Week 1: Het systeem en de actoren
Het bestuursorgaan
Art. 1:1 Awb: Onder bestuursorgaan wordt verstaan
a. Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld
b. Een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed
LET OP: kijk vooraf naar de uitzonderingen in art. 1:1 lid 2 Awb
A-orgaan (fulltime bestuursorgaan)
Art. 2:1 BW
Lid 1: Staat, provincie, gemeente en waterschap bezitten rechtspersoonlijkheid
Lid 2: Andere lichamen, waaraan een deel van de overheidstaak is opgedragen,
bezitten slechts rechtspersoonlijkheid, indien dit uit het bij of krachtens de wet
bepaald wordt ( bijvoorbeeld art. 25 lid 1 Politiewet) BELAST
Bij rechtspersonen ingesteld krachtens publiekrecht zal uit de desbetreffende organisatiewet
moeten worden afgeleid welke organen namens hem kunnen handelen:
- Voldoende zelfstandige taak
a. Art. 6 Gemeentewet: In elke gemeente is een raad, een college en een
burgemeester
b. Art. 6 Provinciewet: In elke provincie zijn er provinciale staten, gedeputeerde
staten en een commissaris van de Koning
- Ingesteld op grond van een wet Art. 123 Gemeentewet: Bij de wet kunnen
provincies en gemeenten worden opgeheven en nieuwe ingesteld
*Er is geen grondwettelijke bepaling voor de Staat die krachtens publiekrecht is ingesteld
NOTEER: Art. 1:1 lid 1 sub a Awb jo. art. 2:1 BW (jo. art. 6 Gw/art. 123 Gw/gegeven art.)
B-orgaan (parttime bestuursorgaan)
Openbaar gezag: Is er sprake van een publiekrechtelijke bevoegdheid, waarmee de
rechtspositie van rechtssubjecten wordt bepaald?
Bij wettelijk voorschrift
- Bijvoorbeeld: APK keurder (art. 85a WVW; ‘indien zij daartoe gerechtigd zijn’)
Zonder wettelijk voorschrift (ABRvS Stichting bevordering kwaliteit leefomgeving
Schiphol)
a. Inhoudelijk: Een of meer a-bestuursorganen heeft in beslissende mate invloed op
de inhoudelijke criteria voor het verstrekken van het geld
b. Financieel: In overwegende mate moet het worden gefinancierd door de overheid
ABRvS Schiphol
Relevante r.o.: 5.1
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
De Stichting biedt hulp aan individueel gedupeerde
Is hier sprake van een bestuursorgaan, ondanks gebrek aan openbaar gezag?
Privaatrechtelijke rechtspersonen kunnen ook zonder openbaar gezag worden
aangemerkt als b-bestuursorgaan. Daarvoor moet er aan twee cumulatieve vereisten
worden voldaan: het inhoudelijk en het financiële vereisten. In casu is hier NIET aan
voldaan
De belanghebbende
,Art. 1:2 lid 1 Awb: Degene wiens belang rechtstreek bij een besluit is betrokken
*In casu dien je te differentiëren: normadressaat, eigen belang of algemeen/collectief
belang?
Normadressaat
Degene wiens rechtspositie door een beschikking wordt bepaald, is belanghebbende
- ‘Ontvanger’ van een beschikking
- Bijvoorbeeld: Als er wordt besloten dat aan jou geen vergunning wordt verleend
Eigen belang (OPERA-criteria)
Een niet-normadressaat kan ook opkomen voor zijn eigen belang (art. 1:2 lid 1 Awb)
Actueel
Het moet NU spelen
GEEN onzekere
Rechtstreeks toekomstige
Directe relatie tussen gebeurtenis
jou en de gevolgen
Eigen
Het besluit gaat
primair om jou
Persoonlijk
Onderscheiden van
de ‘massa’
Objectief
Blijkt uit de feiten -->
NIET gevoel (=
subjectief)
LET OP:
- Persoonlijk: Omgevingsrecht (ABRvS Mestbassin) + Ondernemingsrecht (ABRvS
Minicamping de Heksenketel)
- Rechtstreeks: Afgeleid belang (CRvB Intrekking Pgb)
ABRvS Mestbassin Mechelen
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
Appelanten hebben aan het college gevraagd om een mestbassin te verwijderen
Is hier sprake van ‘gevolgen van enige betekenis’?
