Sociale Psychologie
Sociale psychologie is wetenschappelijke studie van de invloed van anderen op onze gedragingen (met
inbegrip van onze gedachten en gevoelens)
17.1 Sociale beïnvloeding
Conformisme
Conformisme. Hierbij voegt men gedrag naar dat van de groep waartoe men behoort (of wilt behoren)
zonder dat er sprake is van een directe oproep om dit te doen. (bijv. proef van Sherif aangetoond d.m.v.
autokinetische effect)
Factoren die van invloed zijn op mate van conformisme:
- Grootte groep
- Ambiguïteit van situatie
- Mate van expertise die aan groep toegeschreven wordt
Twee redenen waarom
- Accuraatheid
- Aanvaarding groep
Gehoorzaamheid
Gehoorzaamheid is een reactie op een bevel en de meest rechtstreekse vorm van sociäle beïnvloeding.
(proef met shocks door Milgram. Boodschap van Milgram is dat men bij verklaring van menselijk gedrag niet
altijd naar persoonlijkheid van individu moet kijken, maar ook naar omstandigheden waaronder gedrag
plaatsvindt.
Deïndividuatie
Deïndividuatie spreekt men van wanneer indivuduele mensen hun persoonlijke identiteit verliezen doordat
ze een onderdeel worden van een massa. Verliezen deel van hun verantwoordelijkheidsgevoel en van hun
waarden. Drie factoren nodig voor deïndividuatie:
1. Verhoogde opwinding
2. Anonimiteit
3. Verminderde individuele verantwoordelijkheid
Helpen
Bystandereffect (omstandereffect). (Kitty Genovese)Hoe meer mensen getuige van een noodgeval, hoe
kleiner de kans wordt dat elke persoon afzonderlijk zal helpen. Drie voorwaarden voordat mensen helpen:
1. Men moet het incident opmerken
2. Men moet het voorval interpreteren als een noodgeval
3. Men moet zichzelf verantwoordelijk voelen om hulp te bieden
Bij elke stap verhoogt de aanwezigheid van anderen de kans dat men afgeleid wordt van een daadwerkelijke
interventie.
Inschikkelijkheid
Inschikkelijheid is de vraag of we zullen ingaan op een verzoek van iemand anders. Verschillende
technieken:
- voet-tussen-de-deur-techniek. Eerst klein verzoek, daarna groter, moeilijker verzoek
- zodra-de-bal-aan-het-rollen-is-techniek. Eerst overhalen iets te verkopen voor lagere prijs, waarna na
overleg met meerdere blijkt dat prijs toch hoger ligt.
- deur-tegen-de-neus-techniek. Begin met groot - onredelijk - verzoek, gevolgd door kleiner - redelijker -
verzoek.
Sociale facilitatie en sociaal lijntrekken
Sociale facilitatie doet zich voor wanneer de aanwezigheid van andere mensen een positieve invloed heeft
op onze prestaties. Alleen de aanwezigheid van iemand anders kan hiervoor volstaan. Hierbij is het wel zo
dat de aanwezigheid van anderen de opwinding verhoogt, waardoor makkelijke en goed geleerde taken
beter gaan, maar het leren en uitvoeren van moeilijke taken wordt belemmert. Sociale fac. treedt ook niet op
wanneer persoon niet gemotiveerd is om te presteren.
1
, Sociaal lijntrekken is het omgekeerde. Persoon presteert minder goed in groep dan alleen. (free-rider-
effect, sucker-effect).
17.2 Aantrekking en hechte relaties
Aantrekking
Aantal belangrijke variabelen die bepalen of we met iemand contact hebben:
- Lichamelijke aantrekkelijkheid
- Nabijheid. Effect van de loutere blootstelling. Stelt dat loutere blootstelling aan een persoon of een
voorwerp de positieve gevoelens t.o.v. deze persoon of dit voorwerp verhoogt. (treedt niet op bij negatieve
stimuli)
- Gelijkheid.
Vriendschap
Ontwikkeling van een vriendschap. Wil om zichzelf bloot te geven en engagement
Vriendschap onderhouden.
Vriendschap beëindigen. Eerder doodbloeden
Eenzaamheid. Sociaal (niet geïntegreerd in sociaal netwerk) en emotioneel (mist intieme relatie)
Liefde
Triangulaire theorie.
