1 | Begrippenlijst vwo filosofie CSE 2016 Het voordeel van de twijfel
Tahrim Ramdjan 25 maart 2016
Begrippenlijst
*de eerste eindterm waarin het begrip voorkomt
ET* BEGRIP OMSCHRIJVING VOORBEELD
4 Gerede twijfel Voor een verklaring van een Denk aan voorbeeld
bepaalde gebeurtenis, zijn er van jurist, die het
alternatieve verklaringen die even bewijs van de tweeling
overtuigend zijn. aanvoert.
5 Metafysisch scepticisme Met onderliggend probleem: het Bestaat de
werkelijkheidsprobleem. Vraagt zich buitenwereld?
af of er wat buiten ons bestaat.
5 Epistemologisch Met onderliggend probleem: het We kunnen niets
scepticisme kennisprobleem. Vraagt zich af of we kennen.
ware kennis kunnen hebben.
5 Conceptueel scepticisme Met onderliggend probleem: het Is jouw concept van
probleem van andere geesten. Of we ‘pijn’, hetzelfde als dat
de bewustzijnsinhouden van anderen van mij?
kunnen kennen.
6 Academici (pyrr.) Volgens het pyrronisme staken Sextus Empiricus
academici hun zoektocht naar de en het pyrronisme
waarheid staken en zeggen dat niets
zeker is.
6 Dogmatici (pyrr.) Dit zijn mensen die na een zoektocht
menen de waarheid gevonden te
hebben.
6 Sceptici (pyrr.) Deze sceptici beschouwt Sextus
Empiricus als echte sceptici, omdat
ze blijven zoeken naar de waarheid.
7 Epoche We schorten ons oordeel op na Anne zegt A, Claire
isothenie. zegt B, voor beide is
wat te zeggen, dus ik
oordeel niet.
7 Innerlijke rust/ataraxia Innerlijke rust vloeit voort uit de Doordat ik niet
opschorting van het oordeel. oordeel, heb ik geen
onrust over wat wel of
niet waar is.
7 Isothenie De gelijkwaardigheid der Voor de argumenten
argumenten. van zowel Anne als
Claire valt wat te
zeggen.
7 Pyrronisme op Op theoretisch niveau zegt het
theoretisch niveau pyrronisme dat het onmogelijk is om
overtuigingen te verantwoorden.
7 Pyrronisme op Op dialectisch niveau zegt het
dialectisch niveau pyrronisme dat een neutrale
observator in een debat niet tot een
voorkeur kan komen.
7 Pyrronisme op Op psychologisch niveau zegt het
psychologisch niveau pyrronisme dat men tot een
innerlijke rust komt van het
opschorten van het oordeel.
8 Trilemma van Agrippa Agrippa meent dat je in drie
obstakels terecht kunt raken bij het
verantwoorden van een opvatting.
8 Oneindige regressie 1e optie in trilemma: je onderbouwt
overtuigingen met andere
, 2 | Begrippenlijst vwo filosofie CSE 2016 Het voordeel van de twijfel
Tahrim Ramdjan 25 maart 2016
overtuigingen, die je ook weer moet
onderbouwen, etc.
8 Basisovertuigingen 2e optie in trilemma: de regressie
houdt op bij ‘basisovertuigingen’ die
uit zichzelf verantwoord zijn – maar
waarom dan?
8 Coherentie 3e optie in trilemma: alle
overtuigingen kunnen elkaar
ondersteunen, maar dat hoeft ze nog
niet waar te maken
9 Radicale twijfel Descartes gaat aan alles twijfelen om René Descartes en
tot een fundament van zekerheid te radicale twijfel
komen.
9 Zintuiglijke illusies Descartes twijfelt eerst aan de
waarnemingen, omdat we ons
weleens daarmee vergissen.
9 Dromen Dan twijfelt Descartes of we dromen.
Basisvormen Toch zijn er bepaalde basisvormen,
zoals wiskundige zekerheden.
9 Genius Malignus De kwaadaardige demon die volgens
Descartes hem zou kunnen
bedriegen over het bestaan van alles.
10 Cogito ergo sum De redenatie van Descartes dat er
iets moet denken om te twijfelen, en
iets moet bestaan om evt. bedrogen
te worden: ‘ik denk, dus ik besta’.
10 Res extensa Het uitwendige bestaan van het
lichaam volgens Descartes.
11 Impressies Volgens Hume verkrijgen we David Hume
impressies via onze zintuigen, die
krachtig en hevig zijn.
11 Ideeën Volgens Hume zijn ideeën blijvender
en verklaringen van onze geest over
de impressies.
12 Enkelvoudige ideeën Komen volgens Hume voor uit een
enkel zintuig.
12 Complexe ideeën Door ons verstand worden Kan betrekking
enkelvoudige ideeën samengevoegd hebben op concrete
tot complexe. zaken, maar ook
abstracte zaken
(begrippen als
‘causaliteit’ en
‘identiteit’) en
denkbeeldige
zaken (eenhoorn).
13 Uniformiteitsprincipe De abstracte verwachting over de
wereld die we hebben, dat deze niet
opeens verandert. Dat is een
psychologische noodzaak, maar
filosofisch niet te onderbouwen.
13 Hume over causaliteit Hume is sceptisch over causaliteit
omdat het niet waar te nemen is.
14 Brain in a vat (BIV) Het gedachte-experiment waarin we Let op de
ervan uit gaan dat we denken gelijkenissen met het
mensen van vlees en bloed te zijn, gedachte-experiment
maar in werkelijkheid een stel van Descartes’ Genius
hersens zijn dat door Malignus.
wetenschappers impulsen krijgt en
zodoende bedrogen wordt.
