Samenvatting massacultuur
Massacultuur
Na het vernietigende geweld van WOII bouwt Europa aan een nieuwe toekomst. Begrippen als
consumptie, materialisme en welvaart bepalen voor velen deze nieuwe wereld. In de VS komt de
avant-gardekunst na de WOII op gang.
De scheiding tussen kunst, vermaak, commercie en ideologie vervaagt in de tweede helft van de 20e
eeuw. Kunst verandert zo snel dat de veranderingen vaak alleen te volgen zijn door een kleine groep
ingewijden. Avant-garde kunst is voor een klein publiek bekend. De massamedia spelen via film, radio
en televisie in op de vermaaksfunctie van kunst voor iedereen. De massamedia kan het grote publiek
bereiken en smaak en koopgedrag beïnvloeden.
Vanaf de jaren 60 is het onderscheid tussen avant-garde kunst en massamedia steeds moeilijker te
onderscheiden.
Abstract-Expressionisme
In de jaren 50 ontstaat in New York de eerste echte Amerikaanse kunststroming: het abstract-
expressionisme.
Kenmerken:
• Het proces van het schilderen zelf is de inhoud, niet het schilderij zelf, maar de handeling waaruit
het ontstaat is belangrijk.
• Grote doeken worden op de grond gelegd, direct contact met doek.
• Drippen, spatten, vegen, verf direct uit tube.
• Geen vastomlijnd concept van het uiteindelijke resultaat, expressief.
• Abstracte ruimtewerking, geen perspectief.
Barnett Newman (1905-1970)
Binnen het abstract-expressionisme is er ook een groep schilders van wie het werk helemaal niet
expressief lijkt. In de Colourfield Painting worden maar enkele grote kleurvlakken naast elkaar op het
doek gezet.
Cobra
Ook in Europa is er een stroming met belangstelling voor expressiviteit. Cobra wordt opgericht door
6 West-Europese kunstenaars/dichters. In de naam zitten de eerste letters van de drie hoofdsteden
van de landen waar de kunstenaars vandaan komen: Kopenhagen, Brussel en Amsterdam.
Kenmerken:
• Inspiratie uit primitieve kunst en kindertekeningen, hierin onbevangenheid, zoektocht naar pure
oerexpressie.
• Dieperliggend ook inspiratie uit de prehistorie, Middeleeuwen en de volkskunst. Cobra herkent in
deze kunst een oprechtheid die in de Westerse avant-gardekunst allang is verdwenen.
• Grove, felle, woeste borstelstreken, dikke acrylverf.
• Tussen figuratief en non-figuratief.
• Spontaan, expressief en experimenteel, ervaringen moeten direct op het doek worden gegooid.
,Materieschilderkunst
Eind jaren 50 gaan kunstenaars nieuwe materialen gebruiken als dikke verf, zand, hout, afval, enz.
Kenmerken:
• Lijnen en tekens worden in het werk gekrast.
• Overgang naar ruimtelijkheid.
• Aardkleuren met soms een paar heldere kleuraccenten.
• Gaat om de eigenschap van de materie, de stoffelijkheid.
Pop Art
Na WOII ontstaat in Amerika, Europa en Japan de consumptiemaatschappij. Een nieuwe levensstijl
vloeit daaruit voort en ook een nieuwe kunst: de Pop Art (afkorting van popular art; kunst die
figuratief is en voor iedereen te begrijpen is). Idee erachter is dat de wereld het best in beeld kan
worden gebracht met zaken uit die wereld, vandaar massaproducten als beeldelementen. Door de
massamedia als onderwerp te kiezen, overbrugt de Pop Art de kloof tussen massacultuur en avant-
garde.
Kenmerken:
• Vervreemdende effecten: vergroting, herhaling, gebruik van niet gangbare materialen.
• Ironie en humor.
• Glamourachtige kleuren.
• Gebruik van stripcultuur en commercie/massaproducten.
• Onpersoonlijke technieken als zeefdruk, collage, assemblage (=3D-collage) en fotografie (je ziet
geen schilderstoets).
• De kunstenaar heeft geen “boodschap” uit te dragen.
Amerika (bv. Roy Lichtenstein, Jasper Johns, Andy Warhol):
Harde pop, in steden als New York is de onpersoonlijke cultuur van de grote stad het meest
waarneembaar. Zachte pop, in westen van Amerika ontstaat een vorm van Pop Art die gevoel, eigen
standpunten en/of maatschappijkritiek weergeeft (gebruikt elementen van Harde pop).
Engeland (bv. David Hockney):
Kritische stellingname t.o.v. de maatschappij. Benadrukking van seks en erotiek. Minder agressief en
hard gebruik van de beeldmiddelen.
