Vakman en leidinggeven
samenvatting
Inhoud
1. Organisatiecultuur..............................................................................................................................3
1.2. Managementlagen.......................................................................................................................7
1.3. Doelen.........................................................................................................................................9
1.4. PDCA- Cyclus..............................................................................................................................10
1.5. Personeelsplan..........................................................................................................................11
1.6. Personeelsbehoefte...................................................................................................................13
1.7. Kengetallen................................................................................................................................14
1.8 Werkplanning.............................................................................................................................15
2. Leiderschap.......................................................................................................................................16
2.1 Managementtechnieken.............................................................................................................17
2.2 Leiderschapsstijlen......................................................................................................................18
2.3 Leiderschap theorieën................................................................................................................20
De 10 grootste waarheden over leiderschap....................................................................................22
2.4 Managrial grid Blake en Mouton................................................................................................23
2.5 Situationeel leidinggeven Hersey en Blanchard..........................................................................26
3. Communicatie..................................................................................................................................31
3.1 Communicatieschema................................................................................................................32
3.2 gespreksstructuur.......................................................................................................................33
3.3 gesprekstechnieken....................................................................................................................34
3.4 Feedback geven en ontvangen...................................................................................................38
4. Operationeel leidinggeven................................................................................................................42
4.1 taken van de leidinggevende......................................................................................................43
4.2 Effectief leidinggeven.................................................................................................................49
4.3 Motiveren...................................................................................................................................52
4.4 Beïnvloedingsstrategieën...........................................................................................................57
5. samenwerken...................................................................................................................................60
5.1 samenwerking............................................................................................................................60
5.2 ontwikkelfase van een team.......................................................................................................61
5.3 Werkoverleg...............................................................................................................................66
5.4 conflicthantering.........................................................................................................................70
1
,6. Projectmanagement.........................................................................................................................73
6.1 kenmerken van een project........................................................................................................73
6.2 projectmatig werken..................................................................................................................74
6.3 Projectfasen................................................................................................................................74
6.4 projectmanagement...................................................................................................................78
2
, 1. Organisatiecultuur
De cultuur en de sfeer binnen een organisatie beïnvloeden het handelen van de medewerkers.
Voorbeelden hiervan zijn hoe medewerkers met elkaar omgaan en wat wel of niet hoort. De
organisatiecultuur is een samenhang van opvattingen, gewoontes en gedragingen. In sommige
bedrijven is de organisatiecultuur heel sterk aanwezig, in andere organisaties is dit juist niet. Als er
geen organisatiecultuur is werkt iedereen naar zijn eigen inzichten.
Er zijn een aantal factoren die invloed hebben op de organisatiecultuur:
- De omgeving van de organisatie
- De branche waarin de organisatie actief is
- De geschiedenis van de organisatie
- Eventuele fusies
- De personeelssamenstelling.
Een organisatiecultuur van een bedrijf bestaat meestal uit de volgende elementen normen en
waardes, rituelen en uitingen. Zorg dat je deze begrippen uit je hoofd kent. Dit kan een mogelijke
examenvraag zijn.
Normen en waardes: Normen en waardes vormen de kern van een organisatiecultuur. Het gaat
hierbij om zaken die in de organisatie belangrijk zijn.
Een norm is een gedragsregel. Een voorbeeld hiervan is dat je niet mag autorijden als je gedronken
hebt. Hiervan is de waarde veiligheid. Een waarde is een opvatting over menselijk gedrag. Vaak
bestaat een waarde uit 1 woord. Hieronder heb ik nog een aantal voorbeelden gegeven van waardes
en normen:
Norm: Sta op voor ouderen in de bus, je spreekt oudere mensen met u aan.
Waarde: De waarde hiervan is respect
Rituelen: Rituelen zijn de bedrijfsactiviteiten zijn activiteiten die de cultuur van het bedrijf
verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn personeelsfeesten en een vrijdagmiddagborrel.
Uitingen: De communicatie van de organisatie naar de rest van de wereld kan op verschillende
manieren tot uiting komen. Bijvoorbeeld doordat de medewerkers werkkleding dragen en de
reclame die een bedrijf maakt.
Er kunnen ook uitingen plaatsvinden binnen het bedrijf. Dit noemen we interne communicatie. Dit
kan bijvoorbeeld de manier zijn hoe medewerkers op de hoogte worden gehouden van de
resultaten, verjaardagen, bruiloften en jubilea datums.
Elke organisatie heeft zijn eigen organisatiecultuur. We kunnen de organisatieculturen onderverdelen
in een aantal hoofdsoorten. Quinn en Cameron bedachten het competing Values Framework.
Competing Values betekent concurrerende waarden, oftewel waarden die tegenover elkaar staan. In
dit model over organisatiecultuur gaat het om de waarden:
- Flexibiliteit tegenover stabiliteit: Krijgen de medewerkers de ruimte om te handelen naar
eigen inzichten (flexibel) of moeten de medewerkers vooral vaste procedures volgen
(stabiel)?
