Werkgroep 2 (college 3 en 4)
Opgave 1 – Winstuitkering in de zorg
a) Hoewel het kabinet in de zomer van 2019 heeft besloten dat er minder ruimte moet komen voor zorgaanbieders
om winst uit te keren, wordt erkend dat de mogelijkheid om winst uit te keren de gezondheidszorg in principe
ook goed kan doen. Welke mogelijke voordelen kan het toestaan van winstuitkering hebben?
a. Door het toestaan van winstuitkering, kan er een prikkel ontstaan om voor zorgaanbieders meer zorg
aan te bieden
b. Trekt investeerders
b) Het toestaan van winstuitkering door zorgaanbieders brengt echter ook risico’s met zich mee. Wat zijn de
belangrijkste mogelijke nadelen?
a. Minder oog voor patiënten en juist meer voor zichzelf. Prijzen verhogen voor meer winst, wat de zorg
duurder maakt voor patiënten
c) Hoe zou de overheid kunnen proberen om te profiteren van de voordelen van winstuitkering, terwijl
tegelijkertijd de risico’s worden verminderd? Zoek voor het beantwoorden van deze vraag ook naar het artikel
“Winstuitkering bij ziekenhuiszorg” dat op 30 augustus 2013 in ESB is verschenen.
a. Het eigen vermogen van ziekenhuizen en kan daarmee op korte termijn een oplossing bieden voor de
financieringsproblemen die een deel van de ziekenhuizen ondervindt
Opgave 2 – Aanbodgeïnduceerde vraag & bekostiging
Mede door de alsmaar stijgende uitgaven aan gezondheidszorg is er veel aandacht voor praktijkvariatie en de
mogelijkheid van aanbodgeïnduceerde vraag. Gebruik voor de beantwoording van onderstaande vragen ook het ESB-
artikel "Zorggebruik en beloning van medisch specialisten” van Rudy Douven e.a.
a) Wat wordt bedoeld met praktijkvariatie en welke mogelijke verklaringen zijn hiervoor?
a. Daarbij wordt het behandelgedrag van zorgaanbieders in ver- schillende regio’s met elkaar vergeleken
nadat gecorrigeerd is voor verschillen in zorgvraag tussen de regio’s. Verschillen in zorgvraag tussen
regio’s kunnen bijvoorbeeld ontstaan door de samenstelling van de populatie en de toegankelijkheid
van zorg in de regio. De variatie in behandelingen tussen regio’s bij eenzelfde zorgvraag wordt ook wel
praktijkvariatie genoemd
b) Wat wordt bedoeld met aanbodgeïnduceerde vraag en waarom is bij aanbodgeïnduceerde vraag sprake van een
principaal-agent probleem?
a. aanbodgeïnduceerde vraag: = Het verschil tussen de door zorgverleners verstrekte hoeveelheid zorg en
de door een even goed geïnformeerde patiënt gewenste hoeveelheid zorg.
b. Omdat de zorgverlener meer weet dan de patiënt over wat hij of zij heeft. Dus ze beschikken beide niet
over dezelfde informatie. Dit kan tot een probleem leiden als er verschillende belangen in het spel staan.
c. De zorgaanbieder kan door meer zorg te verlenen een hoger inkomen kan krijgen.
d. Het belang van de zorgaanbieder loopt niet synchroon met de belangen van de patiënt of
verzekeraar/zorginkoper. → financiële prikkel voor aanbod geïnduceerde vraag. → klassieke agency
probleem
c) Leg uit dat vraaginductie zowel een stimulerend als een remmend effect op de vraag naar zorg kan hebben.
a. Zo kunnen zorgverleners proberen de vraag naar hun diensten af te remmen om hun werklast te
verlichten, maar zij kunnen ook proberen de vraag te stimuleren om hun inkomen of aanzien te
verhogen
,Opgave 3
a) Hoe luidt, uitgaande van de fictieve situatie zoals weergegeven in bovenstaande figuur, de omzetfunctie van
GenericPharma?
• TO = P*Q
• TO = 10q
b) Leg uit waarom aanbieders op een markt met perfecte concurrentie niet in staat zijn om invloed uit te oefenen op de
prijs van hun product.
• Omdat er heel veel aanbieders zijn en er is transparantie. Op een markt met perfecte concurrentie, is het perfect
elastisch. Als iemand zijn prijs verhoogt, kunnen mensen direct naar de concurrent. Want producten zijn
transparant → bij iedereen is duidelijk wat diegene verkoopt. Als hij meer of minder op de markt brengt, heeft
dat geen invloed op de prijs. Hij is een prijsnemer
c) Uitgaande van de situatie zoals weergegeven in bovenstaande figuur, hoeveel doosjes zou GenericPharma volgens het
standaardmodel van de neoklassieke economie verkopen? En hoeveel bedraagt dan zijn winst of verlies?