Bij besluiten met ruimtelijke gevolgen, zoals omgevingsvergunningen, kan een
betrokkene zich onderscheiden doordat hij ruimtelijke gevolgen ondervindt. Factoren
die een rol spelen bij het bepalen of er sprake is van gevolgen van enige betekenis
zijn: afstand tot, zicht op, planologische uitstraling, milieugevolgen, aard, intensiteit en
frequentie
ABRvS Minicamping de Heksenketel
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
Concurrenten van deze camping plaatsen illegaal speeltoestellen en deze camping
wil dat er handhaven wordt opgetreden
Is zij belanghebbende vanwege het concurrentiebelang?
Ondernemingen worden in de regel aangemerkt als belanghebbende bij een besluit
dat gericht is aan een andere, concurrerende onderneming. Hoewel dat eerst
automatisch ging, voegt de Afdeling in haar uitspraak daaraan toe dat er wel een
causaal verband dient te zijn tussen het concurrentiebelang van appellant en het
bestreden besluit, wat betekent dat er moet worden nagegaan of het besluit gevolgen
heeft voor de bedrijfsvoering en omzet van een concurrent
*Er is sprake van concurrentie als er sprake is van hetzelfde verzorgingsbeleid en
hetzelfde marktsegment
CRvB Intrekking Pgb
, Relevante r.o.: Conclusie A-G
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb
Appellante is exploitante van een zorgcentrum. Haar zorg zou onvoldoende zijn en
daarom mag een cliënt haar budget niet meer gebruiken bij dit zorgcentrum
Is appellante belanghebbende, ondanks dat ze eigenlijk een afgeleid belang heeft?
Er zijn vijf vuistregels voor het vaststellen wanneer je met een afgeleid belang toch
bezwaar kan maken bij de bestuursrechter. Zie CRvB Intrekking Pgb
Algemeen of collectief belang
Art. 1:2 lid 3 Awb: Ten aanzien van rechtspersonen worden als hun belangen mede
beschouwd de algemene en collectieve belangen die zij krachtens hun doelstelling en
blijkens hun feitelijke werkzaamheden in het bijzonder behartigen
1. Rechtspersoon: Een organisatie zonder officiële oprichtingsakte kan ook een
(informele) vereniging met rechtspersoonlijkheid zijn (art. 2:30)
2. In het bijzonder: Het algemeen of collectief belang moet nader bepaald zijn
3. Feitelijke werkzaamheden (ABRvS Stichting Openbare Ruimte):
Informeren/Mobiliseren van omwonenden via een website, het verrichten van
onderzoek, en contact met politici of media
ABRvS Stichting Openbare Ruimte
Relevante r.o.: 2.3
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
SOP stelde beroep in tegen een besluit om een vergunning te verlenen voor het
exploiteren van een varkensbedrijf
Is SOP belanghebbende?
Het louter rechtelijk procederen kan niet worden aangemerkt als ‘feitelijke
werkzaamheden’ die verplicht zijn om als rechtspersoon belanghebbende te zijn in
art. 1:2 lid 3 Awb. In casu waren de statutaire doelstellingen ‘onvoldoende
onderscheidend’ en waren er te weinig of geen feitelijke werkzaamheden
Jurisprudentie
ABRvS Belanghebbende Indische Buurt
Relevante r.o.: 2.1.3
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
BIB stelde beroep tegen een aanlegvergunning van de Stelling van Den Helder
Is BIB belanghebbende?
Een belangenvereniging kan worden aangemerkt als belanghebbende wanneer haar
leden individueel allemaal een rechtstreeks belang hebben bij een besluit. In het
kader van effectieve rechtsbescherming is het gewenst dat zij gezamenlijk bezwaar
kunnen maken. In casu vindt het College de doelstellingen te algemeen. De Afdeling
vindt dat er hier een collectief belang is en acht BIB wel belanghebbende
ABRvS MOB
Relevante r.o.:81
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
MOB stelde beroep in tegen het niet tijdig nemen van een besluit door het college op
haar bezwaarschrift. Het gaat om het verlenen van een vergunning voor de
uitbreiding van een agrarisch bedrijf
Is MOB belanghebbende?
