Samenvatting Tekstanalyse – Methoden en toepassingen
Tekstanalyse is subdomein van discourseanalyse.
Methoden:
-! Functionele analyse: inhoud en doelen
-! Coherentieanalyse: samenhang tekst en gebruikte middelen
-! Retorische analyse: overtuigingsmiddelen (retorica)
-! Argumentatieanalyse: hoe standpunten onderbouwd worden
-! Genreanalyse: bepaalde conventies en consequenties
Descriptief (beschrijven eigenschappen van teksten) en normatief (criteria voor goede teksten)
1.1! Inleiding
Functionele analyse bestaat uit 4 stappen:
-! Stap 1: Analyseren zender, onderwerp, doelgroep, organisatiedoel
-! Stap 2: Bepalen communicatieve en consecutieve doelen
-! Stap 3: Teksthandelingen inventariseren en koppelen aan doelen
-! Stap 4: Evaluatie van en verbetersuggesties voor de tekst
1.2. Achtergronden van de functionele analyse
Taalhandelingstheorie: met elke taaluiting wordt een handeling verricht.
-! Locutie: strekking zelf
-! Illocutie: intentie van spreker
-! Perlocutie: effect/gevolg op hoorder
Directe taaluiting (kun je het raam dichtdoen) en indirect taaluiting (wat is het koud hier)
Maar functionele analyse gaat wat verder dan taalhandelingstheorie, omdat het zich op gehele teksten
richt.
In eerste instantie was met vooral geïnteresseerd in de begrijpelijkheid en de overtuigingskracht, daarna
naar de functie.
1.3.! Methode - stap 1: analyse van zender, onderwerp, doelgroep, organisatiedoel
Context: alles wat je niet direct uit de tekst haalt.
Zender: Opdrachtgevende organisatie, bijvoorbeeld Douwe Egberts.
Onderwerp: gemakkelijk te bepalen. Vaak te vinden in titel, vormgeving tekst, of andere
genrekenmerken. Bijvoorbeeld verschillende koffievarianten.
Doelgroep: Voor wie de tekst bedoeld is, bijvoorbeeld:
-! Alle lezers van de tekst (bezoekers van de website)
-! De doelgroep van de tekst (liefhebbers van koffie)
-! De aangesproken lezer (koffieliefhebbers die geregeld filterkoffie van DE drinken)
Organisatiedoel: Wat de zender uiteindelijk wil bereiken voor zichzelf. Bijvoorbeeld vergroten van de
omzet.
1.4 Methode - stap 2: bepalen communicatieve en consecutieve doelen
1.4.1. Verschillende communicatieve doelen
Communicatieve doelen: beoogde veranderingen in de cognities van de doelgroep (doelgroep, soort
cognitie, onderwerp van de cognitie)
-! Informatief > kennis te verschaffen
-! Overtuigen (persuasief) > opvattingen/overtuigingen beïnvloeden (feiten/meningen)
-! Opiniëren > doelgroep laten nadenken
-! Instructief > in staat stellen bepaalde handelingen/taken uit te voeren
-! Activeren/motiveren > gedragsintenties beïnvloeden
-! Emotionerend > gevoelens beïnvloeden.
, Communicatief doel van de schrijver Verandering in cognitie van de doelgroep
Informeren De doelgroep weet dat...
Overtuigen (van feiten/van meningen) De doelgroep gelooft dat.../De doelgroep vindt
dat...
Opiniëren De doelgroep heeft een mening over...
Instrueren De doelgroep is in staat om...
Activeren De doelgroep is van plan om...
Emotioneren De doelgroep voelt...
1.4.2. Communicatief doelenschema
Bijna alle teksten zijn multifunctioneel, voorbeeld Artsen Zonder Grenzen:
Hoofddoel: Activeren: de doelgroep is van plan om geld in te zamelen voor Artsen zonder Grenzen
-! Emotioneren: de doelgroep is enthousiast over het zelf geld inzamelen voor AZG
-! Overtuigen: de doelgroep vindt het een goed idee om geld in te zamelen voor mensen die hulp
nodig hebben
o! Informeren: de doelgroep kent de mogelijkheden om geld in te zamelen voor Artsen
zonder Grenzen
-! Instrueren: De doelgroep is in staat om geld in te zamelen voor AZG
1.4.3. Consecutieve doelen
Bij sommige teksten is de zender tevreden als hij de beoogde veranderingen in de cognities van de lezer
heeft bereikt. (Als communicatieve doelen zijn bereikt), maar in andere gevallen wil de zender meer
bereiken: ze willen ook dat de lezer een bepaald gedrag gaat vertonen.
Consecutieve doelen: dat de lezers een bepaald gedrag gaan vertonen
(Gedragsintentie of handelingskennis), consecutief is het feitelijke gedrag.
Douwe Egberts voorbeeld: de doelgroep koopt een van de varianten filterkoffie.
Artsen zonder Grenzen voorbeeld: de doelgroep begint een actie om geld voor Artsen zonder Grenzen in
te zamelen.
Ikea voorbeeld: Iemand weet precies hoe hij iets in elkaar moet zetten (communicatieve doel), maar
omdat iets ontbreekt kan hij het niet uitvoeren (consecutieve doel)
Tekstanalyse is subdomein van discourseanalyse.