• Klassieke beeld, gaat over
winstmaximalisatie
• Winst MO=MK bij prijs van
10
• Ze moeten 3,4 miljoen
doosjes verkopen
• Winst: (10-7) * 3,4 = 10,2
miljoen euro
• Klassieke beeld, gaat over winstmaximalisatie
• Winst MO=MK bij prijs van 10
, • Ze moeten 3,4 miljoen doosjes verkopen
• Winst: (10-7) * 3,4 = 10,2 miljoen euro
d) Bij welke prijs zou op de markt voor dit bloeddrukverlagend medicijn sprake zijn van een
(lange termijn) evenwicht? En wat betekent dat voor de allocatieve efficiëntie en
kostenefficiëntie? Er is een evenwicht als er geen winst is en geen verlies
• Minimum van de GTK (bij de laagste kostprijs)
• → P = MK = GK (laagst)
• Bij een evenwicht van GK =7 en een productie van 3 miljoen doosjes.
• De allocatieve efficiëntie en kostenefficiëntie gelden hier allebei
• P = MK en GK is het laagste punt (prijs)
MK snijd altijd de gemiddelde kosten
, Opgave 1 – Een perfect competitieve markt voor niet-medische mondkapjes
Stel dat de wereldwijde markt voor niet-medische mondkapjes een markt is met perfecte concurrentie. Op deze markt
heeft een kleine individuele aanbieder, de volgende totale kostenfunctie: TK = 0,2Q 2 – 5Q + 30, waarbij Q het aantal
verkochte verpakkingen mondkapjes (in mln.) is.
a) Hoeveel verpakkingen zou de individuele aanbieder volgens het standaardmodel van de neoklassieke micro-economie
verkopen als de prijs €6 is? Hoeveel bedraagt de winst voor deze aanbieder in dat geval?
Tk differentiëren -> GTK = 0,4q – 5
To = p*q = 6q
0,4q – 5= 6
0,4q = 11
q = 11 * 2,5 = 27,5
TO = 27,5 * 6 = 165
TK = 0,2 * 6^2 – 5*6 + 30 = 0,2*36 – 30 + 30 = 7,2
b) Is bij een prijs van €6 per verpakking mondkapjes op deze markt sprake van een (lange termijn) evenwicht? Zo ja,
waarom? Zo nee, waarom niet en wat gaat er dan gebeuren?
Er is geen sprake van evenwicht, omdat er winst wordt gemaakt
zolang er winst wordt gemaakt, neemt aanbod op de markt toe door toetreding en dus de prijs af. Door daling is er geen
evenwicht.
c) In hoeverre acht u het realistisch om de markt voor niet-medische mondkapjes te beschouwen als een markt met
perfecte concurrentie?
Niet helemaal perfect, maar komt wel in de buurt. Niet perfect door kleine individuele aanbieder.
Opgave 2 – Monopolie door patent op nieuw geneesmiddel
Inleiding
Als er een nieuw geneesmiddel is ontwikkeld, dan kan daar patent op worden aangevraagd. Indien het patent wordt
verleend heeft de fabrikant van het nieuwe geneesmiddel gedurende de geldigheidsduur van het patent het monopolie
(alleenrecht) op het produceren en verkopen van het nieuwe medicijn. Een patent stelt de betreffende
geneesmiddelfabrikant in staat om de vaak hoge ontwikkelkosten van nieuwe medicijnen terug te verdienen.
a) Naast patenten zijn er nog vier andere factoren die een monopolie tot gevolg kunnen hebben. Bespreek welke
factoren dit zijn.
1. Exclusieve controle over belangrijke productiefactoren door aanbieder
2. Schaalvoordelen te behalen (= goedkoper om meer van hetzelfde te produceren door een bedrijf). GK dalen
zoveel bij toename van q -> uiteindelijk in iedere regio een aanbieder (vb. aanbod drinkwater). = natuurlijk
monopolie
3. Netwerkeffecten, wanneer meerdere mensen een product gaan gebruiken en uiteindelijk wilt iedereen
datzelfde product gebruiken (makkelijk samenwerken, windows/word/excel). Als je dit netwerk niet hebt,
lastiger info uit te wisselen. -> product wordt waardevoller, omdat meerdere mensen deze gebruiken.
