Compendium 1b
1b Hoofdstuk 1 Wegwijs in de COS................................................................................................................ 2
1b 1.1 De Controle- en overige standaarden in vogelvlucht......................................................................2
1b 1.2 Reikwijdte van de COS................................................................................................................... 2
1b 1.3 Relatie met de ISA’s....................................................................................................................... 2
1b 1.4 Gezag van de COS.......................................................................................................................... 2
1b 1.5 Totstandkoming van de COS........................................................................................................... 2
1b 1.6 Opbouw en omvang van de Clarity COS......................................................................................... 2
1b 1.7 Algemeen kader............................................................................................................................. 2
1b Hoofdstuk 2 Verantwoordelijkheden van de onderneming en de accountant............................................2
1b 2.1 Verantwoordelijkheden van bestuurders en commissarissen..........................................................2
1b 2.2 Verantwoordelijkheden van de accountant..................................................................................... 2
1b 2.3 Verantwoordelijkheid voor fraude................................................................................................... 3
1b 2.4 Medeplicht van ongebruikelijke transacties (Wwft)......................................................................... 3
1b 2.5 Naleving van wet- en regelgeving.................................................................................................. 3
1b Hoofdstuk 3 De moderne controleaanpak................................................................................................. 3
1b 3.1 De moderne risicoanalyse.............................................................................................................. 3
1b 3.2 Het COS-controleproces................................................................................................................. 4
1b 3.3 De hoofdlijnen per fase.................................................................................................................. 4
1b Hoofdstuk 4 Voorbereiding van de jaarrekeningcontrole..........................................................................4
1b 4.1 Opdrachtaanvaarding..................................................................................................................... 4
1b 4.2 Kwaliteitsbeheersing....................................................................................................................... 4
1b 4.3 Controledocumentatie.................................................................................................................... 5
1b 4.4 Planning van de controle................................................................................................................ 5
1b Hoofdstuk 6 Identificeren en inschatten van risico’s................................................................................. 5
1b 6.1 Identificeren en inschatten van jaarrekeningrisico’s.......................................................................5
1b 6.2 Werkzaamheden voor de risico-inschatting.................................................................................... 7
1b 6.3 Inzicht in de onderneming en haar omgeving................................................................................ 7
1b 6.4 Inzicht in de interne beheersing..................................................................................................... 7
1b 6.5 Opzet en bestaan van de beheersingsmaatregelen........................................................................7
1b 6.6 IT-risico’s........................................................................................................................................ 7
1b 6.7 Documentatieplicht......................................................................................................................... 7
1b Hoofdstuk 7 Inspelen op de ingeschatte risico’s....................................................................................... 8
1b 7.1 Respons op de risico-inschatting.................................................................................................... 8
1b 7.2 Eisen aan systeemtests.................................................................................................................. 8
1b 7.3 Eisen aan gegevensgerichte controlewerkzaamheden....................................................................8
1b 7.4 Evaluatie....................................................................................................................................... 10
1b 7.5 Documentatieplicht....................................................................................................................... 10
1b Hoofdstuk 8 Controle-informatie............................................................................................................. 10
1b 8.1 Controle-informatie...................................................................................................................... 10
1b 8.2 Betrouwbaarheid.......................................................................................................................... 10
1b 8.3 Controlerichtingen en tendenties.................................................................................................. 11
1b 8.4 Controlewerkzaamheden.............................................................................................................. 11
1b 8.5 Controletechnieken....................................................................................................................... 11
1b 8.6 Verbanden in de geld-goederenbeweging..................................................................................... 11
1b Hoofdstuk 9 Specifieke controles – deel 1.............................................................................................. 11
1b 9.1 Inventarisatie van voorraden........................................................................................................ 11
1b 9.2 Rechtszaken en claims................................................................................................................. 12
1b 9.3 Gesegmenteerde informatie......................................................................................................... 12
1b 9.4 Externe bevestigingen.................................................................................................................. 12
1b 9.5 Eerste jaarrekeningcontrole –beginbalans.................................................................................... 12
1b 9.6 Cijferanalyses............................................................................................................................... 12
1b Hoofdstuk 10 Specifieke controles – deel 2............................................................................................ 13
1b 10.1 Steekproeven............................................................................................................................. 13
1b 10.2 Schattingen in de jaarrekening................................................................................................... 13
1b 10.3 Verbonden partijen..................................................................................................................... 13
1b Hoofdstuk 5 De nieuwe materialiteit....................................................................................................... 14
1b 5.1 Materialiteit in de controle............................................................................................................ 14
1b 5.2 Evaluatie van materiele afwijkingen............................................................................................. 14
1b 5.3 Documentatieplicht....................................................................................................................... 14
, 1b Hoofdstuk 1 Wegwijs in de COS
1b 1.1 De Controle- en overige standaarden in vogelvlucht
De Controle en Overige Standaarden (COS), de belangrijkste wet- en regelgeving voor accountants.