Frankrijk (Nouveau Realisme):
Verwerkt gewone voorwerpen en afvalmateriaal tot assemblages en collages om zodoende het
alledaagse te registreren.
David Hockney (1937-)
David Hockney was ontevreden met de eenbeeldige blik van de lens en fragmenteerde elke scene
door honderden foto’s te nemen en daaruit een halfkubistische lappendeken samen te stellen.
Jean Tinguely (1925-1991)
Tinguely ontwerpt apparaten, zoals een apparaat dat abstract-expressionistische kunst maakt, de
kunstenaar van vlees en bloed is vervangen door een machine. Hij noemt zich Nouveau Realist: werk
dat een ironische betekenis heeft en vaak van alledaagse (afval)materialen is gemaakt.
, Op Art
Op Art (Optical Art) streeft naar een zo groot mogelijke optische werking van het (kunst)werk op de
toeschouwer. Deze optische werking is gebaseerd op de suggestie van beweging, golving, trilling of
verspringing.
Op Art is veelal gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en haakt in op de resultaten van het
Bauhaus. Er bestaat weinig behoefte een uniek kunstwerk te scheppen in het persoonlijke
handschrift van de kunstenaar.
Minimal Art
De esthetische werking van een beeld berust niet meer op enige inhoud. Het zijn objecten die geen
andere betekenis hebben dan de vorm die je ziet, emotieloos, eenvoudig, objectief.
Vaak bestaat de vorm uit grote eenvoudige geometrische vormen (blokken, platen, ringen) met
gekleurde vlakken, die tot een reeks of een serie worden herhaald.
De objecten zijn meestal gemaakt in industriële werkplaatsen, op aanwijzingen van de kunstenaar.
In minimale muziek gaat men terug naar primitieve culturen.
Nul groep/Zero
De leden van deze groep zetten zich af tegen het subjectieve en esthetisch ingestelde
abstractexpressionisme.
De Nulgroep wil het onpersoonlijke benadrukken, daarmee wordt bedoeld dat er geen emotionele
geladenheid of een verhaal aan een object ten grondslag mag liggen.
Jan Schoonhoven wordt naast zijn uit streepjes en arceringen bestaande tekeningen, ook bekend van
reliefs van ribkarton
Yves Klein (1928-1962)
Een Performance: een kunstwerk dat in de vorm van een theatrale actie aan het publiek wordt
getoond.
Massacultuur
Na het vernietigende geweld van WOII bouwt Europa aan een nieuwe toekomst. Begrippen als
consumptie, materialisme en welvaart bepalen voor velen deze nieuwe wereld. In de VS komt de
avant-gardekunst na de WOII op gang.
De scheiding tussen kunst, vermaak, commercie en ideologie vervaagt in de tweede helft van de 20e
eeuw. Kunst verandert zo snel dat de veranderingen vaak alleen te volgen zijn door een kleine groep
ingewijden. Avant-garde kunst is voor een klein publiek bekend. De massamedia spelen via film, radio
en televisie in op de vermaaksfunctie van kunst voor iedereen. De massamedia kan het grote publiek
bereiken en smaak en koopgedrag beïnvloeden.
Vanaf de jaren 60 is het onderscheid tussen avant-garde kunst en massamedia steeds moeilijker te
onderscheiden.
Abstract-Expressionisme
In de jaren 50 ontstaat in New York de eerste echte Amerikaanse kunststroming: het abstract-
expressionisme.
Kenmerken:
• Het proces van het schilderen zelf is de inhoud, niet het schilderij zelf, maar de handeling waaruit
het ontstaat is belangrijk.
• Grote doeken worden op de grond gelegd, direct contact met doek.
• Drippen, spatten, vegen, verf direct uit tube.
• Geen vastomlijnd concept van het uiteindelijke resultaat, expressief.
• Abstracte ruimtewerking, geen perspectief.
Barnett Newman (1905-1970)
Binnen het abstract-expressionisme is er ook een groep schilders van wie het werk helemaal niet
expressief lijkt. In de Colourfield Painting worden maar enkele grote kleurvlakken naast elkaar op het
doek gezet.
Cobra
Ook in Europa is er een stroming met belangstelling voor expressiviteit. Cobra wordt opgericht door
6 West-Europese kunstenaars/dichters. In de naam zitten de eerste letters van de drie hoofdsteden
van de landen waar de kunstenaars vandaan komen: Kopenhagen, Brussel en Amsterdam.
Kenmerken:
• Inspiratie uit primitieve kunst en kindertekeningen, hierin onbevangenheid, zoektocht naar pure
oerexpressie.
• Dieperliggend ook inspiratie uit de prehistorie, Middeleeuwen en de volkskunst. Cobra herkent in
deze kunst een oprechtheid die in de Westerse avant-gardekunst allang is verdwenen.