Een rechtspersoon die eerder in de procedure is aangemerkt als belanghebbende
kan die status verliezen wanneer zij langere tijd geen feitelijke werkzaamheden van
betekenis verricht
Week 2: Wetmatigheid, kenmerken en bevoegdheidsverlening
Het bestuursorgaan
Art. 1:1 Awb: Onder bestuursorgaan wordt verstaan
a. Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld
b. Een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed
LET OP: kijk vooraf naar de uitzonderingen in art. 1:1 lid 2 Awb
A-orgaan (fulltime bestuursorgaan)
Art. 2:1 BW
Lid 1: Staat, provincie, gemeente en waterschap bezitten rechtspersoonlijkheid
Lid 2: Andere lichamen, waaraan een deel van de overheidstaak is opgedragen,
bezitten slechts rechtspersoonlijkheid, indien dit uit het bij of krachtens de wet
bepaald wordt ( bijvoorbeeld art. 25 lid 1 Politiewet) BELAST
Bij rechtspersonen ingesteld krachtens publiekrecht zal uit de desbetreffende organisatiewet
moeten worden afgeleid welke organen namens hem kunnen handelen:
- Voldoende zelfstandige taak
a. Art. 6 Gemeentewet: In elke gemeente is een raad, een college en een
burgemeester
b. Art. 6 Provinciewet: In elke provincie zijn er provinciale staten, gedeputeerde
staten en een commissaris van de Koning
- Ingesteld op grond van een wet Art. 123 Gemeentewet: Bij de wet kunnen
provincies en gemeenten worden opgeheven en nieuwe ingesteld
*Er is geen grondwettelijke bepaling voor de Staat die krachtens publiekrecht is ingesteld
NOTEER: Art. 1:1 lid 1 sub a Awb jo. art. 2:1 BW (jo. art. 6 Gw/art. 123 Gw/gegeven art.)
B-orgaan (parttime bestuursorgaan)
Openbaar gezag: Is er sprake van een publiekrechtelijke bevoegdheid, waarmee de
rechtspositie van rechtssubjecten wordt bepaald?
Bij wettelijk voorschrift
- Bijvoorbeeld: APK keurder (art. 85a WVW; ‘indien zij daartoe gerechtigd zijn’)
Zonder wettelijk voorschrift (ABRvS Stichting bevordering kwaliteit leefomgeving
Schiphol)
a. Inhoudelijk: Een of meer a-bestuursorganen heeft in beslissende mate invloed op
de inhoudelijke criteria voor het verstrekken van het geld
b. Financieel: In overwegende mate moet het worden gefinancierd door de overheid
ABRvS Schiphol
Relevante r.o.: 5.1
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
De Stichting biedt hulp aan individueel gedupeerde
Is hier sprake van een bestuursorgaan, ondanks gebrek aan openbaar gezag?
Privaatrechtelijke rechtspersonen kunnen ook zonder openbaar gezag worden
aangemerkt als b-bestuursorgaan. Daarvoor moet er aan twee cumulatieve vereisten
worden voldaan: het inhoudelijk en het financiële vereisten. In casu is hier NIET aan
voldaan
De belanghebbende
,Art. 1:2 lid 1 Awb: Degene wiens belang rechtstreek bij een besluit is betrokken
*In casu dien je te differentiëren: normadressaat, eigen belang of algemeen/collectief
belang?
Normadressaat
Degene wiens rechtspositie door een beschikking wordt bepaald, is belanghebbende
- ‘Ontvanger’ van een beschikking
- Bijvoorbeeld: Als er wordt besloten dat aan jou geen vergunning wordt verleend
Eigen belang (OPERA-criteria)
Een niet-normadressaat kan ook opkomen voor zijn eigen belang (art. 1:2 lid 1 Awb)
Actueel
Het moet NU spelen
GEEN onzekere
Rechtstreeks toekomstige
Directe relatie tussen gebeurtenis
jou en de gevolgen
Eigen
Het besluit gaat
primair om jou
Persoonlijk
Onderscheiden van
de ‘massa’
Objectief
Blijkt uit de feiten -->
NIET gevoel (=
subjectief)
LET OP:
- Persoonlijk: Omgevingsrecht (ABRvS Mestbassin) + Ondernemingsrecht (ABRvS
Minicamping de Heksenketel)
- Rechtstreeks: Afgeleid belang (CRvB Intrekking Pgb)
ABRvS Mestbassin Mechelen
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
Appelanten hebben aan het college gevraagd om een mestbassin te verwijderen
Is hier sprake van ‘gevolgen van enige betekenis’?
