HOORCOLLEGES
EUROPEES
ARBEIDSRECHT
(2022/2023)
,Hoorcollege 1 – Inleiding (ontwikkeling EU sociaal beleid
en verhouding Europees-nationaal (arbeids-)recht
Inleiding
NB: niet alle juiste wetgeving staat in de bundel.
Belang (kennis) Europees arbeidsrecht
Een aantal jaren geleden moest de docent dit heel erg uitleggen aan studenten en mensen die ermee
bezig waren in de praktijk, maar dit is totaal veranderd. Dit komt door het Hof van Justitie.
De docent grijpt graag terug op de brandbrief van de toenmalige president van de Hoge Raad (Geert
Corstens) waarin hij het protest steunt van rechters tegen de hun opgelegd werkdruk:
Dit geldt niet alleen voor rechters, maar dit geldt voor alle juristen. Wij moeten iets met Europese
Arbeidsrecht. Ook zorgt dit voor dynamiek, want als het niet kan via het Nederlandse Arbeidsrecht,
misschien kan het dan wel via het Europese Arbeidsrecht. Soms heeft EU-recht namelijk rechtstreekse
werking of moet een rechter zelfs het nationale recht buiten werking stellen vanwege het EU-recht.
Programma
HC 12 is een responsiecollege.
Cartoons
De voordelen van de EU zijn nu duidelijker te zien door de uitstap van het Verenigd Koninkrijk. Ook
de Britten geven aan dat ze nu niemand meer hebben om aan te wijzen voor hun problemen (voorheen
was dat de EU).
United in diversity is de leus van de EU. Je zou je kunnen afvragen; nou de Britten eruit zijn en we een
gemeenschappelijke vijand hebben, zien wij Europeanen dan weer wat ons allemaal verbindt? Dat zou
zomaar kunnen, maar weinig mensen zien het als sterke club tegenwoordig en het is maar 10 jaar
geleden dat de EU de nobelprijs voor de vrede won. Waarom zou de EU deze prijs hebben gewonnen?
Door stabiliteit willen ze vrede, verzoening, democratie en mensenrechten bewerkstelligen en dit zou
volgens de nobelprijs zijn gelukt.
1
,Ook zijn er veel landen die willen toetreden, maar moet dat wel gebeuren? Denk bijvoorbeeld aan
Oekraïne?
Europa denkt zelf ook na over de toekomst ; zie het witboek over de toekomst van Europa.
Onderwerpen
1. Ontwikkeling EU sociale politiek in vogelvlucht;
2. Vormen van EU-wetgeving en verhouding Europees vs. nationaal (arbeids-)recht;
3. Collectieve onderhandelingen – sociale dialoog;
Vooraf
Lissabon (1-12-2009) is een belangrijk moment voor de EU. Sindsdien zijn er 2 kernverdragen:
- VEU: constitutioneel recht van de EU;
- VWEU: materiële beleidsterreinen.
Wat gelukt is met het Verdrag van Lissabon is de EU meer smoel geven naar buiten. Er moest een
versterking komen van het externe beleid. Dit hebben ze gedaan door onder andere een voorzitter voor
de Europese Raad aan te stellen (art. 15 VEU). Die vaste voorzitter (PEC = EU-President) is Charles
Michel (oud premier van België).
De instellingen
In de Europese Raad zitten alle regeringsleiders en staatshoofden. Die Europese Raad komt in ieder
geval 4x per jaar bij elkaar en zij bepalen de koers van de EU. Ze hebben geen wetgevende taken. Die
Europese Raad bestaat regeringsleiders en staatshoofden, haar voorzitter en de voorzitter van Europese
Commissie.
De Europese Commissie heeft het initiatiefrecht. Zij komen met voorstellen voor wetgeving. Ook
voeren ze de programma’s en de begroting uit en ze hebben een controlerende taak betreffende de
uitvoering van het EU-recht (art. 17 VWEU).