Triangulaire theorie van de liefde. Drie componenten: intimiteit, passie en engagement
Gehechtheid bij volwassenen en kinderen
Onderzoekers maken een onderscheid tussen drie hechtingsstijlen:
1. Veilige hechting: Kind zoekt sociale omgang en intimiteit op en voelt zich daarbij gemakkelijk
2. Vermijdende hechting: Kind vermijdt onderlinge omgang en intimiteit
3. Angstige/ambivalente hechting: ene moment zoekt kind sociale interactie en intimiteit, het andere moment
wijst het die af
Deze hechtingsstijlen kunnen ook onderscheiden worden bij liefdesrelaties van volwassenen. Er bestaan
grote overeenkomsten tussen liefdesrelaties bij volwassenen en hechtingsrelaties bij kleine kinderen.
17.3 Het gedrag van anderen beïnvloeden
Attitude is een gevoelsgeladen evaluatie van een persoon, een voorwerp of een idee.
Wanneer overtuigt een boodschap?
Kenmerken van de boodschapper
- Geloofwaardigheid
- Competentie boodschapper
- Belang dat boodschapper bij boodschap heeft
- Gelijkheid
- Aantrekkelijkheid
Kenmerken van de boodschap
- Vorm
- Emoties
- Herhaling boodschap
Kenmerken van het doelwit
- Nog geen duidelijke attitude
- Discrepantie (tussen boodschap en bestaande attitude van doelwit)
- Betrokkenheid bij het doelwit. Centrale vs. perifere verwerking. Mensen die zich sterk betrokken voelen
bij een zaak of een belangrijke beslissing nemen zijn meer geneigd om alle voors-en-tegens op een rij te
zetten (centrale verwerking). Minder grote betrokkenheid of aankopen die minder belangrijk zijn geven
aanleiding tot perifere verwerking. Men beslist hierbij impulsiever en zullen irrelevante kenmerken van de
boodschapper en de boodschap een grotere rol spelen.
- Persoonlijkheid. Need for closure. Bijv. mensen die gevoelig zijn voor een autoritaire persoonlijkheid,
gemakkelijker te overtuigen zijn.
2
Sociale psychologie is wetenschappelijke studie van de invloed van anderen op onze gedragingen (met
inbegrip van onze gedachten en gevoelens)
17.1 Sociale beïnvloeding
Conformisme
Conformisme. Hierbij voegt men gedrag naar dat van de groep waartoe men behoort (of wilt behoren)
zonder dat er sprake is van een directe oproep om dit te doen. (bijv. proef van Sherif aangetoond d.m.v.
autokinetische effect)
Factoren die van invloed zijn op mate van conformisme:
- Grootte groep
- Ambiguïteit van situatie
- Mate van expertise die aan groep toegeschreven wordt
Twee redenen waarom
- Accuraatheid
- Aanvaarding groep
Gehoorzaamheid
Gehoorzaamheid is een reactie op een bevel en de meest rechtstreekse vorm van sociäle beïnvloeding.
(proef met shocks door Milgram. Boodschap van Milgram is dat men bij verklaring van menselijk gedrag niet
altijd naar persoonlijkheid van individu moet kijken, maar ook naar omstandigheden waaronder gedrag
plaatsvindt.
Deïndividuatie
Deïndividuatie spreekt men van wanneer indivuduele mensen hun persoonlijke identiteit verliezen doordat
ze een onderdeel worden van een massa. Verliezen deel van hun verantwoordelijkheidsgevoel en van hun
waarden. Drie factoren nodig voor deïndividuatie:
1. Verhoogde opwinding
2. Anonimiteit
3. Verminderde individuele verantwoordelijkheid
Helpen
Bystandereffect (omstandereffect). (Kitty Genovese)Hoe meer mensen getuige van een noodgeval, hoe
kleiner de kans wordt dat elke persoon afzonderlijk zal helpen. Drie voorwaarden voordat mensen helpen:
1. Men moet het incident opmerken
2. Men moet het voorval interpreteren als een noodgeval
3. Men moet zichzelf verantwoordelijk voelen om hulp te bieden
Bij elke stap verhoogt de aanwezigheid van anderen de kans dat men afgeleid wordt van een daadwerkelijke
interventie.