Tahrim Ramdjan 25 maart 2016
Begrippenlijst
*de eerste eindterm waarin het begrip voorkomt
ET* BEGRIP OMSCHRIJVING VOORBEELD
4 Gerede twijfel Voor een verklaring van een Denk aan voorbeeld
bepaalde gebeurtenis, zijn er van jurist, die het
alternatieve verklaringen die even bewijs van de tweeling
overtuigend zijn. aanvoert.
5 Metafysisch scepticisme Met onderliggend probleem: het Bestaat de
werkelijkheidsprobleem. Vraagt zich buitenwereld?
af of er wat buiten ons bestaat.
5 Epistemologisch Met onderliggend probleem: het We kunnen niets
scepticisme kennisprobleem. Vraagt zich af of we kennen.
ware kennis kunnen hebben.
5 Conceptueel scepticisme Met onderliggend probleem: het Is jouw concept van
probleem van andere geesten. Of we ‘pijn’, hetzelfde als dat
de bewustzijnsinhouden van anderen van mij?
kunnen kennen.
6 Academici (pyrr.) Volgens het pyrronisme staken Sextus Empiricus
academici hun zoektocht naar de en het pyrronisme
waarheid staken en zeggen dat niets
zeker is.
6 Dogmatici (pyrr.) Dit zijn mensen die na een zoektocht
menen de waarheid gevonden te
hebben.
6 Sceptici (pyrr.) Deze sceptici beschouwt Sextus
Empiricus als echte sceptici, omdat
ze blijven zoeken naar de waarheid.
7 Epoche We schorten ons oordeel op na Anne zegt A, Claire
isothenie. zegt B, voor beide is
wat te zeggen, dus ik
oordeel niet.
7 Innerlijke rust/ataraxia Innerlijke rust vloeit voort uit de Doordat ik niet
opschorting van het oordeel. oordeel, heb ik geen
onrust over wat wel of
niet waar is.
7 Isothenie De gelijkwaardigheid der Voor de argumenten
argumenten. van zowel Anne als
Claire valt wat te
zeggen.
7 Pyrronisme op Op theoretisch niveau zegt het
theoretisch niveau pyrronisme dat het onmogelijk is om
overtuigingen te verantwoorden.
7 Pyrronisme op Op dialectisch niveau zegt het
dialectisch niveau pyrronisme dat een neutrale
observator in een debat niet tot een
voorkeur kan komen.
7 Pyrronisme op Op psychologisch niveau zegt het
psychologisch niveau pyrronisme dat men tot een
innerlijke rust komt van het
opschorten van het oordeel.
8 Trilemma van Agrippa Agrippa meent dat je in drie
obstakels terecht kunt raken bij het
verantwoorden van een opvatting.
8 Oneindige regressie 1e optie in trilemma: je onderbouwt
overtuigingen met andere
, 2 | Begrippenlijst vwo filosofie CSE 2016 Het voordeel van de twijfel
Tahrim Ramdjan 25 maart 2016
overtuigingen, die je ook weer moet
onderbouwen, etc.
8 Basisovertuigingen 2e optie in trilemma: de regressie
houdt op bij ‘basisovertuigingen’ die
uit zichzelf verantwoord zijn – maar
waarom dan?
8 Coherentie 3e optie in trilemma: alle
overtuigingen kunnen elkaar
ondersteunen, maar dat hoeft ze nog
niet waar te maken
9 Radicale twijfel Descartes gaat aan alles twijfelen om René Descartes en
tot een fundament van zekerheid te radicale twijfel
komen.
9 Zintuiglijke illusies Descartes twijfelt eerst aan de
waarnemingen, omdat we ons
weleens daarmee vergissen.
9 Dromen Dan twijfelt Descartes of we dromen.
Basisvormen Toch zijn er bepaalde basisvormen,
zoals wiskundige zekerheden.
9 Genius Malignus De kwaadaardige demon die volgens
Descartes hem zou kunnen
bedriegen over het bestaan van alles.
10 Cogito ergo sum De redenatie van Descartes dat er
iets moet denken om te twijfelen, en
iets moet bestaan om evt. bedrogen
te worden: ‘ik denk, dus ik besta’.
10 Res extensa Het uitwendige bestaan van het
lichaam volgens Descartes.
11 Impressies Volgens Hume verkrijgen we David Hume
impressies via onze zintuigen, die
krachtig en hevig zijn.
11 Ideeën Volgens Hume zijn ideeën blijvender
en verklaringen van onze geest over
de impressies.
12 Enkelvoudige ideeën Komen volgens Hume voor uit een
enkel zintuig.
12 Complexe ideeën Door ons verstand worden Kan betrekking
enkelvoudige ideeën samengevoegd hebben op concrete
tot complexe. zaken, maar ook
abstracte zaken
(begrippen als
‘causaliteit’ en
‘identiteit’) en
denkbeeldige
zaken (eenhoorn).
13 Uniformiteitsprincipe De abstracte verwachting over de
wereld die we hebben, dat deze niet
opeens verandert. Dat is een
psychologische noodzaak, maar
filosofisch niet te onderbouwen.
13 Hume over causaliteit Hume is sceptisch over causaliteit
omdat het niet waar te nemen is.
14 Brain in a vat (BIV) Het gedachte-experiment waarin we Let op de
ervan uit gaan dat we denken gelijkenissen met het
mensen van vlees en bloed te zijn, gedachte-experiment
maar in werkelijkheid een stel van Descartes’ Genius
hersens zijn dat door Malignus.
wetenschappers impulsen krijgt en
zodoende bedrogen wordt.