De Raad van Ministers (de Raad) bestaan uit de vertegenwoordiging van de lidstaten. Je hebt per
thema een Raad en per periode verschilt de voorzitter. Zie art. 18 lid 3 VWEU voor een uitzondering
hierop. De Raad van Ministers vergadert over wetgeving. Zij stellen samen met het Europees
Parlement wetgeving vast (art. 16 VWEU). Verder oefenen ze ook nog de begrotingstaak uit.
Deel 1 - Ontwikkeling sociale politiek
Dit wordt heel vaak gezegd volgens de docent. Het is niet
voor niks dat dit zo vaak moet worden benadrukt in de EU.
Er is meer dan economie.
2
, We zijn natuurlijk ooit begonnen als EEG EG EU. Het wordt dus steeds socialer.
5 stappen van de ontwikkeling sociale politiek
Stap 1
Er bestond toen geen sociaal beleid in de EU en dat is langzamerhand gegroeid. Het begon allemaal in
maart 1957 bij de verdragen van Rome en toen is de EEG opgericht. Het primaire doel zat al in de
naam (Europees Economische Gemeenschap). Via economische eenwording zou er economische
vooruitgang worden geboekt. Er zat ook het idee van stabiliteit in wat een waarborg is voor vrede en
vrijheid.
Hoe moest die economische eenwording worden bereikt? Die gemeenschappelijke markt die nu de
interne markt wordt genoemd, met 4 vrijheden (goederen, diensten, kapitaal en personen).
Tegenwoordig is er zelfs een 5 e verdragsvrijheid, namelijk vrije verkeer van data. De docent weet niet
wat dat precies inhoudt.
Er was nog geen sprake van een gemeenschappelijk sociaal beleid, maar er stonden wel 2 zaken in het
verdrag die sociaal zijn, namelijk vrije verkeer van werknemers (art. 48 EEG) en gelijk loon voor
mannen en vrouwen (art. 119 EEG).
Waarom stond er nog niks sociaals in? Omdat de meeste lidstaten helemaal geen EU-bemoeienis
willen over sociaal beleid. Enkel Frankrijk wilde toen al Europees Arbeidsrecht. De andere 5 lidstaten
wilden dit absoluut niet. Men ging er vanuit dat door de economische vooruitgang er ook sociale
vooruitgang zou zijn.
Stap 2
Bij een Top conferentie (de Europese Raad) van 1972 in Parijs vond de aftrap plaats van een socialer
Europa:
De EU had dus een sociaal gezicht nodig. Waarom nam die behoefte aan sociaal beleid op EU-niveau
toe? In de eerste plaats omdat er veel ongelijkheden waren tussen de lidstaten en in de tweede plaats
omdat steeds meer bedrijven grensoverschrijdend gingen werken. De interne markt ging wel werken,
maar dat leidde tot angst bij werknemers voor sociale dumping. De werknemers en hun vakbonden
waren niet zo blij met hoe dat ging binnen de Europese markt. Die handschoen werd wel opgepakt
door de Europese Commissie en er werden belangrijke sociale richtlijnen aangenomen.
Daarnaast heeft het Hof van Justitie ook veel gedaan. Denk bijvoorbeeld aan de Defrenne-arresten.
Deze arresten gingen over een stewardess bij een Belgische luchtvaartmaatschappij en zij kwam
erachter dat zij minder verdiende dan haar mannelijke collega’s die precies hetzelfde werk deden als
zij. In Defrenne I eiste zij bij de Belgische rechter vergoeding van de schade die ze had opgelopen. Het
leuke van deze arresten is dat je goed terugziet dat het belangrijkste idee achter de gelijke loon
bepaling was dat er een eerlijke concurrentie moet zijn op de markt. Ze wilden een level playing field
organiseren. Gelijk loon man/vrouw is belangrijk voor een Europese interne markt omdat Frankrijk
best al ver was met gelijk loon man/vrouw. In de overige landen was het verschil veel groter. De
3
EUROPEES
ARBEIDSRECHT
(2022/2023)
,Hoorcollege 1 – Inleiding (ontwikkeling EU sociaal beleid
en verhouding Europees-nationaal (arbeids-)recht
Inleiding
NB: niet alle juiste wetgeving staat in de bundel.