- Intern of extern: Is de organisatie vooral gericht op het beheersen van het wek (intern) of op
de eigen positionering op de markt (extern)?
3
, Het model van Quinn en Cameron maakt op basis van deze concurrerende waarden onderscheid in
vier soorten organisatiecultuur:
- Familiecultuur
- Adhocratie cultuur
- Hiërarchie cultuur
- Marktcultuur
Ik heb ter verduidelijk hieronder een afbeelding toegevoegd:
Familiecultuur: Bij een familiecultuur is veel flexibiliteit en vrijheid van handelen voor de
medewerkers. Het bedrijf is vooral intern gericht. Binnen een familiecultuur is veel aandacht voor het
personeelsbeleid en zijn mensen betrokken bij elkaar. Voorbeelden van deze cultuur zijn: Startende
en kleine ondernemingen.
Adhocratie cultuur: De Adhocratie cultuur is ook flexibel maar is gericht op extern. Innovatie staat bij
deze cultuur centraal. Innovatie: Is het bedenken en ontwikkelen van nieuwe producten. Het doel
hiervan is een goede markpositie krijgen of behouden. Medewerkers krijgen veel vrijheid om hun
ideeën vorm te geven. Voorbeelden van deze cultuur zijn: Bij onderzoeksorganisaties en bedrijven in
de creatieve dienstverlening.
Hiërarchie cultuur: Een Hiërarchie cultuur is gericht op de interne verhoudingen en streeft men naar
stabiliteit en beheersbaarheid. Er is een duidelijke hiërarchie tussen de medewerkers. Dit betekent
dat er wordt gewerkt via rangen. Je vindt deze cultuur terug in organisaties waar het belangrijk is dat
processen steeds op dezelfde wijze worden uitgevoerd, controleerbaar en volgens een strakke
planning. De medewerkers houden zich in deze cultuur van aan hun eigen rollen en taken.
Voorbeelden van deze cultuur zijn: De gemeente, de politie, een ziekenhuis of een fabriek.
Marktcultuur: Een marktcultuur is gericht op stabiliteit en beheersbaarheid, maar dan met een
externe focus. In deze cultuur wil het bedrijf zijn eigen marktpositie vergroten door betrouwbare
kwaliteit te leveren door middel van een efficiënte productie. Het belangrijkste doel bij een
marktcultuur is het behalen van een goed rendement. Tussen medewerkers onderling is veel
concurrentie en managers stimuleren hun personeel om hard te werken. Voorbeelden van deze
cultuur zijn: De commerciële handelen, verzekeringsbedrijven en banken.
4
samenvatting
Inhoud
1. Organisatiecultuur..............................................................................................................................3
1.2. Managementlagen.......................................................................................................................7
1.3. Doelen.........................................................................................................................................9
1.4. PDCA- Cyclus..............................................................................................................................10
1.5. Personeelsplan..........................................................................................................................11
1.6. Personeelsbehoefte...................................................................................................................13
1.7. Kengetallen................................................................................................................................14
1.8 Werkplanning.............................................................................................................................15
2. Leiderschap.......................................................................................................................................16
2.1 Managementtechnieken.............................................................................................................17
2.2 Leiderschapsstijlen......................................................................................................................18
2.3 Leiderschap theorieën................................................................................................................20
De 10 grootste waarheden over leiderschap....................................................................................22
2.4 Managrial grid Blake en Mouton................................................................................................23
2.5 Situationeel leidinggeven Hersey en Blanchard..........................................................................26
3. Communicatie..................................................................................................................................31
3.1 Communicatieschema................................................................................................................32
3.2 gespreksstructuur.......................................................................................................................33
3.3 gesprekstechnieken....................................................................................................................34
3.4 Feedback geven en ontvangen...................................................................................................38
4. Operationeel leidinggeven................................................................................................................42
4.1 taken van de leidinggevende......................................................................................................43
4.2 Effectief leidinggeven.................................................................................................................49
4.3 Motiveren...................................................................................................................................52
4.4 Beïnvloedingsstrategieën...........................................................................................................57
5. samenwerken...................................................................................................................................60
5.1 samenwerking............................................................................................................................60
5.2 ontwikkelfase van een team.......................................................................................................61
5.3 Werkoverleg...............................................................................................................................66
5.4 conflicthantering.........................................................................................................................70
1
,6. Projectmanagement.........................................................................................................................73
6.1 kenmerken van een project........................................................................................................73
6.2 projectmatig werken..................................................................................................................74
6.3 Projectfasen................................................................................................................................74
6.4 projectmanagement...................................................................................................................78
2
, 1. Organisatiecultuur
De cultuur en de sfeer binnen een organisatie beïnvloeden het handelen van de medewerkers.
Voorbeelden hiervan zijn hoe medewerkers met elkaar omgaan en wat wel of niet hoort. De
organisatiecultuur is een samenhang van opvattingen, gewoontes en gedragingen. In sommige
bedrijven is de organisatiecultuur heel sterk aanwezig, in andere organisaties is dit juist niet. Als er
geen organisatiecultuur is werkt iedereen naar zijn eigen inzichten.