Bij besluiten met ruimtelijke gevolgen, zoals omgevingsvergunningen, kan een
betrokkene zich onderscheiden doordat hij ruimtelijke gevolgen ondervindt. Factoren
die een rol spelen bij het bepalen of er sprake is van gevolgen van enige betekenis
zijn: afstand tot, zicht op, planologische uitstraling, milieugevolgen, aard, intensiteit en
frequentie
ABRvS Minicamping de Heksenketel
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
Concurrenten van deze camping plaatsen illegaal speeltoestellen en deze camping
wil dat er handhaven wordt opgetreden
Is zij belanghebbende vanwege het concurrentiebelang?
Ondernemingen worden in de regel aangemerkt als belanghebbende bij een besluit
dat gericht is aan een andere, concurrerende onderneming. Hoewel dat eerst
automatisch ging, voegt de Afdeling in haar uitspraak daaraan toe dat er wel een
causaal verband dient te zijn tussen het concurrentiebelang van appellant en het
bestreden besluit, wat betekent dat er moet worden nagegaan of het besluit gevolgen
heeft voor de bedrijfsvoering en omzet van een concurrent
*Er is sprake van concurrentie als er sprake is van hetzelfde verzorgingsbeleid en
hetzelfde marktsegment
CRvB Intrekking Pgb
, Relevante r.o.: Conclusie A-G
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb
Appellante is exploitante van een zorgcentrum. Haar zorg zou onvoldoende zijn en
daarom mag een cliënt haar budget niet meer gebruiken bij dit zorgcentrum
Is appellante belanghebbende, ondanks dat ze eigenlijk een afgeleid belang heeft?
Er zijn vijf vuistregels voor het vaststellen wanneer je met een afgeleid belang toch
bezwaar kan maken bij de bestuursrechter. Zie CRvB Intrekking Pgb
Algemeen of collectief belang
Art. 1:2 lid 3 Awb: Ten aanzien van rechtspersonen worden als hun belangen mede
beschouwd de algemene en collectieve belangen die zij krachtens hun doelstelling en
blijkens hun feitelijke werkzaamheden in het bijzonder behartigen
1. Rechtspersoon: Een organisatie zonder officiële oprichtingsakte kan ook een
(informele) vereniging met rechtspersoonlijkheid zijn (art. 2:30)
2. In het bijzonder: Het algemeen of collectief belang moet nader bepaald zijn
3. Feitelijke werkzaamheden (ABRvS Stichting Openbare Ruimte):
Informeren/Mobiliseren van omwonenden via een website, het verrichten van
onderzoek, en contact met politici of media
ABRvS Stichting Openbare Ruimte
Relevante r.o.: 2.3
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
SOP stelde beroep in tegen een besluit om een vergunning te verlenen voor het
exploiteren van een varkensbedrijf
Is SOP belanghebbende?
Het louter rechtelijk procederen kan niet worden aangemerkt als ‘feitelijke
werkzaamheden’ die verplicht zijn om als rechtspersoon belanghebbende te zijn in
art. 1:2 lid 3 Awb. In casu waren de statutaire doelstellingen ‘onvoldoende
onderscheidend’ en waren er te weinig of geen feitelijke werkzaamheden
Jurisprudentie
ABRvS Belanghebbende Indische Buurt
Relevante r.o.: 2.1.3
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
BIB stelde beroep tegen een aanlegvergunning van de Stelling van Den Helder
Is BIB belanghebbende?
Een belangenvereniging kan worden aangemerkt als belanghebbende wanneer haar
leden individueel allemaal een rechtstreeks belang hebben bij een besluit. In het
kader van effectieve rechtsbescherming is het gewenst dat zij gezamenlijk bezwaar
kunnen maken. In casu vindt het College de doelstellingen te algemeen. De Afdeling
vindt dat er hier een collectief belang is en acht BIB wel belanghebbende
ABRvS MOB
Relevante r.o.:81
Relevante artikelen: art. 1:2 Awb (met name lid 3)
MOB stelde beroep in tegen het niet tijdig nemen van een besluit door het college op
haar bezwaarschrift. Het gaat om het verlenen van een vergunning voor de
uitbreiding van een agrarisch bedrijf
Is MOB belanghebbende?
Een rechtspersoon die eerder in de procedure is aangemerkt als belanghebbende
kan die status verliezen wanneer zij langere tijd geen feitelijke werkzaamheden van
betekenis verricht
Week 2: Wetmatigheid, kenmerken en bevoegdheidsverlening
