Macrocytaire anemie
MEGALOBLASTISCHE MACROCYTAIRE ANEMIE
FYSIOPATHOLOGIE • Basisdefect: inhibitie van normale DNA synthese → afwijkingen thv weefsels die snel groeien zoals BM en gastro-intestinale mucosa.
• Megaloblasten: grote cellen met onrijpe kernstructuur tgv een gestoorde uitrijping van de kern (terwijl cytoplasma blijft uitrijpen).
• Cobalamines (vit b12) en folaten: noodzakelijk als co-factoren voor DNA-synthese.
VITAMINE B12
• Voeding van dierlijke oorsprong
• Geboden door IF (gesecreteerd door pariëtale cellen van maagmucosa) → dit complex bindt IF-R thv distale ileum waar vit B2 wordt opgenomen
• Colabamines komen in portale circulatie gebonden aan trancobalamine II (TC II) (gesynthetiseerd door de lever)
• TC II brengt colabamines thv weefsels, ao. beenmerg
Kleine remember:
• Minimale dagelijkse vereisten: 1 – 2 μg. reserves bedragen 2 – 5 mg → 2-5j lang reserves
• Purines: A & G
FOLATEN
• Pyrimidines: T, C
• Verse groenten, fruit, bonen, noten, lever en nieren. CAVE: door koken gaan folaat snel kapot en U
• Minimale dagelijkse behoeften: 100μg (nemen toe tot 400μg tijdens zwangerschap). 5m lang reserves
• Spelen rol in biochemische reacties waar overdracht van koolstofeenheid dient te gebeuren:
o Purinesynthese
o In omzetting van een aminozuur naar een ander aminozuur
Spelen rol in ontstaan van megaloblastische anemie
o Pyrimidinesynthese
KLINISCHE MANIFESTATIES Hematologische afwijkingen • Macrocytaire anemie met ovale macrocyten, macropolycyten (grote granulocyten met gehypersegmenteerde
nuclei) poilikocyten, occasioneel traandruppelcellen
• Indien ook een ijzerdeficiëntie kan het MCV normaal zijn
• Geen verhoogd reticulocyten aantal
• Afwijkingen thv andere hematologische reeksen: leukopenie en trombocytopenie
• Megaloblastisch beenmerg thv de 3 reeksen
o Rode reeks: megaloblasten (= abnormaal grote erytroblast met onrijpe kern) & erytroide hyperplasie
o Myeloide reeks: reuze metamyelocyten
o Plaatjesreeks: megakaryocyten
• Ineffectieve erytropoiese1 → veel van de erytroblasten worden vernietigd → lichte graad van hemolyse als gevolg
met lichte icterus, verhoogd ongeconjugeerd bilirubine en LDH in het serum
Gastro-intestinale afwijkingen Kunnen zowel de oorzaak als het gevolg zijn:
OORZAAK
• Maagslijmvliesatrofie ihkv pernicieuze anemie die gepaard gaat met deficiëntie in IF-productie → Vit B12 malabs
• Intestinale villusatrofie (zoals bv gluten induced enteropathy) die kan leiden tot folaatmalabsorptie en -deficiëntie
1 Weten we door de erytroide hyperplasie in het beenmerg samen met het ontoereikend aantal reticulocyten
, GEVOLG
Gestoorde DNA synthese tgv cobalamine- of folaatdeficiëntie kan ook leiden tot
• Atrofie van de mucosa van het GIT → heeft thv dundarm het gevolg dat er een secundaire malabsorptie van folaten
en cobalamines kan ontstaan → kan primaire deficiëntie verergeren.
• Megaloblastische veranderingen thv de mucosale epitheliale cellen (grote cellen met leeg uitziende kern)
• Mucosale afwijkingen thv de tong (→ glossitis), en thv de mondhoeken (→ angulaire stomatitis)
Toediening van methotextraat in toxische dosissen veroorzaakt multiple pijnlijke ulceraties thv de mond en
slokdarmmucosa. Opm: wat is het nut hiervan in het kader van megaloblastische anemie?