• Grove, felle, woeste borstelstreken, dikke acrylverf.
• Tussen figuratief en non-figuratief.
• Spontaan, expressief en experimenteel, ervaringen moeten direct op het doek worden gegooid.
,Materieschilderkunst
Eind jaren 50 gaan kunstenaars nieuwe materialen gebruiken als dikke verf, zand, hout, afval, enz.
Kenmerken:
• Lijnen en tekens worden in het werk gekrast.
• Overgang naar ruimtelijkheid.
• Aardkleuren met soms een paar heldere kleuraccenten.
• Gaat om de eigenschap van de materie, de stoffelijkheid.
Pop Art
Na WOII ontstaat in Amerika, Europa en Japan de consumptiemaatschappij. Een nieuwe levensstijl
vloeit daaruit voort en ook een nieuwe kunst: de Pop Art (afkorting van popular art; kunst die
figuratief is en voor iedereen te begrijpen is). Idee erachter is dat de wereld het best in beeld kan
worden gebracht met zaken uit die wereld, vandaar massaproducten als beeldelementen. Door de
massamedia als onderwerp te kiezen, overbrugt de Pop Art de kloof tussen massacultuur en avant-
garde.
Kenmerken:
• Vervreemdende effecten: vergroting, herhaling, gebruik van niet gangbare materialen.
• Ironie en humor.
• Glamourachtige kleuren.
• Gebruik van stripcultuur en commercie/massaproducten.
• Onpersoonlijke technieken als zeefdruk, collage, assemblage (=3D-collage) en fotografie (je ziet
geen schilderstoets).
• De kunstenaar heeft geen “boodschap” uit te dragen.
Amerika (bv. Roy Lichtenstein, Jasper Johns, Andy Warhol):
Harde pop, in steden als New York is de onpersoonlijke cultuur van de grote stad het meest
waarneembaar. Zachte pop, in westen van Amerika ontstaat een vorm van Pop Art die gevoel, eigen
standpunten en/of maatschappijkritiek weergeeft (gebruikt elementen van Harde pop).
Engeland (bv. David Hockney):
Kritische stellingname t.o.v. de maatschappij. Benadrukking van seks en erotiek. Minder agressief en
hard gebruik van de beeldmiddelen.
Frankrijk (Nouveau Realisme):
Verwerkt gewone voorwerpen en afvalmateriaal tot assemblages en collages om zodoende het
alledaagse te registreren.
David Hockney (1937-)
David Hockney was ontevreden met de eenbeeldige blik van de lens en fragmenteerde elke scene
door honderden foto’s te nemen en daaruit een halfkubistische lappendeken samen te stellen.
Jean Tinguely (1925-1991)
Tinguely ontwerpt apparaten, zoals een apparaat dat abstract-expressionistische kunst maakt, de
kunstenaar van vlees en bloed is vervangen door een machine. Hij noemt zich Nouveau Realist: werk
dat een ironische betekenis heeft en vaak van alledaagse (afval)materialen is gemaakt.
, Op Art
Op Art (Optical Art) streeft naar een zo groot mogelijke optische werking van het (kunst)werk op de
toeschouwer. Deze optische werking is gebaseerd op de suggestie van beweging, golving, trilling of
verspringing.
Op Art is veelal gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en haakt in op de resultaten van het
Bauhaus. Er bestaat weinig behoefte een uniek kunstwerk te scheppen in het persoonlijke
handschrift van de kunstenaar.
Minimal Art
De esthetische werking van een beeld berust niet meer op enige inhoud. Het zijn objecten die geen
andere betekenis hebben dan de vorm die je ziet, emotieloos, eenvoudig, objectief.
Vaak bestaat de vorm uit grote eenvoudige geometrische vormen (blokken, platen, ringen) met
gekleurde vlakken, die tot een reeks of een serie worden herhaald.
De objecten zijn meestal gemaakt in industriële werkplaatsen, op aanwijzingen van de kunstenaar.
In minimale muziek gaat men terug naar primitieve culturen.
Nul groep/Zero
De leden van deze groep zetten zich af tegen het subjectieve en esthetisch ingestelde
abstractexpressionisme.
De Nulgroep wil het onpersoonlijke benadrukken, daarmee wordt bedoeld dat er geen emotionele
geladenheid of een verhaal aan een object ten grondslag mag liggen.
Jan Schoonhoven wordt naast zijn uit streepjes en arceringen bestaande tekeningen, ook bekend van
reliefs van ribkarton
Yves Klein (1928-1962)
Een Performance: een kunstwerk dat in de vorm van een theatrale actie aan het publiek wordt
getoond.