Methoden:
-! Functionele analyse: inhoud en doelen
-! Coherentieanalyse: samenhang tekst en gebruikte middelen
-! Retorische analyse: overtuigingsmiddelen (retorica)
-! Argumentatieanalyse: hoe standpunten onderbouwd worden
-! Genreanalyse: bepaalde conventies en consequenties
Descriptief (beschrijven eigenschappen van teksten) en normatief (criteria voor goede teksten)
1.1! Inleiding
Functionele analyse bestaat uit 4 stappen:
-! Stap 1: Analyseren zender, onderwerp, doelgroep, organisatiedoel
-! Stap 2: Bepalen communicatieve en consecutieve doelen
-! Stap 3: Teksthandelingen inventariseren en koppelen aan doelen
-! Stap 4: Evaluatie van en verbetersuggesties voor de tekst
1.2. Achtergronden van de functionele analyse
Taalhandelingstheorie: met elke taaluiting wordt een handeling verricht.
-! Locutie: strekking zelf
-! Illocutie: intentie van spreker
-! Perlocutie: effect/gevolg op hoorder
Directe taaluiting (kun je het raam dichtdoen) en indirect taaluiting (wat is het koud hier)
Maar functionele analyse gaat wat verder dan taalhandelingstheorie, omdat het zich op gehele teksten
richt.
In eerste instantie was met vooral geïnteresseerd in de begrijpelijkheid en de overtuigingskracht, daarna
naar de functie.
1.3.! Methode - stap 1: analyse van zender, onderwerp, doelgroep, organisatiedoel
Context: alles wat je niet direct uit de tekst haalt.
Zender: Opdrachtgevende organisatie, bijvoorbeeld Douwe Egberts.
Onderwerp: gemakkelijk te bepalen. Vaak te vinden in titel, vormgeving tekst, of andere
genrekenmerken. Bijvoorbeeld verschillende koffievarianten.
Doelgroep: Voor wie de tekst bedoeld is, bijvoorbeeld:
-! Alle lezers van de tekst (bezoekers van de website)
-! De doelgroep van de tekst (liefhebbers van koffie)
-! De aangesproken lezer (koffieliefhebbers die geregeld filterkoffie van DE drinken)
Organisatiedoel: Wat de zender uiteindelijk wil bereiken voor zichzelf. Bijvoorbeeld vergroten van de
omzet.
1.4 Methode - stap 2: bepalen communicatieve en consecutieve doelen
1.4.1. Verschillende communicatieve doelen
Communicatieve doelen: beoogde veranderingen in de cognities van de doelgroep (doelgroep, soort
cognitie, onderwerp van de cognitie)
-! Informatief > kennis te verschaffen
-! Overtuigen (persuasief) > opvattingen/overtuigingen beïnvloeden (feiten/meningen)
-! Opiniëren > doelgroep laten nadenken
-! Instructief > in staat stellen bepaalde handelingen/taken uit te voeren
-! Activeren/motiveren > gedragsintenties beïnvloeden
-! Emotionerend > gevoelens beïnvloeden.
, Communicatief doel van de schrijver Verandering in cognitie van de doelgroep
Informeren De doelgroep weet dat...
Overtuigen (van feiten/van meningen) De doelgroep gelooft dat.../De doelgroep vindt
dat...
Opiniëren De doelgroep heeft een mening over...
Instrueren De doelgroep is in staat om...
Activeren De doelgroep is van plan om...
Emotioneren De doelgroep voelt...
1.4.2. Communicatief doelenschema
Bijna alle teksten zijn multifunctioneel, voorbeeld Artsen Zonder Grenzen:
Hoofddoel: Activeren: de doelgroep is van plan om geld in te zamelen voor Artsen zonder Grenzen
-! Emotioneren: de doelgroep is enthousiast over het zelf geld inzamelen voor AZG
-! Overtuigen: de doelgroep vindt het een goed idee om geld in te zamelen voor mensen die hulp
nodig hebben
o! Informeren: de doelgroep kent de mogelijkheden om geld in te zamelen voor Artsen
zonder Grenzen
-! Instrueren: De doelgroep is in staat om geld in te zamelen voor AZG
1.4.3. Consecutieve doelen
Bij sommige teksten is de zender tevreden als hij de beoogde veranderingen in de cognities van de lezer
heeft bereikt. (Als communicatieve doelen zijn bereikt), maar in andere gevallen wil de zender meer
bereiken: ze willen ook dat de lezer een bepaald gedrag gaat vertonen.
Consecutieve doelen: dat de lezers een bepaald gedrag gaan vertonen
(Gedragsintentie of handelingskennis), consecutief is het feitelijke gedrag.
Douwe Egberts voorbeeld: de doelgroep koopt een van de varianten filterkoffie.
Artsen zonder Grenzen voorbeeld: de doelgroep begint een actie om geld voor Artsen zonder Grenzen in
te zamelen.
Ikea voorbeeld: Iemand weet precies hoe hij iets in elkaar moet zetten (communicatieve doel), maar
omdat iets ontbreekt kan hij het niet uitvoeren (consecutieve doel)