Subacute gecombineerde Volle beeld bestaat uit:
degeneratie van het ZS • Perifere neuritis → verminderde gevoeligheid, paresthesieën thv extremiteiten
• Beschadiging van columna posterior vh ruggenmerg → verminderde positie- en vibratiezin en pos Rombergteken
• Beschadiging van columna lateralis van het ruggenmerg (die pyramidale banen bevat) → spastische parese,
hyperactieve reflexen en Babinski teken
• Cerebratiestoornis → problemen in de hogere functies
Deze neurologische problemen zijn NIET gecorreleerd aan de hematologische afwijkingen. Men ziet dit alleen in
cobalaminedeficiëntie. Dit heeft allemaal niks te maken met een DNA stoornis, maar wél met een gestoorde synthese van
methionine2, wat optreedt bij een cobalaminedeficiëntie. Dit zorgt voor problemen in de myelinisatie.
OORZAKEN Tgv vitamine B12-deficiëntie ONVOLDOENDE COBALAMINES IN DE VOEDING
• Weinig voorkomend in westerse wereld, enkel bij vegans → supplement bijgeven
GEBREKKIGE ABSORPTIE
• Ten gevolge van maagfactoren
o Gebrekkige secretie van IF secundair aan maagslijmvliesatrofie = Pernicieuze anemie
▪ ➔ meest frequente oorzaak van megaloblastische anemie tgv vit B12 deficiëntie in de
westerse wereld.i
▪ Auto-immune oorzaak → 90% AS tegen pariëtale cellen, 50% AS tegen IF
▪ Atrofie van alle lagen van het maagslijmvlies, verlies aan glandulaire cellen en patiëtale cellen en
infiltratie van lamina propria door lymfocyten en plasmacellen
▪ Achlorhydrie
▪ Kan geassocieerd zijn met andere AIZ (hypothyroïdie, Adisson, hypoparathyroïdie, vitiligo)
▪ Vrouwen > mannen; met piekleeftijd van 60j
▪ Verhoogde incidentie maagca
o Congenitaal gebrek of abnormaliteit van IF secretie
▪ Zeldzame oorzaak van pernicieuze anemie die op juveniele leeftijd voorkomt
o Gebrek aan IF productie tgv chirurgische verwijdering van (deel) maag
2 Omdat cobalaminedeficiëntie zorgt voor een inihibitie van het enzym methioninekatalase???
MEGALOBLASTISCHE MACROCYTAIRE ANEMIE
FYSIOPATHOLOGIE • Basisdefect: inhibitie van normale DNA synthese → afwijkingen thv weefsels die snel groeien zoals BM en gastro-intestinale mucosa.
• Megaloblasten: grote cellen met onrijpe kernstructuur tgv een gestoorde uitrijping van de kern (terwijl cytoplasma blijft uitrijpen).
• Cobalamines (vit b12) en folaten: noodzakelijk als co-factoren voor DNA-synthese.
VITAMINE B12
• Voeding van dierlijke oorsprong
• Geboden door IF (gesecreteerd door pariëtale cellen van maagmucosa) → dit complex bindt IF-R thv distale ileum waar vit B2 wordt opgenomen
• Colabamines komen in portale circulatie gebonden aan trancobalamine II (TC II) (gesynthetiseerd door de lever)
• TC II brengt colabamines thv weefsels, ao. beenmerg
Kleine remember:
• Minimale dagelijkse vereisten: 1 – 2 μg. reserves bedragen 2 – 5 mg → 2-5j lang reserves
• Purines: A & G
FOLATEN
• Pyrimidines: T, C
• Verse groenten, fruit, bonen, noten, lever en nieren. CAVE: door koken gaan folaat snel kapot en U
• Minimale dagelijkse behoeften: 100μg (nemen toe tot 400μg tijdens zwangerschap). 5m lang reserves
• Spelen rol in biochemische reacties waar overdracht van koolstofeenheid dient te gebeuren:
o Purinesynthese
o In omzetting van een aminozuur naar een ander aminozuur
Spelen rol in ontstaan van megaloblastische anemie
o Pyrimidinesynthese
KLINISCHE MANIFESTATIES Hematologische afwijkingen • Macrocytaire anemie met ovale macrocyten, macropolycyten (grote granulocyten met gehypersegmenteerde
nuclei) poilikocyten, occasioneel traandruppelcellen
• Indien ook een ijzerdeficiëntie kan het MCV normaal zijn
