische groei > trend → hoogconjunctuur
Laagconjunctuur: Periode waarin de economische groei lager is dan de trendmatige groei.
hoogconjunctuur: Periode waarin de economische groei hoger is dan de trendmatige groei.
-> Neergang: Economische groei begint af te
nemen.
-> Recessie: Economische krimp houdt aan.
-> Herstel: Krimp stopt en slaat om in groei.
-> Opleving: Groei houdt meerdere kwartalen aan.
-> Overspanning: Bestedingen zijn zo hoog dat de
grens van de productiecapaciteit wordt bereikt.
-> Crisis: Groei stopt en begint af te nemen.
Recessie: Als het bbp twee opeenvolgende kwartalen krimpt.
Effectieve vraag: Totale vraag van gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland.
Kenmerken van laagconjunctuur:
● Teruglopende effectieve vraag → onderbesteding
● Dalende bezettingsgraad
● Conjuncturele werkloosheid
● Minder vraag naar kapitaal door gezinnen en bedrijven → dalende rente
Onderbesteding: De bestedingen zijn te laag om alle productiemiddelen volledig te benutten.
Bezettingsgraad: De mate waarin de productiecapaciteit bezet wordt.
Conjuncturele werkloosheid: Werkloosheid die ontstaat door terugvallende bestedingen.
Kenmerken van hoogconjunctuur
● Toenemende effectieve vraag → overbesteding
● Bestedingsinflatie
● Bezettingsgraad maximaal
● Krappe arbeidsmarkt → loonstijgingen
● Meer vraag naar kapitaal door gezinnen en bedrijven → stijgende rente
, Overbesteding: De bestedingen zijn hoger dan de productiecapaciteit.
Bestedingsinflatie: Stijging van het prijspeil, veroorzaakt door overbesteding.
Krappe arbeidsmarkt: De vraag naar arbeid > aanbod van arbeid.
Wat zijn de gevolgen voor de overheid van conjunctuurschommelingen?
Hoogconjunctuur → Meer belastinginkomsten & minder uitgaven aan uitkeringen;
overheidsoverschot.
Laagconjunctuur → Minder belastinginkomsten & meer uitgaven aan uitkeringen &
overheidsinvesteringen nodig om economie te stimuleren; overheidstekort.
Overheidstekort: De inkomsten van de overheid zijn kleiner dan de uitgaven van de overheid.
De ontwikkeling van de conjunctuur wordt
weergegeven in de conjunctuurklok.
Conjunctuurklok: Instrument dat op basis
van 15 indicatoren de stand van de
conjunctuur weergeeft.
Conjunctuurindicatoren: Indicatoren die
iets zeggen over de conjuncturele situatie
van een economie.
Soorten indicatoren:
- Vertrouwensindicatoren (lopen voorop):
- Producentenvertrouwen
- Orders
- Consumentenvertrouwen
- Grote aankopen
- Economische indicatoren (feitelijke ontwikkelingen):
- Rente
- Consumptie
- Uitvoer
- Investeringen
- Productie
- Bbp
- Arbeidsmarktindicatoren (lopen achteraan):
- Arbeidsvolume
- Werkloosheid
- Vacatures
- Uitzenduren
- Faillissementen