Belang (kennis) Europees arbeidsrecht
Een aantal jaren geleden moest de docent dit heel erg uitleggen aan studenten en mensen die ermee
bezig waren in de praktijk, maar dit is totaal veranderd. Dit komt door het Hof van Justitie.
De docent grijpt graag terug op de brandbrief van de toenmalige president van de Hoge Raad (Geert
Corstens) waarin hij het protest steunt van rechters tegen de hun opgelegd werkdruk:
Dit geldt niet alleen voor rechters, maar dit geldt voor alle juristen. Wij moeten iets met Europese
Arbeidsrecht. Ook zorgt dit voor dynamiek, want als het niet kan via het Nederlandse Arbeidsrecht,
misschien kan het dan wel via het Europese Arbeidsrecht. Soms heeft EU-recht namelijk rechtstreekse
werking of moet een rechter zelfs het nationale recht buiten werking stellen vanwege het EU-recht.
Programma
HC 12 is een responsiecollege.
Cartoons
De voordelen van de EU zijn nu duidelijker te zien door de uitstap van het Verenigd Koninkrijk. Ook
de Britten geven aan dat ze nu niemand meer hebben om aan te wijzen voor hun problemen (voorheen
was dat de EU).
United in diversity is de leus van de EU. Je zou je kunnen afvragen; nou de Britten eruit zijn en we een
gemeenschappelijke vijand hebben, zien wij Europeanen dan weer wat ons allemaal verbindt? Dat zou
zomaar kunnen, maar weinig mensen zien het als sterke club tegenwoordig en het is maar 10 jaar
geleden dat de EU de nobelprijs voor de vrede won. Waarom zou de EU deze prijs hebben gewonnen?
Door stabiliteit willen ze vrede, verzoening, democratie en mensenrechten bewerkstelligen en dit zou
volgens de nobelprijs zijn gelukt.
1
,Ook zijn er veel landen die willen toetreden, maar moet dat wel gebeuren? Denk bijvoorbeeld aan
Oekraïne?
Europa denkt zelf ook na over de toekomst ; zie het witboek over de toekomst van Europa.
Onderwerpen
1. Ontwikkeling EU sociale politiek in vogelvlucht;
2. Vormen van EU-wetgeving en verhouding Europees vs. nationaal (arbeids-)recht;
3. Collectieve onderhandelingen – sociale dialoog;
Vooraf
Lissabon (1-12-2009) is een belangrijk moment voor de EU. Sindsdien zijn er 2 kernverdragen:
- VEU: constitutioneel recht van de EU;
- VWEU: materiële beleidsterreinen.
Wat gelukt is met het Verdrag van Lissabon is de EU meer smoel geven naar buiten. Er moest een
versterking komen van het externe beleid. Dit hebben ze gedaan door onder andere een voorzitter voor
de Europese Raad aan te stellen (art. 15 VEU). Die vaste voorzitter (PEC = EU-President) is Charles
Michel (oud premier van België).
De instellingen
In de Europese Raad zitten alle regeringsleiders en staatshoofden. Die Europese Raad komt in ieder
geval 4x per jaar bij elkaar en zij bepalen de koers van de EU. Ze hebben geen wetgevende taken. Die
Europese Raad bestaat regeringsleiders en staatshoofden, haar voorzitter en de voorzitter van Europese
Commissie.
De Europese Commissie heeft het initiatiefrecht. Zij komen met voorstellen voor wetgeving. Ook
voeren ze de programma’s en de begroting uit en ze hebben een controlerende taak betreffende de
uitvoering van het EU-recht (art. 17 VWEU).