Inschikkelijkheid
Inschikkelijheid is de vraag of we zullen ingaan op een verzoek van iemand anders. Verschillende
technieken:
- voet-tussen-de-deur-techniek. Eerst klein verzoek, daarna groter, moeilijker verzoek
- zodra-de-bal-aan-het-rollen-is-techniek. Eerst overhalen iets te verkopen voor lagere prijs, waarna na
overleg met meerdere blijkt dat prijs toch hoger ligt.
- deur-tegen-de-neus-techniek. Begin met groot - onredelijk - verzoek, gevolgd door kleiner - redelijker -
verzoek.
Sociale facilitatie en sociaal lijntrekken
Sociale facilitatie doet zich voor wanneer de aanwezigheid van andere mensen een positieve invloed heeft
op onze prestaties. Alleen de aanwezigheid van iemand anders kan hiervoor volstaan. Hierbij is het wel zo
dat de aanwezigheid van anderen de opwinding verhoogt, waardoor makkelijke en goed geleerde taken
beter gaan, maar het leren en uitvoeren van moeilijke taken wordt belemmert. Sociale fac. treedt ook niet op
wanneer persoon niet gemotiveerd is om te presteren.
1
, Sociaal lijntrekken is het omgekeerde. Persoon presteert minder goed in groep dan alleen. (free-rider-
effect, sucker-effect).
17.2 Aantrekking en hechte relaties
Aantrekking
Aantal belangrijke variabelen die bepalen of we met iemand contact hebben:
- Lichamelijke aantrekkelijkheid
- Nabijheid. Effect van de loutere blootstelling. Stelt dat loutere blootstelling aan een persoon of een
voorwerp de positieve gevoelens t.o.v. deze persoon of dit voorwerp verhoogt. (treedt niet op bij negatieve
stimuli)
- Gelijkheid.
Vriendschap
Ontwikkeling van een vriendschap. Wil om zichzelf bloot te geven en engagement
Vriendschap onderhouden.
Vriendschap beëindigen. Eerder doodbloeden
Eenzaamheid. Sociaal (niet geïntegreerd in sociaal netwerk) en emotioneel (mist intieme relatie)
Liefde
Triangulaire theorie.
Triangulaire theorie van de liefde. Drie componenten: intimiteit, passie en engagement
Gehechtheid bij volwassenen en kinderen
Onderzoekers maken een onderscheid tussen drie hechtingsstijlen:
1. Veilige hechting: Kind zoekt sociale omgang en intimiteit op en voelt zich daarbij gemakkelijk
2. Vermijdende hechting: Kind vermijdt onderlinge omgang en intimiteit
3. Angstige/ambivalente hechting: ene moment zoekt kind sociale interactie en intimiteit, het andere moment
wijst het die af
Deze hechtingsstijlen kunnen ook onderscheiden worden bij liefdesrelaties van volwassenen. Er bestaan
grote overeenkomsten tussen liefdesrelaties bij volwassenen en hechtingsrelaties bij kleine kinderen.
17.3 Het gedrag van anderen beïnvloeden
Attitude is een gevoelsgeladen evaluatie van een persoon, een voorwerp of een idee.
Wanneer overtuigt een boodschap?
Kenmerken van de boodschapper
- Geloofwaardigheid
- Competentie boodschapper
- Belang dat boodschapper bij boodschap heeft
- Gelijkheid
- Aantrekkelijkheid
Kenmerken van de boodschap
- Vorm
- Emoties
- Herhaling boodschap
Kenmerken van het doelwit
- Nog geen duidelijke attitude
- Discrepantie (tussen boodschap en bestaande attitude van doelwit)
- Betrokkenheid bij het doelwit. Centrale vs. perifere verwerking. Mensen die zich sterk betrokken voelen
bij een zaak of een belangrijke beslissing nemen zijn meer geneigd om alle voors-en-tegens op een rij te
zetten (centrale verwerking). Minder grote betrokkenheid of aankopen die minder belangrijk zijn geven
aanleiding tot perifere verwerking. Men beslist hierbij impulsiever en zullen irrelevante kenmerken van de
boodschapper en de boodschap een grotere rol spelen.
- Persoonlijkheid. Need for closure. Bijv. mensen die gevoelig zijn voor een autoritaire persoonlijkheid,
gemakkelijker te overtuigen zijn.
2
