Wonen in Nederland
Hoofdstuk 1: De Lage Landen bij de zee
1.1: Koffers pakken…
Blijft het veilig?
De kust is belangrijk voor de bescherming van Nederland tegen de zee. Kunnen we doorgaan met
pompen? Waakt de overheid over onze veiligheid? Kent de burger het gevaar van hoog water? Dit
zijn belangrijke vragen.
Een veilig gevoel
Volgens een onderzoek van de Rijkswaterstaat voelen burgers zich veilig. Hun
overstromingsrisicobewustzijn is laag, ze weten weinig over de verbanden tussen kustveiligheid,
zeespiegelstijging en bodemdaling.
De kans op overstromingen is klein. De overstromingskans hangt af van de gevolgen in de dijkkring.
Hoe groter de gevolgen, hoe groter het risico. Een dijkkring is beschermd door een primaire
waterkering zoals duinen.
Waterschappen zijn regionale overheidsinstanties die zorgen voor het waterbeheer in een bepaald
gebied, waaronder primaire waterkeringen, het grondwaterpeil en de waterkwaliteit.
Overstromingsrisico
Risico kan beperkt worden door investeringen in de veiligheid.
De kans op overstromingsschade neemt toe door de groeiende bevolking.
Risico = kans x gevolg
Het grootste overstromingsgevaar dreigt bij noordwesterstorm en extra hoog water op zee.
Van
koelkast tot broeikas
Het versterkte broeikaseffect leidt tot klimaatverandering: door de temperatuurstijging smelt het
landijs en zet zeewater uit het gevolg is zeespiegelstijging.
Men verwacht extremere omstandigheden:
- meer neerslag
- neerslagregiem; zomers droger
winters natter
- meer intense buien
Windrichting en snelheid zullen gelijk blijven.
Rijzende zeespiegel en verdwijnend zand
Het voortbestaan van onze kust is alleen mogelijk wanneer:
- de zeebodem flauw afloopt
- zeestromingen zand aanvoeren
- eb en vloed niet te veel verschillen
- niet te veel zware stormen voorkomen
- de zeespiegel niet te snel stijgt.
,Effecten van klimaatverandering zijn in ieder geval zeespiegelstijging en vaker extreem hoog water.
Dat betekent dat de kust landinwaarts verschuift door afslag.
Kustafslag
Tegenwoordig is er voortdurend kustafslag (erosie).
Stijgt de zeespiegel te snel, dan verdrinkt het unieke natuurgebied.
Op sommige plaatsen groeit de kust aan.
De zandbalans geeft aan hoeveel zand erbij komt of verdwijnt langs het strand. Het
zanddelendsysteem vult aan (Waddenzee) of neemt weg (Waddeneilanden, Zeeland).
De Deltawerken
Na de watersnoodramp van 1953 kwam er een Deltacommissie en een Deltawet. Dijken werden op
Deltahoogte gebracht, dammen, wegen en bruggen ook. Ook werden er zeegaten afgesloten en
stormvloedkeringen (sluiten bij hoog water) gebouwd.
Naast veiligheid brachten de Deltawerken ook zoetwaterbekkens en drongen ze verzilting terug.
Nieuwe verbindingen legden de eilanden open en de scheepvaart profiteerde van het verdwijnen van
eb en vloed.
Een zoute delta
De afsluiting van de zeegaten gaf veel milieuproblemen.
Herstelmaatregelen zijn betaald uit het Deltafonds.
De haringvlietsluizen gaan op een kier waardoor cissen weer kunnen zwemmen :)
1.2: Kust in beweging
De Nederlandse kust
Er is al heel lang sprake van zeespiegelstijging.
Vroeger legde de zee klei neer Laag Nederland
Op de grens tussen land en water bleef veel zand achter onderwater zandbanken
Wind verplaatst zand duinen
oude duinen = landinwaarts en afgegraven (veel erosie)
jonge duinen = hoog en vormen zeewering
Kusttypen
Naar ontstaan en uiterluik zijn er drie kuttypen:
- Waddenkust; met zeegaten, eilanden en wadden. Wadden overstromen bij hoogwater, bij
laagwater vallen grote oppervlakten droog. Er is meer afslibbing dan afslag
(meer sedimentatie dan erosie) dus er is veel natuur.
