Samenvatting Natuuronderwijs inzichtelijk: Hoofdstuk 7.1

Hoofdstuk 7. Weersverschijnselen
7.1 Weersverschijnselen
Kinderen moeten een weerbericht kunnen lezen en begrijpen dat op een bij hun
leeftijd passend niveau is samengesteld. Het weerbericht geeft informatie over
het weer van dit moment en de weersverwachting voor de komende uren en
dagen.
 7.1.1 Zo veranderlijk als het weer
Het weer is van grote invloed op ons leven. Het bepaald hoe we ons kleden, onze
vrijetijdsbesteding en situaties op de weg. Ook veel sectoren van de economie
zijn afhankelijk van het weer: boeren zijn in de periode van oogsten afhankelijk
van droog weer. Energiebedrijven worden tijdens een strenge winter
geconfronteerd met een grotere vraag naar stroom en gas. Om al deze redenen
willen we graag weten wat voor weer het gaat worden.
Het weer is eigenlijk niets anders dan de toestand van de atmosfeer op
een bepaalde plaats en tijd. De atmosfeer is het gasvormige omhulsel van onze
planeet en bestaat uit verschillende lagen. De laag van de atmosfeer die zich het
dichtst bij de aarde bevind en waarin het weer zich afspeel, noem je de
troposfeer. Hij is ongeveer 10 tot 15 kilometer breed. Door de zwaartekracht is
het de laag van de atmosfeer met de grootste dichtheid.
De energie van de zon en de draaiing van de aarde houden de lucht en het
water voortdurend in beweging. Dit veroorzaakt het veranderlijke weer. Er heeft
zich een hele wetenschap ontwikkeld die zich bezighoudt met de
weerverschijnselen en het ontwikkelen daarvan: de meteorologie. Veel van de
Nederlandse meteorologen werken voor het KNMI: het Koninklijk Nederlands
Meteorologisch Instituut.
 7.1.2 Temperatuur
De zon zendt warmtestraling uit. De atmosfeer kaatst een deel van deze
warmtestraling meteen terug. Een ander deel van de straling bereikt het
aardoppervlak en de oceanen. De straling verwarmt het aardoppervlak, het water
in de oceanen en de lucht daarboven. Hoe hoog de luchttemperatuur wordt, is
onder andere afhankelijk van de maximale hoogte van de zon boven de horizon.
De zonnestand wisselt met de tijd van de dag en de seizoenen. In ons land staat
de zon in de zomer veel hoger boven de horizon dan in de winter. Doordat
zonlicht in de winter onder een schuinere hoek op het aardoppervlak valt, wordt
eenzelfde lichtbundel over een groter oppervlak verdeeld. Ook verandert de
zonnestand gedurende de dag. Dit merk je aan de temperatuur en aan de grootte
van je schaduw. Daarnaast is de hoeveelheid bevolking een belangrijke factor die
van invloed is op de temperatuur. Wolken houden namelijk een deel van het licht
en de warmte tegen.
Het water in de oceanen heeft ook een regulerend effect op de
temperatuur. Ook het water van de oceanen wordt opgewarmd door de straling
van de zon. Doordat het oppervlaktewater van de oceanen op een zonnige dag
een groot deel van de warmte opneemt en gebruikt voor verdamping, loopt de
luchttemperatuur boven de oceanen minder hoog op. De atmosfeer, het
aardoppervlak en het water in de oceanen zorgen er dus samen voor dat de
luchttemperatuur over het algemeen wordt gematigd.
 7.1.3 Luchtdruk
Bij weerberichten speelt de luchtdruk een grote rol. In lagedrukgebieden is er
sprake van opgaande luchtbewegingen. Als de warme lucht opstijgt, komt zij in
koudere lagen van de atmosfeer en koelt zij af. Omdat warme lucht meer
waterdamp kan bevatten dan koude lucht, condenseert de waterdamp tot