4. Wet- en regelgeving. Overheid kan besluiten om nieuwe medische technologieën alleen maar door aantal
ziekenhuizen te laten uitvoeren. Tijdelijke vergunning -> bepaalde regio’s maar een aanbieder. Na aantal jaar
Opgave 1 – Winstuitkering in de zorg
a) Hoewel het kabinet in de zomer van 2019 heeft besloten dat er minder ruimte moet komen voor zorgaanbieders
om winst uit te keren, wordt erkend dat de mogelijkheid om winst uit te keren de gezondheidszorg in principe
ook goed kan doen. Welke mogelijke voordelen kan het toestaan van winstuitkering hebben?
a. Door het toestaan van winstuitkering, kan er een prikkel ontstaan om voor zorgaanbieders meer zorg
aan te bieden
b. Trekt investeerders
b) Het toestaan van winstuitkering door zorgaanbieders brengt echter ook risico’s met zich mee. Wat zijn de
belangrijkste mogelijke nadelen?
a. Minder oog voor patiënten en juist meer voor zichzelf. Prijzen verhogen voor meer winst, wat de zorg
duurder maakt voor patiënten
c) Hoe zou de overheid kunnen proberen om te profiteren van de voordelen van winstuitkering, terwijl
tegelijkertijd de risico’s worden verminderd? Zoek voor het beantwoorden van deze vraag ook naar het artikel
“Winstuitkering bij ziekenhuiszorg” dat op 30 augustus 2013 in ESB is verschenen.
a. Het eigen vermogen van ziekenhuizen en kan daarmee op korte termijn een oplossing bieden voor de
financieringsproblemen die een deel van de ziekenhuizen ondervindt
Opgave 2 – Aanbodgeïnduceerde vraag & bekostiging
Mede door de alsmaar stijgende uitgaven aan gezondheidszorg is er veel aandacht voor praktijkvariatie en de
mogelijkheid van aanbodgeïnduceerde vraag. Gebruik voor de beantwoording van onderstaande vragen ook het ESB-
artikel "Zorggebruik en beloning van medisch specialisten” van Rudy Douven e.a.
a) Wat wordt bedoeld met praktijkvariatie en welke mogelijke verklaringen zijn hiervoor?
a. Daarbij wordt het behandelgedrag van zorgaanbieders in ver- schillende regio’s met elkaar vergeleken
nadat gecorrigeerd is voor verschillen in zorgvraag tussen de regio’s. Verschillen in zorgvraag tussen
regio’s kunnen bijvoorbeeld ontstaan door de samenstelling van de populatie en de toegankelijkheid
van zorg in de regio. De variatie in behandelingen tussen regio’s bij eenzelfde zorgvraag wordt ook wel
praktijkvariatie genoemd
b) Wat wordt bedoeld met aanbodgeïnduceerde vraag en waarom is bij aanbodgeïnduceerde vraag sprake van een
principaal-agent probleem?
a. aanbodgeïnduceerde vraag: = Het verschil tussen de door zorgverleners verstrekte hoeveelheid zorg en
de door een even goed geïnformeerde patiënt gewenste hoeveelheid zorg.
b. Omdat de zorgverlener meer weet dan de patiënt over wat hij of zij heeft. Dus ze beschikken beide niet
over dezelfde informatie. Dit kan tot een probleem leiden als er verschillende belangen in het spel staan.
c. De zorgaanbieder kan door meer zorg te verlenen een hoger inkomen kan krijgen.
d. Het belang van de zorgaanbieder loopt niet synchroon met de belangen van de patiënt of
verzekeraar/zorginkoper. → financiële prikkel voor aanbod geïnduceerde vraag. → klassieke agency
probleem
c) Leg uit dat vraaginductie zowel een stimulerend als een remmend effect op de vraag naar zorg kan hebben.
a. Zo kunnen zorgverleners proberen de vraag naar hun diensten af te remmen om hun werklast te
verlichten, maar zij kunnen ook proberen de vraag te stimuleren om hun inkomen of aanzien te
verhogen
,Opgave 3
a) Hoe luidt, uitgaande van de fictieve situatie zoals weergegeven in bovenstaande figuur, de omzetfunctie van
GenericPharma?
• TO = P*Q
• TO = 10q
b) Leg uit waarom aanbieders op een markt met perfecte concurrentie niet in staat zijn om invloed uit te oefenen op de
prijs van hun product.
• Omdat er heel veel aanbieders zijn en er is transparantie. Op een markt met perfecte concurrentie, is het perfect
elastisch. Als iemand zijn prijs verhoogt, kunnen mensen direct naar de concurrent. Want producten zijn
transparant → bij iedereen is duidelijk wat diegene verkoopt. Als hij meer of minder op de markt brengt, heeft
dat geen invloed op de prijs. Hij is een prijsnemer
c) Uitgaande van de situatie zoals weergegeven in bovenstaande figuur, hoeveel doosjes zou GenericPharma volgens het
standaardmodel van de neoklassieke economie verkopen? En hoeveel bedraagt dan zijn winst of verlies?