ISA: International Standards on Auditing – wereldwijd toegepast. Zijn vrijwel gelijk aan COS.
COS heeft wettelijk gezag. Uitzonderingen worden genoemd in NV COS (Nadere Voorschriften Controle en
Overige Standaarden)
1b 1.2 Reikwijdte van de COS
COS toepassen bij drie soorten opdrachten:
1. Assurance opdrachten (controle- en beoordelingsopdrachten)
Zekerheid toevoegen aan de informatie (redelijk of beperkte mate van zekerheid)
2. Aan assurance verwante opdrachten (samenstellingsopdrachten, fraudeonderzoeken)
Niet gericht op het geven van zekerheid.
3. Transactiegerelateerde adviesdiensten (adviesdiensten m.b.t. overnames en financieringen)
Administratieve- en adviesdiensten vallen niet onder de COS – de enige adviesdiensten die wel
onder de COS vallen zijn transactiegerelateerde. Bij diensten die niet onder de COS vallen hoeft
alleen maar voldaan te worden aan de VGC (Verordening Gedragscode voor accountants)
1b 1.3 Relatie met de ISA’s
ISA (International Standaards on Auditing), COS is letterlijke vertaling. ISA worden opgesteld door de
International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB). Dit is een vaste commissie van de
International Federation of Accountants (IFAC)
Op dit moment nog drie standaarden die alleen in de COS staan:
COS 3410N: Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen
COS 3850N: Assurance- en overige opdrachten met betrekking tot prospectussen
COS 5500N: Transactiegerelateerde adviesdiensten
1b 1.4 Gezag van de COS
COS heeft een wettelijk gezag (verkregen op 1/7/07). Afwijkingen van de COS zijn niet toegestaan,
behalve zeer uitzonderlijk. Ongeoorloofde afwijkingen van de COS kunnen leiden tot een tuchtklacht of
zelfs verlies van titel. Ook de AFM kan kantoor boete opleggen.
1b 1.5 Totstandkoming van de COS
De COS worden uitgevaardigd door het bestuur van de beroepsorganisatie: NBA (Nederlandse
Beroepsorganisatie van Accountants)
1b 1.6 Opbouw en omvang van de Clarity COS
De huidige COS bestaan uit Clarity standaarden: Hoofdtekst (inleiding, doelstellingen, definities en
vereisten) en toepassingsgerichte en overige verklarende teksten.
In 2012 nieuwe versie van COS verschenen, weinig wijzigingen alleen van redactionele aard.
1b 1.7 Algemeen kader
(Algemene doelstellingen 200.11)
Algemene doelstellingen van een jaarrekeningcontrole:
1. Het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid dat de jaarrekening geen materiele
afwijkingen wegens fraude of fouten bevat.
2. Het geven van een passende controleverklaring.
1b Hoofdstuk 2 Verantwoordelijkheden van de onderneming en de accountant
1b 2.1 Verantwoordelijkheden van bestuurders en commissarissen
Verantwoordelijkheden:
Verantwoordelijkheid voor de jaarrekening: de commissarissen zijn zelf verantwoordelijk voor het
opmaken van een getrouwe jaarrekening.
Verantwoordelijkheid voor de interne beheersing: bestuurders zijn ook verantwoordelijk voor een
passende interne beheersing, ze mogen echter wel zelf bepalen wat passend is.
Erkenning in de opdrachtbevestiging: bestuurders en commissarissen moeten hun eigen
verantwoordelijkheden voor de jaarrekening vooraf erkennen in de opdrachtbevestiging. Anders mag
de accountant de controleopdracht niet aanvaarden.