De Raad van Ministers (de Raad) bestaan uit de vertegenwoordiging van de lidstaten. Je hebt per
thema een Raad en per periode verschilt de voorzitter. Zie art. 18 lid 3 VWEU voor een uitzondering
hierop. De Raad van Ministers vergadert over wetgeving. Zij stellen samen met het Europees
Parlement wetgeving vast (art. 16 VWEU). Verder oefenen ze ook nog de begrotingstaak uit.
Deel 1 - Ontwikkeling sociale politiek
Dit wordt heel vaak gezegd volgens de docent. Het is niet
voor niks dat dit zo vaak moet worden benadrukt in de EU.
Er is meer dan economie.
2
, We zijn natuurlijk ooit begonnen als EEG EG EU. Het wordt dus steeds socialer.
5 stappen van de ontwikkeling sociale politiek
Stap 1
Er bestond toen geen sociaal beleid in de EU en dat is langzamerhand gegroeid. Het begon allemaal in
maart 1957 bij de verdragen van Rome en toen is de EEG opgericht. Het primaire doel zat al in de
naam (Europees Economische Gemeenschap). Via economische eenwording zou er economische
vooruitgang worden geboekt. Er zat ook het idee van stabiliteit in wat een waarborg is voor vrede en
vrijheid.
Hoe moest die economische eenwording worden bereikt? Die gemeenschappelijke markt die nu de
interne markt wordt genoemd, met 4 vrijheden (goederen, diensten, kapitaal en personen).
Tegenwoordig is er zelfs een 5 e verdragsvrijheid, namelijk vrije verkeer van data. De docent weet niet
wat dat precies inhoudt.
Er was nog geen sprake van een gemeenschappelijk sociaal beleid, maar er stonden wel 2 zaken in het
verdrag die sociaal zijn, namelijk vrije verkeer van werknemers (art. 48 EEG) en gelijk loon voor
mannen en vrouwen (art. 119 EEG).
Waarom stond er nog niks sociaals in? Omdat de meeste lidstaten helemaal geen EU-bemoeienis
willen over sociaal beleid. Enkel Frankrijk wilde toen al Europees Arbeidsrecht. De andere 5 lidstaten
wilden dit absoluut niet. Men ging er vanuit dat door de economische vooruitgang er ook sociale
vooruitgang zou zijn.
Stap 2
Bij een Top conferentie (de Europese Raad) van 1972 in Parijs vond de aftrap plaats van een socialer
Europa:
De EU had dus een sociaal gezicht nodig. Waarom nam die behoefte aan sociaal beleid op EU-niveau
toe? In de eerste plaats omdat er veel ongelijkheden waren tussen de lidstaten en in de tweede plaats
omdat steeds meer bedrijven grensoverschrijdend gingen werken. De interne markt ging wel werken,
maar dat leidde tot angst bij werknemers voor sociale dumping. De werknemers en hun vakbonden
waren niet zo blij met hoe dat ging binnen de Europese markt. Die handschoen werd wel opgepakt
door de Europese Commissie en er werden belangrijke sociale richtlijnen aangenomen.
Daarnaast heeft het Hof van Justitie ook veel gedaan. Denk bijvoorbeeld aan de Defrenne-arresten.
Deze arresten gingen over een stewardess bij een Belgische luchtvaartmaatschappij en zij kwam
erachter dat zij minder verdiende dan haar mannelijke collega’s die precies hetzelfde werk deden als
zij. In Defrenne I eiste zij bij de Belgische rechter vergoeding van de schade die ze had opgelopen. Het
leuke van deze arresten is dat je goed terugziet dat het belangrijkste idee achter de gelijke loon
bepaling was dat er een eerlijke concurrentie moet zijn op de markt. Ze wilden een level playing field
organiseren. Gelijk loon man/vrouw is belangrijk voor een Europese interne markt omdat Frankrijk
best al ver was met gelijk loon man/vrouw. In de overige landen was het verschil veel groter. De
3
