armoede, werkloosheid, burn-out,..
3) Individualiseringsrisico’s
onzekere vrijheid en gevolgen persoonlijke keuzen
4) Tijdsrisico’s
collectieve ritmes verbrokkelen,
individu als planbureau: worstelen met tijdtekort
5) Migratierisico’s
onzekerheid bij autochtonen én allochtonen
4. hoofdstuk 3: ecologische risico’s steeds centraler
3.1 Hoe zijn de ecologische risico's op de agenda gekomen?
Hoewel milieuthema's vandaag centraal staan in het publieke debat
geraakt pas in de 2de helft v/d 20ste eeuw de ecologische crisis op de maatschappelijke agenda
Door baanbrekende publicaties in de jaren 70
Periode van een opkomende milieubewustzijn
Studies versterken de groeiende aandacht
Rapporten die confronteerden ons met onbedoelde neveneffecten van de ongekende economische
vooruitgang: uitputting reserves bv. wanneer we teveel willen
het grenzen-aan-de-groei-debat :
Studies v/d jaren 60 en 70 vertolken en versterken de groeiende aandacht voor het milieuvraagstuk in de
geïndustrialiseerde wereld
De rapporten zijn demografisch geïnspireerd en confronteren ons met onbedoelde neveneffecten v/d
economische vooruitgang
3.2 wat is het onderscheid tussen globale ecologische risico's en die in onze
directe leefwereld?
We onderscheiden drie uiteenlopende bronnen voor Globale ecologische risico's :
1. Risico's die voortkomen door rijkdom en toename technologische en wetenschappelijke kennis :
Tsjernobyl, Fukushima en andere rampen
Broeikaseffect, zure regen (verzuring), gat in de ozonlaag, afname biodiversiteit en uitsterven dieren en
planten,…
afval, water- en luchtvervuiling door verkeer en industrie
Voorraad aan grondstoffen en energiebronnen slinkt
2. Armoede in het Zuiden en het voormalige Oostblok :
Verwoestijning, kappen tropisch regenwoud, open mijnbouw, …
3. Wereldwijde militaire vernietigingscapaciteit
Nucleaire wapens en kernwapens , bovendien geraken ze verspreid en worden zo minder controleerbaar
Voorraad biologische en chemische wapens groeit, vnl. in minder rijke landen
De gehele voorraad is voldoende om al het leven op aarde enkele malen te vernietigen
Globale risico’s zijn Voorbij grenzen van ruimte en tijd
Tchernobyl, Fukushima, klimaatopwarming
, Verzekerbaarheid
Gevolg van onze manier van leven, produceren & consumeren
Gevolg
Zure regen tast bossen en wouden
Gat in de ozonlaag verhoogt risico’s van huidkanker
Voorraad grondstoffen en energiebronnen slinkt
Gevolgen nucleaire en chemische rampen overstijgen landsgrenzen maar ook tijdsgrenzen
Platbranden van stukken tropisch oerwoud waarvan het gevolg verdere verwoestijning wordt
Sociaal onaanvaardbare mijnen voor grondstoffen of zwaar vervuilende industriële activiteiten vallen
hieronder
Risico’s directe leefwereld:
Bedreiging van kwaliteit van de woonomgeving:
Typevoorbeeld: nachtvluchten Zaventem
ook infrastructuur: (spoor)wegen, haven (Doel), …
verbrandingsovens en industrie
Verkeersoverlast en geluidsoverlast
Natuur en open ruimte steeds schaarser
Ontbossing in Vlaanderen
Niet alleen ruimtelijk: Andere gezondheidsaspecten zijn vaak minder lokaliseerbaar maar raken de leefomgeving
van mensen
kwaliteit van ons voedsel
hormonen, dolle koeien, dioxinekippen, genetische manipulatie voedsel, …
Gezondheidsproblemen door vervuiling
Fijn stof, smog en ozon: binnenblijven?
kankers, onvruchtbaarheid, allergieën, …
Gevolg:
Ruimte verloren door beton of woonkwaliteit mensen door files en verkeersproblemen
Beenhouwer verkoopt tijdelijk minder door hormonen
Mensen zoeken naar bio, overal groeiend aanbod, mensen worden veeleisender of vegi.
in de directe leefwereld draait de verdelingsstrijd steeds meer om verdeling van ecologische risico’s
3.3 Wat is NIMBY?
NIMBY (Not in my back yard, Niet in mijn achtertuin), in Vlaanderen ook wel NIVEA (niet in voor- en
achtertuin),
is een begrip uit de ruimtelijke ordening om aan te duiden dat veel mensen wel gebruik willen maken van
voorzieningen, maar er geen hinder van willen ondervinden.
Zowel bij grote milieuconflicten als bij meer lokale problemen draait de sociale strijd meer en meer om de
verdeling van de ecologische risico’s.
Het NIMBY fenomeen wordt gevreesd bij elke nieuwe inplanting van publieke voorzieningen of bedrijven, of
draagt het protest tegen bestaande risico’s
Voorbeeld
Zo willen veel mensen in een auto rijden, maar wil bijna niemand dat in zijn directe omgeving een nieuwe
verkeersweg wordt aangelegd vanwege de geluidsoverlast of aantasting van het landschap.
3.4 Leg uit hoe sommige risico's de grenzen van ruimte en tijd overschrijden.
De gevolgen van bv. nucleaire en chemische rampen overstijgen de landsgrenzen, maar ook de tijdsgrenzen,
bv. Tsjernobyl is een catastrofe waarvan ook vandaag een deel van de slachtoffers nog niet eens
geboren zijn = TIJD
De gevolgen werken door, decennialang en generatielang, wanneer het genetisch materiaal van mensen is
aangetast.