• Geen verhoogd reticulocyten aantal
• Afwijkingen thv andere hematologische reeksen: leukopenie en trombocytopenie
• Megaloblastisch beenmerg thv de 3 reeksen
o Rode reeks: megaloblasten (= abnormaal grote erytroblast met onrijpe kern) & erytroide hyperplasie
o Myeloide reeks: reuze metamyelocyten
o Plaatjesreeks: megakaryocyten
• Ineffectieve erytropoiese1 → veel van de erytroblasten worden vernietigd → lichte graad van hemolyse als gevolg
met lichte icterus, verhoogd ongeconjugeerd bilirubine en LDH in het serum
Gastro-intestinale afwijkingen Kunnen zowel de oorzaak als het gevolg zijn:
OORZAAK
• Maagslijmvliesatrofie ihkv pernicieuze anemie die gepaard gaat met deficiëntie in IF-productie → Vit B12 malabs
• Intestinale villusatrofie (zoals bv gluten induced enteropathy) die kan leiden tot folaatmalabsorptie en -deficiëntie
1 Weten we door de erytroide hyperplasie in het beenmerg samen met het ontoereikend aantal reticulocyten
, GEVOLG
Gestoorde DNA synthese tgv cobalamine- of folaatdeficiëntie kan ook leiden tot
• Atrofie van de mucosa van het GIT → heeft thv dundarm het gevolg dat er een secundaire malabsorptie van folaten
en cobalamines kan ontstaan → kan primaire deficiëntie verergeren.
• Megaloblastische veranderingen thv de mucosale epitheliale cellen (grote cellen met leeg uitziende kern)
• Mucosale afwijkingen thv de tong (→ glossitis), en thv de mondhoeken (→ angulaire stomatitis)
Toediening van methotextraat in toxische dosissen veroorzaakt multiple pijnlijke ulceraties thv de mond en
slokdarmmucosa. Opm: wat is het nut hiervan in het kader van megaloblastische anemie?
Subacute gecombineerde Volle beeld bestaat uit:
degeneratie van het ZS • Perifere neuritis → verminderde gevoeligheid, paresthesieën thv extremiteiten
• Beschadiging van columna posterior vh ruggenmerg → verminderde positie- en vibratiezin en pos Rombergteken
• Beschadiging van columna lateralis van het ruggenmerg (die pyramidale banen bevat) → spastische parese,
hyperactieve reflexen en Babinski teken
• Cerebratiestoornis → problemen in de hogere functies
Deze neurologische problemen zijn NIET gecorreleerd aan de hematologische afwijkingen. Men ziet dit alleen in
cobalaminedeficiëntie. Dit heeft allemaal niks te maken met een DNA stoornis, maar wél met een gestoorde synthese van
methionine2, wat optreedt bij een cobalaminedeficiëntie. Dit zorgt voor problemen in de myelinisatie.
OORZAKEN Tgv vitamine B12-deficiëntie ONVOLDOENDE COBALAMINES IN DE VOEDING
• Weinig voorkomend in westerse wereld, enkel bij vegans → supplement bijgeven
GEBREKKIGE ABSORPTIE
• Ten gevolge van maagfactoren
o Gebrekkige secretie van IF secundair aan maagslijmvliesatrofie = Pernicieuze anemie
▪ ➔ meest frequente oorzaak van megaloblastische anemie tgv vit B12 deficiëntie in de
westerse wereld.i
▪ Auto-immune oorzaak → 90% AS tegen pariëtale cellen, 50% AS tegen IF
▪ Atrofie van alle lagen van het maagslijmvlies, verlies aan glandulaire cellen en patiëtale cellen en
infiltratie van lamina propria door lymfocyten en plasmacellen
▪ Achlorhydrie
▪ Kan geassocieerd zijn met andere AIZ (hypothyroïdie, Adisson, hypoparathyroïdie, vitiligo)
▪ Vrouwen > mannen; met piekleeftijd van 60j
▪ Verhoogde incidentie maagca
o Congenitaal gebrek of abnormaliteit van IF secretie
▪ Zeldzame oorzaak van pernicieuze anemie die op juveniele leeftijd voorkomt
o Gebrek aan IF productie tgv chirurgische verwijdering van (deel) maag
2 Omdat cobalaminedeficiëntie zorgt voor een inihibitie van het enzym methioninekatalase???