Er zijn een aantal factoren die invloed hebben op de organisatiecultuur:
- De omgeving van de organisatie
- De branche waarin de organisatie actief is
- De geschiedenis van de organisatie
- Eventuele fusies
- De personeelssamenstelling.
Een organisatiecultuur van een bedrijf bestaat meestal uit de volgende elementen normen en
waardes, rituelen en uitingen. Zorg dat je deze begrippen uit je hoofd kent. Dit kan een mogelijke
examenvraag zijn.
Normen en waardes: Normen en waardes vormen de kern van een organisatiecultuur. Het gaat
hierbij om zaken die in de organisatie belangrijk zijn.
Een norm is een gedragsregel. Een voorbeeld hiervan is dat je niet mag autorijden als je gedronken
hebt. Hiervan is de waarde veiligheid. Een waarde is een opvatting over menselijk gedrag. Vaak
bestaat een waarde uit 1 woord. Hieronder heb ik nog een aantal voorbeelden gegeven van waardes
en normen:
Norm: Sta op voor ouderen in de bus, je spreekt oudere mensen met u aan.
Waarde: De waarde hiervan is respect
Rituelen: Rituelen zijn de bedrijfsactiviteiten zijn activiteiten die de cultuur van het bedrijf
verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn personeelsfeesten en een vrijdagmiddagborrel.
Uitingen: De communicatie van de organisatie naar de rest van de wereld kan op verschillende
manieren tot uiting komen. Bijvoorbeeld doordat de medewerkers werkkleding dragen en de
reclame die een bedrijf maakt.
Er kunnen ook uitingen plaatsvinden binnen het bedrijf. Dit noemen we interne communicatie. Dit
kan bijvoorbeeld de manier zijn hoe medewerkers op de hoogte worden gehouden van de
resultaten, verjaardagen, bruiloften en jubilea datums.
Elke organisatie heeft zijn eigen organisatiecultuur. We kunnen de organisatieculturen onderverdelen
in een aantal hoofdsoorten. Quinn en Cameron bedachten het competing Values Framework.
Competing Values betekent concurrerende waarden, oftewel waarden die tegenover elkaar staan. In
dit model over organisatiecultuur gaat het om de waarden:
- Flexibiliteit tegenover stabiliteit: Krijgen de medewerkers de ruimte om te handelen naar
eigen inzichten (flexibel) of moeten de medewerkers vooral vaste procedures volgen
(stabiel)?
- Intern of extern: Is de organisatie vooral gericht op het beheersen van het wek (intern) of op
de eigen positionering op de markt (extern)?
3
, Het model van Quinn en Cameron maakt op basis van deze concurrerende waarden onderscheid in
vier soorten organisatiecultuur:
- Familiecultuur
- Adhocratie cultuur
- Hiërarchie cultuur
- Marktcultuur
Ik heb ter verduidelijk hieronder een afbeelding toegevoegd:
Familiecultuur: Bij een familiecultuur is veel flexibiliteit en vrijheid van handelen voor de
medewerkers. Het bedrijf is vooral intern gericht. Binnen een familiecultuur is veel aandacht voor het
personeelsbeleid en zijn mensen betrokken bij elkaar. Voorbeelden van deze cultuur zijn: Startende
en kleine ondernemingen.
Adhocratie cultuur: De Adhocratie cultuur is ook flexibel maar is gericht op extern. Innovatie staat bij
deze cultuur centraal. Innovatie: Is het bedenken en ontwikkelen van nieuwe producten. Het doel
hiervan is een goede markpositie krijgen of behouden. Medewerkers krijgen veel vrijheid om hun
ideeën vorm te geven. Voorbeelden van deze cultuur zijn: Bij onderzoeksorganisaties en bedrijven in
de creatieve dienstverlening.
Hiërarchie cultuur: Een Hiërarchie cultuur is gericht op de interne verhoudingen en streeft men naar
stabiliteit en beheersbaarheid. Er is een duidelijke hiërarchie tussen de medewerkers. Dit betekent
dat er wordt gewerkt via rangen. Je vindt deze cultuur terug in organisaties waar het belangrijk is dat
processen steeds op dezelfde wijze worden uitgevoerd, controleerbaar en volgens een strakke
planning. De medewerkers houden zich in deze cultuur van aan hun eigen rollen en taken.
Voorbeelden van deze cultuur zijn: De gemeente, de politie, een ziekenhuis of een fabriek.
Marktcultuur: Een marktcultuur is gericht op stabiliteit en beheersbaarheid, maar dan met een
externe focus. In deze cultuur wil het bedrijf zijn eigen marktpositie vergroten door betrouwbare
kwaliteit te leveren door middel van een efficiënte productie. Het belangrijkste doel bij een
marktcultuur is het behalen van een goed rendement. Tussen medewerkers onderling is veel
concurrentie en managers stimuleren hun personeel om hard te werken. Voorbeelden van deze
cultuur zijn: De commerciële handelen, verzekeringsbedrijven en banken.
4