1b 2.2 Verantwoordelijkheden van de accountant
- Kernverantwoordelijkheid: de accountant moet:
1b Hoofdstuk 1 Wegwijs in de COS................................................................................................................ 2
1b 1.1 De Controle- en overige standaarden in vogelvlucht......................................................................2
1b 1.2 Reikwijdte van de COS................................................................................................................... 2
1b 1.3 Relatie met de ISA’s....................................................................................................................... 2
1b 1.4 Gezag van de COS.......................................................................................................................... 2
1b 1.5 Totstandkoming van de COS........................................................................................................... 2
1b 1.6 Opbouw en omvang van de Clarity COS......................................................................................... 2
1b 1.7 Algemeen kader............................................................................................................................. 2
1b Hoofdstuk 2 Verantwoordelijkheden van de onderneming en de accountant............................................2
1b 2.1 Verantwoordelijkheden van bestuurders en commissarissen..........................................................2
1b 2.2 Verantwoordelijkheden van de accountant..................................................................................... 2
1b 2.3 Verantwoordelijkheid voor fraude................................................................................................... 3
1b 2.4 Medeplicht van ongebruikelijke transacties (Wwft)......................................................................... 3
1b 2.5 Naleving van wet- en regelgeving.................................................................................................. 3
1b Hoofdstuk 3 De moderne controleaanpak................................................................................................. 3
1b 3.1 De moderne risicoanalyse.............................................................................................................. 3
1b 3.2 Het COS-controleproces................................................................................................................. 4
1b 3.3 De hoofdlijnen per fase.................................................................................................................. 4
1b Hoofdstuk 4 Voorbereiding van de jaarrekeningcontrole..........................................................................4
1b 4.1 Opdrachtaanvaarding..................................................................................................................... 4
1b 4.2 Kwaliteitsbeheersing....................................................................................................................... 4
1b 4.3 Controledocumentatie.................................................................................................................... 5
1b 4.4 Planning van de controle................................................................................................................ 5
1b Hoofdstuk 6 Identificeren en inschatten van risico’s................................................................................. 5
1b 6.1 Identificeren en inschatten van jaarrekeningrisico’s.......................................................................5
1b 6.2 Werkzaamheden voor de risico-inschatting.................................................................................... 7
1b 6.3 Inzicht in de onderneming en haar omgeving................................................................................ 7
1b 6.4 Inzicht in de interne beheersing..................................................................................................... 7
1b 6.5 Opzet en bestaan van de beheersingsmaatregelen........................................................................7
1b 6.6 IT-risico’s........................................................................................................................................ 7
1b 6.7 Documentatieplicht......................................................................................................................... 7
1b Hoofdstuk 7 Inspelen op de ingeschatte risico’s....................................................................................... 8
1b 7.1 Respons op de risico-inschatting.................................................................................................... 8
1b 7.2 Eisen aan systeemtests.................................................................................................................. 8
1b 7.3 Eisen aan gegevensgerichte controlewerkzaamheden....................................................................8
1b 7.4 Evaluatie....................................................................................................................................... 10
1b 7.5 Documentatieplicht....................................................................................................................... 10
1b Hoofdstuk 8 Controle-informatie............................................................................................................. 10
1b 8.1 Controle-informatie...................................................................................................................... 10
1b 8.2 Betrouwbaarheid.......................................................................................................................... 10
1b 8.3 Controlerichtingen en tendenties.................................................................................................. 11
1b 8.4 Controlewerkzaamheden.............................................................................................................. 11
1b 8.5 Controletechnieken....................................................................................................................... 11
1b 8.6 Verbanden in de geld-goederenbeweging..................................................................................... 11
1b Hoofdstuk 9 Specifieke controles – deel 1.............................................................................................. 11
1b 9.1 Inventarisatie van voorraden........................................................................................................ 11
1b 9.2 Rechtszaken en claims................................................................................................................. 12
1b 9.3 Gesegmenteerde informatie......................................................................................................... 12
1b 9.4 Externe bevestigingen.................................................................................................................. 12
1b 9.5 Eerste jaarrekeningcontrole –beginbalans.................................................................................... 12
1b 9.6 Cijferanalyses............................................................................................................................... 12
1b Hoofdstuk 10 Specifieke controles – deel 2............................................................................................ 13
1b 10.1 Steekproeven............................................................................................................................. 13
1b 10.2 Schattingen in de jaarrekening................................................................................................... 13
1b 10.3 Verbonden partijen..................................................................................................................... 13
1b Hoofdstuk 5 De nieuwe materialiteit....................................................................................................... 14
1b 5.1 Materialiteit in de controle............................................................................................................ 14
1b 5.2 Evaluatie van materiele afwijkingen............................................................................................. 14
1b 5.3 Documentatieplicht....................................................................................................................... 14
, 1b Hoofdstuk 1 Wegwijs in de COS
1b 1.1 De Controle- en overige standaarden in vogelvlucht
De Controle en Overige Standaarden (COS), de belangrijkste wet- en regelgeving voor accountants.
