samenvatting acute deel1: ABCDE

Herkennen van de
vitaal bedreigde
patiënt
1.Opvang van vitaal bedreigde patiënt met
ABCDE
 Toestand patiënt snel, systematisch en juiste prioriteiten beoordelen
 Zo kan men levensreddend handelen
 ABCDE staan voor: Airway, Breathing, Circulation, Disability en Exposure/Environment
 Afwijkende vitale parameter herkennen en behandelen
 Lichaam kent systemen die eigen, essentiële functie hebben
 Vitale functies zijn van levensbelang
o De ademhaling
o De circulatie
o Het bewustzijn
o Een patiënt met disfunctie van één of meerdere van de vitale functies verkeert in direct
gevaar.

2.Verstoring vitale functies
 Gevolg ernstig onderliggend lijden
 Verstoring kan zo functies niet compenseren
 Als er ontregeling is van 1 of meerdere vitale functies lichaam kan niet compenseren
 Ernstige bevinding onmiddellijk handelen is nodig kans overleven
 Vitaal bedreigd: vitale functies kunnen zo verstoord zijn dat ze falen
 70% heeft verstoring van ademhaling voor dat er circulatiestilstand is
 66% extreme afwijkingen van vitale functies binnen 6u vooraleer circulatie stilstand is
 Bij verstoring kunnen vitale functies nog lang compenseren
 Als het faalt is er achteruitgang
 Als er reanimatie nodig is, is prognose slecht

3.Vitale parameters
 Vitale functies kunnen geëvalueerd worden aan hand van vitale
parameters
 Afwijkingen van vitale parameters vormen basis early warning score
 Zo bedreigde patiënt eerder te signaleren

3.1. Wanneer zijn vitale parameters afwijkend
 Voor te weten of het verstoord is  weten wat afkap waarden van parameters zijn
 Ademhalingsfrequentie < 9/minuut of > 30/minuut
 Zuurstofsaturatie < 90%
 Polsfrequentie < 40/minuut of > 130/minuut

CATO MANNAERTS 1

, Systolische bloeddruk < 90 mmHg of > 200 mmHg
 Veranderd bewustzijn: afname van twee of meer punten op de Glasgow Coma Scale of
afname van het bewustzijn volgens de AVPU schaal (Alert, Verbal, Pain, Unresponsive)




CATO MANNAERTS 2

, 3.2. Wanneer is er sprake van een te lage
urineproductie
 Niet direct gerelateerd maar kunnen patiënt wel verslechteren
 Afkapwaarde: <75ml per 4u
 Aanvullende info over circulatie
 Afname van doorbloeding in nieren functioneren ze minder

4.Ademhaling
 Normaal: 12-20x ademen per minuut
 Trage kan passen bij depressie van ademhalingscentrum in hersenen door ziekte of medicatie
 Als er dyspnoe is kan er versnelde of vertraagde ademhaling zijn

Hoe bepaalt men frequentie

 Tel het aantal ademhalingen in 15 seconden;
 Vermenigvuldig dit aantal met vier om het aantal ademhalingscycli per minuut te verkrijgen.
 Bij een ademhalingsfrequentie ≤ 8/minuut of > 30/minuut  vitaal bedreigd tot het
tegenovergestelde bewezen

5.Zuurstofsaturatie in bloed
 Kan verlaagd zijn als het lichaam minder zuurstof kan opnemen
 Oorzaken:
o Longaandoeningen (pneumonie, longembolie, exacerbatie COPD, pneumothorax en meer);
o Pijn bij ademen (ribfracturen, pleuritis, myogene klachten);
o Ernstige ziekte: sepsis;
o Verlaagde ademhalingsprikkel: CVA, delier, medicamenteus, intoxicatie, sepsis
 Om te meten sluit men perifere saturatiemeter aan op vinger, oor of teen
 Als het niet betrouwbaar lijkt  arterieel of capillair bepalen
 Bij saturatie <90% is patiënt vitaal bedreigd tot anders is bewezen

6.Circulatie
Polsfrequent en polsdruk geven weerspiegeling van hartslagen per minuut, bloeddruk en circulatie
lichaam

6.1. Bepaling hartfrequentie
 Bepaal hartslagen in 15seconden door hals (arteria radialis) of lies (arteria femoralis) te
palperen en doe x4
 Acute verandering van normaal <40 per minuut of >130 per minuut is patiënt vitaal bedreigt
tot anders bewezen

6.2. Bepaling bloeddruk
 Meten met automatische bloeddrukmeter anders handmatig met bloeddrukmeter en
stethoscoop
 Bij acute verandering van systolische bloeddruk naar < 90 mmHg of > 200 mmHg, is de
patiënt vitaal bedreigd tot het tegenovergestelde is bewezen




CATO MANNAERTS 3

, 7.Bewustzijn
7.1. De glasgow coma scale
 Punten behaald worden met schaal door behulp van EMV-score
 E voor ‘Eye opening’, de M voor ‘Motor response’ en de V voor ‘Verbal response’
 Max 15 en minimum 3 punten
 Resultaat per letter met cijfer gegeven en erna optellen
 Als sprake is van links-rechts verschillen is beste motorische reactie te houden
 Als het 8 of minder is  trauma of ernstig hersenletsel
 Meestal patiënten met intubatie
 Score van 9-10 matig hersenletsel
 Score 13-15 licht hersenletsel
 Trauma patiënten die 8 of lager is moet geïntubeerd worden of dat airway bedreigd is
o Patiënten met lage EMV maar gevolg van GHB worden bijna nooit geïntubeerd
o Stabiele zijligging en afwachtend beleidt

7.2. APVU-scale
 Snelle inschatting om bewustzijn
 Vooral kinderen en zuigelingen
 Afnemen van de GCS is moeilijk op verbaal vlak

A Alert: het kind is wakker en alert
V Verbaal: het kind reageert pas bij aanspreken
P Pain: het kind reageert alleen na het toedienen van een pijnprikkel
U Unresponsive: het kind reageert niet op prikkels
 Als kind bij beoordeling D niet alert is en niet reageert op aanspreken pijnprikkel
toedienen
 Vaak niet nodig van pijnprikkel
 Primary survey en behandeling worden als pijnlijke prikkels gegeven zoals infuus plaatsen
 Als het enkel reageert op pijn of op geen andere prikkel  verminderd bewustzijn
 Score op GCS is 8 of minder dan en luchtweg is bedreigd
o Bij enkel reageren op toediening pijnprikkels moet genoteerd worden welke reactie
er was enkel P
 Zo makkelijker op EMV score te geven
 Kind dat na toedienen pijn ogen gesloten houdt, geen geluid maakt en ledematen strekt,
EMV van 4 een luchteg nodig
 Als kind na pijnprikkels ogen opent en woorden roept, EMV van 10 is het minder bedreigd
 Patiënt is vitaal tot tegenoverstelde bewezen is bij veranderd bewustzijn
 Unresponsive: het kind reageert niet op prikkels
 Afname van twee of meer punten op de Glasgow Coma Scale of afname van het bewustzijn
volgens de AVPU schaal




CATO MANNAERTS 4