Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 1
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Naam: Sara Rozema
Studentnummer: 852348896
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0412)
Examinator: dr. R. Pat El
Inleverdatum: 30-05-2022
,Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 2
Samenvatting Met opmerkingen [-1]: Hierin moeten de volgende
onderwerpen nog worden opgenomen (LET OP deze niet als
kopjes gebruiken):
Uit voorgaand onderzoek is gebleken dat muzikale training invloed heeft bij de Achtergrond,
Onderzoeksvraag
Respondenten
ontwikkeling van kinderen hun executieve functies. Voor kinderen heeft deze ontwikkeling Methode
Resultaten
van het executief functioneren een positief effect op de schoolprestaties. Binnen deze studie Conclusie
is gekeken of het type muziekonderwijs en de frequentie van het muziekonderwijs een effect
hebben op de executieve functies van kinderen. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag
opgesteld:
‘‘Is er een contrast in het effect van het Speciaal en Regulier muziekonderwijs op het
executieve functioneren en in hoeverre wordt dit bepaald door de frequentie waarmee de
lessen worden gegeven en is er een interactie-effect te bemerken tussen de frequentie en
het type muziekonderwijs op de score van executief functioneren?”
Van 50 diverse scholen namen 700 leerlingen uit groep 4 deel aan het onderzoek. Voor deze Met opmaak: Links, Tabstops: Niet op 1 cm
studie is hieruit een steekproef van 60% genomen. De leerlingen zijn opgedeeld in condities
die varieerde in frequentie (laag, midden en hoog) en type muziekonderwijs (Speciaal en
Regulier muziekonderwijs). Met een Factoriële repeated-measures ANOVA zijn de
hypotheses getoetst. Hieruit kan worden geconcludeerd dat Speciaal muziekonderwijs
verschilt van Regulier muziekonderwijs doordat het de executieve functies bij hoge
lesfrequenties differentieel verbetert. Daarom heeft het Speciaal muziekonderwijs,
ondergeschikt aan de frequentie, een effect ten opzichte van het Reguliere muziekonderwijs.
Dit is daarentegen minimaal. Vanwege de beperkingen van deze studie is er een
vervolgonderzoek aangeraden. heeft opmaak toegepast: Lettertype: Niet Vet
, Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 3
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij
kinderen (Jaschke, Honing, & Scherder, 2018; Joret, Germeys & Gidron, 2017; Roden,
Kreutz, & Bongard, 2012). Executieve functies hebben betrekking op een palet aan
vaardigheden (zoals plannen en zelfmonitoren), gedragingen en emoties (Diamond & Lee,
2011). Hoewel er nog veel discussie is over de precieze conceptuele definitie van dit begrip,
is er consensus over het belang van dit begrip voor het leren en de ontwikkeling van
kinderen, wat zich uit in een verbeterd cognitief en sociaal functioneren (Blair & Raver, 2015;
Diamond, 2016; Miyake et al., 2000).
Er zijn sterke aanwijzingen dat actieve participatie, zoals bewegen, vragen stellen en
actieve klassendiscussies de leerprestaties bevorderen doordat deze actieve participatie de
executieve functies verbeteren (Cavanaugh, Clemence, Teale, Rule, & Montgomery, 2017).
Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot lesvormen waar leerlingen aangemoedigd worden om
meer te bewegen in plaats van stil te zitten, of om actiever bij de les betrokken te worden. Zo
is langzaam de vraag ontstaan in hoeverre muziekonderwijs in het bijzonder geschikt is om
de theorie te toetsen dat actieve participatie de executieve functies verbeteren. De
veronderstelling dat muziekonderwijs veelbelovend is voor de ontwikkeling van executief
functioneren is gebaseerd op het feit dat muziek verschillende relevante gebieden in het
brein activeert, inclusief de prefrontale cortex, die gelinkt is met executief functioneren
(Särkämö et al., 2014). Hoewel veelbelovend, is empirische ondersteuning voor een causaal
verband tussen muziek en executief functioneren nog zeer beperkt. Tevens zijn
generalisaties moeilijk te maken vanwege de grote diversiteit in de eerdere studies. Zo werd
muziektraining bijvoorbeeld geconceptualiseerd als instrumentele lessen (Joret et al., 2017),
vocale training (Bialystok & Depape, 2009), gestructureerd muziekonderwijs in school
(Jaschke et al., 2018) en als luisteren naar muziek (Moreno et al., 2011).