- Gesloten duinenkust; rij strandwallen (oude duinen), jonge duinen en stranden.
, - Estuariumkust: zeearmen en (nu met elkaar verbonden) eilanden. In de trechtervormige
riviermondingen (een estuarium) mengen zout en zoet water. In zo’n
estuarium wordt het verschil in waterstand bij vloed en eb landinwaarts
groter doordat de riviermonding vanuit zee gezien nauwer wordt.
De afwisseling tussen eb en vloed = getijde.
Zachte en harde kusten
Zachte kust: op een natuurlijke manier gevormd
. beschermd door dammen en zeedijken (harde kusten)
Harde kust: aangelegd en onderhouden door de mens (zeedijken en dammen)
stopt de vrije beweging van de natuur veerkracht van de kust neemt af
nadeel: kust kan zich niet herstellen na een stormseizoen
Op extra kwetsbare gebieden zijn soms strekdammen van stenen aangelegd, deze (strand)hoofden
zijn bedoeld om de golven en de stroming te breken.
Aan de mondingen van grote vaarwegen zijn pieren aangelegd die de zee uitsteken om zo verzanding
te voorkomen en hierdoor de scheepvaart te vergemakkelijken.
Een dynamisch systeem
Opbouw en afbraak zijn voor een deel het gevolg van natuurlijke factoren en deels ook van
menselijke ingrepingen. Dit noemt de Rijkswaterstaat een ‘dynamisch systeem’.
Er vinden veel kustprocessen plaats die voor de opbouw en de afbraak van de kust zorgen onder
invloed van:
- wind
- golven
- zeestromingen
- opstuwing
- getijden
- de mens
Wind en golven
De wind is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van golven en
zeestromingen, opstuwing van water, transport van zand en
zandsedimentatie. Als de aanvoer van het zand achterblijft bij de
afvoer, heeft dit kusterosie tot gevolg.
In diep water is de golfsnelheid hoger dan in ondiep water. Zand dat
uit de zee wordt meegenomen zal daarom bij de kust sedimenteren.
Door stranddrift wordt het neergelegde zand verplaatst.
Hoofdstuk 1: De Lage Landen bij de zee
1.1: Koffers pakken…
Blijft het veilig?
De kust is belangrijk voor de bescherming van Nederland tegen de zee. Kunnen we doorgaan met
pompen? Waakt de overheid over onze veiligheid? Kent de burger het gevaar van hoog water? Dit
zijn belangrijke vragen.
Een veilig gevoel
Volgens een onderzoek van de Rijkswaterstaat voelen burgers zich veilig. Hun
overstromingsrisicobewustzijn is laag, ze weten weinig over de verbanden tussen kustveiligheid,
zeespiegelstijging en bodemdaling.
De kans op overstromingen is klein. De overstromingskans hangt af van de gevolgen in de dijkkring.
Hoe groter de gevolgen, hoe groter het risico. Een dijkkring is beschermd door een primaire
waterkering zoals duinen.
Waterschappen zijn regionale overheidsinstanties die zorgen voor het waterbeheer in een bepaald
gebied, waaronder primaire waterkeringen, het grondwaterpeil en de waterkwaliteit.
Overstromingsrisico
Risico kan beperkt worden door investeringen in de veiligheid.
De kans op overstromingsschade neemt toe door de groeiende bevolking.
Risico = kans x gevolg
Het grootste overstromingsgevaar dreigt bij noordwesterstorm en extra hoog water op zee.
Van
koelkast tot broeikas
Het versterkte broeikaseffect leidt tot klimaatverandering: door de temperatuurstijging smelt het
landijs en zet zeewater uit het gevolg is zeespiegelstijging.
Men verwacht extremere omstandigheden:
- meer neerslag
- neerslagregiem; zomers droger
winters natter
- meer intense buien
Windrichting en snelheid zullen gelijk blijven.
Rijzende zeespiegel en verdwijnend zand
Het voortbestaan van onze kust is alleen mogelijk wanneer:
- de zeebodem flauw afloopt
- zeestromingen zand aanvoeren
- eb en vloed niet te veel verschillen
- niet te veel zware stormen voorkomen
- de zeespiegel niet te snel stijgt.
,Effecten van klimaatverandering zijn in ieder geval zeespiegelstijging en vaker extreem hoog water.
Dat betekent dat de kust landinwaarts verschuift door afslag.
Kustafslag
Tegenwoordig is er voortdurend kustafslag (erosie).
Stijgt de zeespiegel te snel, dan verdrinkt het unieke natuurgebied.
Op sommige plaatsen groeit de kust aan.
De zandbalans geeft aan hoeveel zand erbij komt of verdwijnt langs het strand. Het
zanddelendsysteem vult aan (Waddenzee) of neemt weg (Waddeneilanden, Zeeland).
De Deltawerken
Na de watersnoodramp van 1953 kwam er een Deltacommissie en een Deltawet. Dijken werden op
Deltahoogte gebracht, dammen, wegen en bruggen ook. Ook werden er zeegaten afgesloten en
stormvloedkeringen (sluiten bij hoog water) gebouwd.
Naast veiligheid brachten de Deltawerken ook zoetwaterbekkens en drongen ze verzilting terug.
Nieuwe verbindingen legden de eilanden open en de scheepvaart profiteerde van het verdwijnen van
eb en vloed.
Een zoute delta
De afsluiting van de zeegaten gaf veel milieuproblemen.
Herstelmaatregelen zijn betaald uit het Deltafonds.
De haringvlietsluizen gaan op een kier waardoor cissen weer kunnen zwemmen :)
1.2: Kust in beweging
De Nederlandse kust
Er is al heel lang sprake van zeespiegelstijging.
Vroeger legde de zee klei neer Laag Nederland
Op de grens tussen land en water bleef veel zand achter onderwater zandbanken
Wind verplaatst zand duinen
oude duinen = landinwaarts en afgegraven (veel erosie)
jonge duinen = hoog en vormen zeewering
Kusttypen
Naar ontstaan en uiterluik zijn er drie kuttypen:
- Waddenkust; met zeegaten, eilanden en wadden. Wadden overstromen bij hoogwater, bij
laagwater vallen grote oppervlakten droog. Er is meer afslibbing dan afslag
(meer sedimentatie dan erosie) dus er is veel natuur.
- Gesloten duinenkust; rij strandwallen (oude duinen), jonge duinen en stranden.
, - Estuariumkust: zeearmen en (nu met elkaar verbonden) eilanden. In de trechtervormige
riviermondingen (een estuarium) mengen zout en zoet water. In zo’n
estuarium wordt het verschil in waterstand bij vloed en eb landinwaarts
groter doordat de riviermonding vanuit zee gezien nauwer wordt.
De afwisseling tussen eb en vloed = getijde.
Zachte en harde kusten
Zachte kust: op een natuurlijke manier gevormd
. beschermd door dammen en zeedijken (harde kusten)
Harde kust: aangelegd en onderhouden door de mens (zeedijken en dammen)
stopt de vrije beweging van de natuur veerkracht van de kust neemt af
nadeel: kust kan zich niet herstellen na een stormseizoen
Op extra kwetsbare gebieden zijn soms strekdammen van stenen aangelegd, deze (strand)hoofden
zijn bedoeld om de golven en de stroming te breken.
Aan de mondingen van grote vaarwegen zijn pieren aangelegd die de zee uitsteken om zo verzanding
te voorkomen en hierdoor de scheepvaart te vergemakkelijken.
Een dynamisch systeem
Opbouw en afbraak zijn voor een deel het gevolg van natuurlijke factoren en deels ook van
menselijke ingrepingen. Dit noemt de Rijkswaterstaat een ‘dynamisch systeem’.
Er vinden veel kustprocessen plaats die voor de opbouw en de afbraak van de kust zorgen onder
invloed van:
- wind
- golven
- zeestromingen
- opstuwing
- getijden
- de mens
Wind en golven
De wind is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van golven en
zeestromingen, opstuwing van water, transport van zand en
zandsedimentatie. Als de aanvoer van het zand achterblijft bij de
afvoer, heeft dit kusterosie tot gevolg.
In diep water is de golfsnelheid hoger dan in ondiep water. Zand dat
uit de zee wordt meegenomen zal daarom bij de kust sedimenteren.
Door stranddrift wordt het neergelegde zand verplaatst.