Wereldwijde schade door deze rampen aan onze ecosystemen= GRENS
3) Individualiseringsrisico’s
onzekere vrijheid en gevolgen persoonlijke keuzen
4) Tijdsrisico’s
collectieve ritmes verbrokkelen,
individu als planbureau: worstelen met tijdtekort
5) Migratierisico’s
onzekerheid bij autochtonen én allochtonen
4. hoofdstuk 3: ecologische risico’s steeds centraler
3.1 Hoe zijn de ecologische risico's op de agenda gekomen?
Hoewel milieuthema's vandaag centraal staan in het publieke debat
geraakt pas in de 2de helft v/d 20ste eeuw de ecologische crisis op de maatschappelijke agenda
Door baanbrekende publicaties in de jaren 70
Periode van een opkomende milieubewustzijn
Studies versterken de groeiende aandacht
Rapporten die confronteerden ons met onbedoelde neveneffecten van de ongekende economische
vooruitgang: uitputting reserves bv. wanneer we teveel willen
het grenzen-aan-de-groei-debat :
Studies v/d jaren 60 en 70 vertolken en versterken de groeiende aandacht voor het milieuvraagstuk in de
geïndustrialiseerde wereld
De rapporten zijn demografisch geïnspireerd en confronteren ons met onbedoelde neveneffecten v/d
economische vooruitgang
3.2 wat is het onderscheid tussen globale ecologische risico's en die in onze
directe leefwereld?
We onderscheiden drie uiteenlopende bronnen voor Globale ecologische risico's :
1. Risico's die voortkomen door rijkdom en toename technologische en wetenschappelijke kennis :
Tsjernobyl, Fukushima en andere rampen
Broeikaseffect, zure regen (verzuring), gat in de ozonlaag, afname biodiversiteit en uitsterven dieren en
planten,…
afval, water- en luchtvervuiling door verkeer en industrie
Voorraad aan grondstoffen en energiebronnen slinkt
2. Armoede in het Zuiden en het voormalige Oostblok :
Verwoestijning, kappen tropisch regenwoud, open mijnbouw, …
3. Wereldwijde militaire vernietigingscapaciteit
Nucleaire wapens en kernwapens , bovendien geraken ze verspreid en worden zo minder controleerbaar
Voorraad biologische en chemische wapens groeit, vnl. in minder rijke landen
De gehele voorraad is voldoende om al het leven op aarde enkele malen te vernietigen
Globale risico’s zijn Voorbij grenzen van ruimte en tijd
Tchernobyl, Fukushima, klimaatopwarming
, Verzekerbaarheid
Gevolg van onze manier van leven, produceren & consumeren
Gevolg
Zure regen tast bossen en wouden
Gat in de ozonlaag verhoogt risico’s van huidkanker
Voorraad grondstoffen en energiebronnen slinkt
Gevolgen nucleaire en chemische rampen overstijgen landsgrenzen maar ook tijdsgrenzen
Platbranden van stukken tropisch oerwoud waarvan het gevolg verdere verwoestijning wordt
Sociaal onaanvaardbare mijnen voor grondstoffen of zwaar vervuilende industriële activiteiten vallen
hieronder
Risico’s directe leefwereld:
Bedreiging van kwaliteit van de woonomgeving:
Typevoorbeeld: nachtvluchten Zaventem
ook infrastructuur: (spoor)wegen, haven (Doel), …
verbrandingsovens en industrie
Verkeersoverlast en geluidsoverlast
Natuur en open ruimte steeds schaarser
Ontbossing in Vlaanderen
Niet alleen ruimtelijk: Andere gezondheidsaspecten zijn vaak minder lokaliseerbaar maar raken de leefomgeving
van mensen
kwaliteit van ons voedsel
hormonen, dolle koeien, dioxinekippen, genetische manipulatie voedsel, …
Gezondheidsproblemen door vervuiling
Fijn stof, smog en ozon: binnenblijven?
kankers, onvruchtbaarheid, allergieën, …
Gevolg:
Ruimte verloren door beton of woonkwaliteit mensen door files en verkeersproblemen
Beenhouwer verkoopt tijdelijk minder door hormonen
Mensen zoeken naar bio, overal groeiend aanbod, mensen worden veeleisender of vegi.
in de directe leefwereld draait de verdelingsstrijd steeds meer om verdeling van ecologische risico’s
3.3 Wat is NIMBY?
NIMBY (Not in my back yard, Niet in mijn achtertuin), in Vlaanderen ook wel NIVEA (niet in voor- en
achtertuin),
is een begrip uit de ruimtelijke ordening om aan te duiden dat veel mensen wel gebruik willen maken van
voorzieningen, maar er geen hinder van willen ondervinden.
Zowel bij grote milieuconflicten als bij meer lokale problemen draait de sociale strijd meer en meer om de
verdeling van de ecologische risico’s.
Het NIMBY fenomeen wordt gevreesd bij elke nieuwe inplanting van publieke voorzieningen of bedrijven, of
draagt het protest tegen bestaande risico’s
Voorbeeld
Zo willen veel mensen in een auto rijden, maar wil bijna niemand dat in zijn directe omgeving een nieuwe
verkeersweg wordt aangelegd vanwege de geluidsoverlast of aantasting van het landschap.
3.4 Leg uit hoe sommige risico's de grenzen van ruimte en tijd overschrijden.
De gevolgen van bv. nucleaire en chemische rampen overstijgen de landsgrenzen, maar ook de tijdsgrenzen,
bv. Tsjernobyl is een catastrofe waarvan ook vandaag een deel van de slachtoffers nog niet eens
geboren zijn = TIJD
De gevolgen werken door, decennialang en generatielang, wanneer het genetisch materiaal van mensen is
aangetast.
Wereldwijde schade door deze rampen aan onze ecosystemen= GRENS