Voor zover bekend is bij studies naar muziektraining en onderwijs niet eerder een
interventie gedaan die plaatsvond in het reguliere schoolcurriculum. Een interventie die in het
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Naam: Sara Rozema
Studentnummer: 852348896
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0412)
Examinator: dr. R. Pat El
Inleverdatum: 30-05-2022
,Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 2
Samenvatting Met opmerkingen [-1]: Hierin moeten de volgende
onderwerpen nog worden opgenomen (LET OP deze niet als
kopjes gebruiken):
Uit voorgaand onderzoek is gebleken dat muzikale training invloed heeft bij de Achtergrond,
Onderzoeksvraag
Respondenten
ontwikkeling van kinderen hun executieve functies. Voor kinderen heeft deze ontwikkeling Methode
Resultaten
van het executief functioneren een positief effect op de schoolprestaties. Binnen deze studie Conclusie
is gekeken of het type muziekonderwijs en de frequentie van het muziekonderwijs een effect
hebben op de executieve functies van kinderen. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag
opgesteld:
‘‘Is er een contrast in het effect van het Speciaal en Regulier muziekonderwijs op het
executieve functioneren en in hoeverre wordt dit bepaald door de frequentie waarmee de
lessen worden gegeven en is er een interactie-effect te bemerken tussen de frequentie en
het type muziekonderwijs op de score van executief functioneren?”
Van 50 diverse scholen namen 700 leerlingen uit groep 4 deel aan het onderzoek. Voor deze Met opmaak: Links, Tabstops: Niet op 1 cm
studie is hieruit een steekproef van 60% genomen. De leerlingen zijn opgedeeld in condities
die varieerde in frequentie (laag, midden en hoog) en type muziekonderwijs (Speciaal en
Regulier muziekonderwijs). Met een Factoriële repeated-measures ANOVA zijn de
hypotheses getoetst. Hieruit kan worden geconcludeerd dat Speciaal muziekonderwijs
verschilt van Regulier muziekonderwijs doordat het de executieve functies bij hoge
lesfrequenties differentieel verbetert. Daarom heeft het Speciaal muziekonderwijs,
ondergeschikt aan de frequentie, een effect ten opzichte van het Reguliere muziekonderwijs.
Dit is daarentegen minimaal. Vanwege de beperkingen van deze studie is er een
vervolgonderzoek aangeraden. heeft opmaak toegepast: Lettertype: Niet Vet
, Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 3
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij
kinderen (Jaschke, Honing, & Scherder, 2018; Joret, Germeys & Gidron, 2017; Roden,
Kreutz, & Bongard, 2012). Executieve functies hebben betrekking op een palet aan
vaardigheden (zoals plannen en zelfmonitoren), gedragingen en emoties (Diamond & Lee,
2011). Hoewel er nog veel discussie is over de precieze conceptuele definitie van dit begrip,
is er consensus over het belang van dit begrip voor het leren en de ontwikkeling van
kinderen, wat zich uit in een verbeterd cognitief en sociaal functioneren (Blair & Raver, 2015;
Diamond, 2016; Miyake et al., 2000).
Er zijn sterke aanwijzingen dat actieve participatie, zoals bewegen, vragen stellen en
actieve klassendiscussies de leerprestaties bevorderen doordat deze actieve participatie de
executieve functies verbeteren (Cavanaugh, Clemence, Teale, Rule, & Montgomery, 2017).
Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot lesvormen waar leerlingen aangemoedigd worden om
meer te bewegen in plaats van stil te zitten, of om actiever bij de les betrokken te worden. Zo
is langzaam de vraag ontstaan in hoeverre muziekonderwijs in het bijzonder geschikt is om
de theorie te toetsen dat actieve participatie de executieve functies verbeteren. De
veronderstelling dat muziekonderwijs veelbelovend is voor de ontwikkeling van executief
functioneren is gebaseerd op het feit dat muziek verschillende relevante gebieden in het
brein activeert, inclusief de prefrontale cortex, die gelinkt is met executief functioneren
(Särkämö et al., 2014). Hoewel veelbelovend, is empirische ondersteuning voor een causaal
verband tussen muziek en executief functioneren nog zeer beperkt. Tevens zijn
generalisaties moeilijk te maken vanwege de grote diversiteit in de eerdere studies. Zo werd
muziektraining bijvoorbeeld geconceptualiseerd als instrumentele lessen (Joret et al., 2017),
vocale training (Bialystok & Depape, 2009), gestructureerd muziekonderwijs in school
(Jaschke et al., 2018) en als luisteren naar muziek (Moreno et al., 2011).
Voor zover bekend is bij studies naar muziektraining en onderwijs niet eerder een
interventie gedaan die plaatsvond in het reguliere schoolcurriculum. Een interventie die in het