• Klassieke beeld, gaat over
winstmaximalisatie
• Winst MO=MK bij prijs van
10
• Ze moeten 3,4 miljoen
doosjes verkopen
• Winst: (10-7) * 3,4 = 10,2
miljoen euro
• Klassieke beeld, gaat over winstmaximalisatie
• Winst MO=MK bij prijs van 10
, • Ze moeten 3,4 miljoen doosjes verkopen
• Winst: (10-7) * 3,4 = 10,2 miljoen euro
d) Bij welke prijs zou op de markt voor dit bloeddrukverlagend medicijn sprake zijn van een
(lange termijn) evenwicht? En wat betekent dat voor de allocatieve efficiëntie en
kostenefficiëntie? Er is een evenwicht als er geen winst is en geen verlies
• Minimum van de GTK (bij de laagste kostprijs)
• → P = MK = GK (laagst)
• Bij een evenwicht van GK =7 en een productie van 3 miljoen doosjes.
• De allocatieve efficiëntie en kostenefficiëntie gelden hier allebei
• P = MK en GK is het laagste punt (prijs)
MK snijd altijd de gemiddelde kosten
, Opgave 1 – Een perfect competitieve markt voor niet-medische mondkapjes
Stel dat de wereldwijde markt voor niet-medische mondkapjes een markt is met perfecte concurrentie. Op deze markt
heeft een kleine individuele aanbieder, de volgende totale kostenfunctie: TK = 0,2Q 2 – 5Q + 30, waarbij Q het aantal
verkochte verpakkingen mondkapjes (in mln.) is.
a) Hoeveel verpakkingen zou de individuele aanbieder volgens het standaardmodel van de neoklassieke micro-economie
verkopen als de prijs €6 is? Hoeveel bedraagt de winst voor deze aanbieder in dat geval?
Tk differentiëren -> GTK = 0,4q – 5
To = p*q = 6q
0,4q – 5= 6
0,4q = 11
q = 11 * 2,5 = 27,5
TO = 27,5 * 6 = 165
TK = 0,2 * 6^2 – 5*6 + 30 = 0,2*36 – 30 + 30 = 7,2
b) Is bij een prijs van €6 per verpakking mondkapjes op deze markt sprake van een (lange termijn) evenwicht? Zo ja,
waarom? Zo nee, waarom niet en wat gaat er dan gebeuren?
Er is geen sprake van evenwicht, omdat er winst wordt gemaakt
zolang er winst wordt gemaakt, neemt aanbod op de markt toe door toetreding en dus de prijs af. Door daling is er geen
evenwicht.
c) In hoeverre acht u het realistisch om de markt voor niet-medische mondkapjes te beschouwen als een markt met
perfecte concurrentie?
Niet helemaal perfect, maar komt wel in de buurt. Niet perfect door kleine individuele aanbieder.
Opgave 2 – Monopolie door patent op nieuw geneesmiddel
Inleiding
Als er een nieuw geneesmiddel is ontwikkeld, dan kan daar patent op worden aangevraagd. Indien het patent wordt
verleend heeft de fabrikant van het nieuwe geneesmiddel gedurende de geldigheidsduur van het patent het monopolie
(alleenrecht) op het produceren en verkopen van het nieuwe medicijn. Een patent stelt de betreffende
geneesmiddelfabrikant in staat om de vaak hoge ontwikkelkosten van nieuwe medicijnen terug te verdienen.
a) Naast patenten zijn er nog vier andere factoren die een monopolie tot gevolg kunnen hebben. Bespreek welke
factoren dit zijn.
1. Exclusieve controle over belangrijke productiefactoren door aanbieder
2. Schaalvoordelen te behalen (= goedkoper om meer van hetzelfde te produceren door een bedrijf). GK dalen
zoveel bij toename van q -> uiteindelijk in iedere regio een aanbieder (vb. aanbod drinkwater). = natuurlijk
monopolie
3. Netwerkeffecten, wanneer meerdere mensen een product gaan gebruiken en uiteindelijk wilt iedereen
datzelfde product gebruiken (makkelijk samenwerken, windows/word/excel). Als je dit netwerk niet hebt,
lastiger info uit te wisselen. -> product wordt waardevoller, omdat meerdere mensen deze gebruiken.
4. Wet- en regelgeving. Overheid kan besluiten om nieuwe medische technologieën alleen maar door aantal
ziekenhuizen te laten uitvoeren. Tijdelijke vergunning -> bepaalde regio’s maar een aanbieder. Na aantal jaar