ISA: International Standards on Auditing – wereldwijd toegepast. Zijn vrijwel gelijk aan COS.
COS heeft wettelijk gezag. Uitzonderingen worden genoemd in NV COS (Nadere Voorschriften Controle en
Overige Standaarden)
1b 1.2 Reikwijdte van de COS
COS toepassen bij drie soorten opdrachten:
1. Assurance opdrachten (controle- en beoordelingsopdrachten)
Zekerheid toevoegen aan de informatie (redelijk of beperkte mate van zekerheid)
2. Aan assurance verwante opdrachten (samenstellingsopdrachten, fraudeonderzoeken)
Niet gericht op het geven van zekerheid.
3. Transactiegerelateerde adviesdiensten (adviesdiensten m.b.t. overnames en financieringen)
Administratieve- en adviesdiensten vallen niet onder de COS – de enige adviesdiensten die wel
onder de COS vallen zijn transactiegerelateerde. Bij diensten die niet onder de COS vallen hoeft
alleen maar voldaan te worden aan de VGC (Verordening Gedragscode voor accountants)
1b 1.3 Relatie met de ISA’s
ISA (International Standaards on Auditing), COS is letterlijke vertaling. ISA worden opgesteld door de
International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB). Dit is een vaste commissie van de
International Federation of Accountants (IFAC)
Op dit moment nog drie standaarden die alleen in de COS staan:
COS 3410N: Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen
COS 3850N: Assurance- en overige opdrachten met betrekking tot prospectussen
COS 5500N: Transactiegerelateerde adviesdiensten
1b 1.4 Gezag van de COS
COS heeft een wettelijk gezag (verkregen op 1/7/07). Afwijkingen van de COS zijn niet toegestaan,
behalve zeer uitzonderlijk. Ongeoorloofde afwijkingen van de COS kunnen leiden tot een tuchtklacht of
zelfs verlies van titel. Ook de AFM kan kantoor boete opleggen.
1b 1.5 Totstandkoming van de COS
De COS worden uitgevaardigd door het bestuur van de beroepsorganisatie: NBA (Nederlandse
Beroepsorganisatie van Accountants)
1b 1.6 Opbouw en omvang van de Clarity COS
De huidige COS bestaan uit Clarity standaarden: Hoofdtekst (inleiding, doelstellingen, definities en
vereisten) en toepassingsgerichte en overige verklarende teksten.
In 2012 nieuwe versie van COS verschenen, weinig wijzigingen alleen van redactionele aard.
1b 1.7 Algemeen kader
(Algemene doelstellingen 200.11)
Algemene doelstellingen van een jaarrekeningcontrole:
1. Het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid dat de jaarrekening geen materiele
afwijkingen wegens fraude of fouten bevat.
2. Het geven van een passende controleverklaring.
1b Hoofdstuk 2 Verantwoordelijkheden van de onderneming en de accountant
1b 2.1 Verantwoordelijkheden van bestuurders en commissarissen
Verantwoordelijkheden:
Verantwoordelijkheid voor de jaarrekening: de commissarissen zijn zelf verantwoordelijk voor het
opmaken van een getrouwe jaarrekening.
Verantwoordelijkheid voor de interne beheersing: bestuurders zijn ook verantwoordelijk voor een
passende interne beheersing, ze mogen echter wel zelf bepalen wat passend is.
Erkenning in de opdrachtbevestiging: bestuurders en commissarissen moeten hun eigen
verantwoordelijkheden voor de jaarrekening vooraf erkennen in de opdrachtbevestiging. Anders mag
de accountant de controleopdracht niet aanvaarden.
1b 2.2 Verantwoordelijkheden van de accountant
- Kernverantwoordelijkheid: de accountant moet:
