Psychiatrie een inleiding
Literatuur:
- Hoofdstuk 2: Visies op afwijkend gedrag en behandelmethoden
- Hoofdstuk 5: Angststoornissen en obsessieve-compulsieve stoornis
- Hoofdstuk 8: Middelengerelateerde en verslavingsstoornissen
- Hoofdstuk 11: Schizofreniespectrumstoornissen
- Hoofdstuk 12: Persoonlijkheidsstoornissen (paragraaf 12.1 t/m 12.8)
- Hoofdstuk 13: Stoornissen die ontstaan in de kindertijd en adolescentie
,Hoofdstuk 2: Visies op afwijkend gedrag en behandelmethoden
→ Begrippen & Tabellen/Illustraties
2.2.1 Het zenuwstelsel
- Neuron → zenuwcellen die foor het hele lichaam ‘boodschapjes’ afgeven (heeft een
cellichaam + celkern)
- Dendriet → wortelachtige uitloper van een neuron die zenuwimpulsen ontvangt van
andere neuronen
- Axon → het lange, dunne gedeelte van een neuron waarlangs de zenuwimpulsen
zich voortplanten
- Eindknopje → kleine verdikking aan het einde van een axon
- Myelineschede → isolerende laag om de axon die de overdracht van neurale
impulsen vergemakkelijkt
- Neurotransmitters → chemische stof die neurale boodschappen aan de ene neuron
naar de andere vervoert (hebben eigen chemische structuur)
- Synaps → spleetje tussen een eindknopje van het ene neuron en de dendriet van of
soma (cellichaam) van een andere neuron waarlangs de neurale impulsen worden
doorgegeven
- Receptorplaats → deel van het dendriet van de ontvangende neuron dat gevoelig is
voor bepaalde neurotransmitters
Alleen de juiste neurotransmitter kan het slot openen, waarna het postsynaptische neuron
de boodschap verder stuurt. Niet alle neurotransmitters bereiken de receptor, de overige
neuronen worden door enzymen in de synaptische spleet afgebroken of opgenomen in het
eindknopje (heropname).
Anatomie van een neuron
,Psychofarmaca lijken de beschikbaarheid van neurotransmitters in de hersenen te
beïnvloeden; abnormale werking van neurotransmitters in de hersenen belangrijke factor
voor het ontstaan van abnormaal gedrag (Vb. depressie en weinig serotonine)
Onderdelen van het zenuwstelsel
- Centrale zenuwstelsel → de hersenen en het ruggenmerg
- Perifere zenuwstelsel → het somatische en het autonome zenuwstelsel
- neuronen met sensorische boodschappen (zintuigen)
, - zenuwen die de boodschappen vanuit de hersenen en het ruggenmerg
verzenden naar de spieren en klieren
Centrale zenuwstelsel
Achterhersenen:
- Medulla → gebied in de achterhersenen dat de hartslag en ademhaling reguleert
(speelt een rol in de essentiële functies, echter ook slaap, niezen en hoesten) (lopen
de meeste zenuwen die de het ruggenmerg verbinden met de hogere
hersenniveaus)
- Pons → gebied in de achterhersenen dat een rol speelt bij de ademhaling (geeft
informatie door over bewegingen en de stand van het lichaam en is betrokken bij
functies die te maken hebben met aandacht, slaap en ademhaling
- Cerebellum (kleine hersenen) gebied in de achterhersenen dat te maken heeft met
coördinatie en balans (evenwichtsgevoel en motoriek)
Middenhersenen:
- Middenhersenen → hier lopen de zenuwen die de achterhersenen verbinden met de
voorhersenen
- Reticulaire activeringssysteem (ras) → gebied in de hersenen dat te maken heeft
met aandacht, slaap en arousal (verhoogt de alertheid, middelen dempen dit)
Voorhersenen:
- Thalamus → gebied in de voorhersenen dat sensorische informatie doorgeeft aan de
cortex en een rol speelt in processen rond slaap en aandacht
- Hypothalamus → gebied in de voorhersenen dat betrokken is bij het reguleren van
lichaamstemperatuur, emoties en motivatie (honger, dorst, seks, ouderlijk gezag en
agressie)
- Limbische systeem → aantal gebieden in de voorhersenen (hypothalamus, gedeelte
van de thalamus en andere delen van de hersenen) die betrokken zijn bij leren,
herinneringen en basale driften (honger, dorst, agressie)
- Basale ganglia → cluster van neuronen tussen de thalamus en het cerebrum dat
betrokken is bij de coördinatie van motorische (bewegings) processen
- Cerebrum → de grote massa in de voorhersenen die wordt gevormd door de twee
hersenhelften
- Elke hersenhelft bestaat uit vier kwabben
- occipitaalkwab → zien
- temporaalkwab → verwerking van geluiden of auditieve stimuli
- pariëtale kwab → betrokken bij het verwerken van sensaties op het
gebied van tast, temperatuur en pijn
- sensorisch gebied/sensorische cortex → ontvangt informatie
van de huidsensoren van het hele lichaam
- frontaal kwab → ‘stemming, toekomst, doelen en prioriteiten, spraak’
- motorische cortex → beheersing van spierresponsen
- prefrontale cortex → hogere mentale functies als denken,
problemen oplossen, impulscontrole en taal gebruik
- Hersenschors (cerebrale cortex) → het geplooide oppervlakte van het cerebrum,
verantwoordelijk voor de werking van sensorische stimuli en de aansturing van de
hogere mentale functies als denken en taalgebruik
Frontale hersengebieden zijn het meest kwetsbaar. Bij veel psychische stoornissen zijn
afwijkingen in structuur of functie in dit gebied te vinden.
Literatuur:
- Hoofdstuk 2: Visies op afwijkend gedrag en behandelmethoden
- Hoofdstuk 5: Angststoornissen en obsessieve-compulsieve stoornis
- Hoofdstuk 8: Middelengerelateerde en verslavingsstoornissen
- Hoofdstuk 11: Schizofreniespectrumstoornissen
- Hoofdstuk 12: Persoonlijkheidsstoornissen (paragraaf 12.1 t/m 12.8)
- Hoofdstuk 13: Stoornissen die ontstaan in de kindertijd en adolescentie
,Hoofdstuk 2: Visies op afwijkend gedrag en behandelmethoden
→ Begrippen & Tabellen/Illustraties
2.2.1 Het zenuwstelsel
- Neuron → zenuwcellen die foor het hele lichaam ‘boodschapjes’ afgeven (heeft een
cellichaam + celkern)
- Dendriet → wortelachtige uitloper van een neuron die zenuwimpulsen ontvangt van
andere neuronen
- Axon → het lange, dunne gedeelte van een neuron waarlangs de zenuwimpulsen
zich voortplanten
- Eindknopje → kleine verdikking aan het einde van een axon
- Myelineschede → isolerende laag om de axon die de overdracht van neurale
impulsen vergemakkelijkt
- Neurotransmitters → chemische stof die neurale boodschappen aan de ene neuron
naar de andere vervoert (hebben eigen chemische structuur)
- Synaps → spleetje tussen een eindknopje van het ene neuron en de dendriet van of
soma (cellichaam) van een andere neuron waarlangs de neurale impulsen worden
doorgegeven
- Receptorplaats → deel van het dendriet van de ontvangende neuron dat gevoelig is
voor bepaalde neurotransmitters
Alleen de juiste neurotransmitter kan het slot openen, waarna het postsynaptische neuron
de boodschap verder stuurt. Niet alle neurotransmitters bereiken de receptor, de overige
neuronen worden door enzymen in de synaptische spleet afgebroken of opgenomen in het
eindknopje (heropname).
Anatomie van een neuron
,Psychofarmaca lijken de beschikbaarheid van neurotransmitters in de hersenen te
beïnvloeden; abnormale werking van neurotransmitters in de hersenen belangrijke factor
voor het ontstaan van abnormaal gedrag (Vb. depressie en weinig serotonine)
Onderdelen van het zenuwstelsel
- Centrale zenuwstelsel → de hersenen en het ruggenmerg
- Perifere zenuwstelsel → het somatische en het autonome zenuwstelsel
- neuronen met sensorische boodschappen (zintuigen)
, - zenuwen die de boodschappen vanuit de hersenen en het ruggenmerg
verzenden naar de spieren en klieren
Centrale zenuwstelsel
Achterhersenen:
- Medulla → gebied in de achterhersenen dat de hartslag en ademhaling reguleert
(speelt een rol in de essentiële functies, echter ook slaap, niezen en hoesten) (lopen
de meeste zenuwen die de het ruggenmerg verbinden met de hogere
hersenniveaus)
- Pons → gebied in de achterhersenen dat een rol speelt bij de ademhaling (geeft
informatie door over bewegingen en de stand van het lichaam en is betrokken bij
functies die te maken hebben met aandacht, slaap en ademhaling
- Cerebellum (kleine hersenen) gebied in de achterhersenen dat te maken heeft met
coördinatie en balans (evenwichtsgevoel en motoriek)
Middenhersenen:
- Middenhersenen → hier lopen de zenuwen die de achterhersenen verbinden met de
voorhersenen
- Reticulaire activeringssysteem (ras) → gebied in de hersenen dat te maken heeft
met aandacht, slaap en arousal (verhoogt de alertheid, middelen dempen dit)
Voorhersenen:
- Thalamus → gebied in de voorhersenen dat sensorische informatie doorgeeft aan de
cortex en een rol speelt in processen rond slaap en aandacht
- Hypothalamus → gebied in de voorhersenen dat betrokken is bij het reguleren van
lichaamstemperatuur, emoties en motivatie (honger, dorst, seks, ouderlijk gezag en
agressie)
- Limbische systeem → aantal gebieden in de voorhersenen (hypothalamus, gedeelte
van de thalamus en andere delen van de hersenen) die betrokken zijn bij leren,
herinneringen en basale driften (honger, dorst, agressie)
- Basale ganglia → cluster van neuronen tussen de thalamus en het cerebrum dat
betrokken is bij de coördinatie van motorische (bewegings) processen
- Cerebrum → de grote massa in de voorhersenen die wordt gevormd door de twee
hersenhelften
- Elke hersenhelft bestaat uit vier kwabben
- occipitaalkwab → zien
- temporaalkwab → verwerking van geluiden of auditieve stimuli
- pariëtale kwab → betrokken bij het verwerken van sensaties op het
gebied van tast, temperatuur en pijn
- sensorisch gebied/sensorische cortex → ontvangt informatie
van de huidsensoren van het hele lichaam
- frontaal kwab → ‘stemming, toekomst, doelen en prioriteiten, spraak’
- motorische cortex → beheersing van spierresponsen
- prefrontale cortex → hogere mentale functies als denken,
problemen oplossen, impulscontrole en taal gebruik
- Hersenschors (cerebrale cortex) → het geplooide oppervlakte van het cerebrum,
verantwoordelijk voor de werking van sensorische stimuli en de aansturing van de
hogere mentale functies als denken en taalgebruik
Frontale hersengebieden zijn het meest kwetsbaar. Bij veel psychische stoornissen zijn
afwijkingen in structuur of functie in dit gebied te vinden.
