Grondslagen van Auditing & Assurance – H5
Onafhankelijkheid inzage Assurance-opdrachten is uitgewerkt in de ‘Verordening Inzake de
Onafhankelijkheid van Accountants bij Assurance-Opdrachten (ViO)’. Onafhankelijkheid is
voornamelijk gerelateerd aan de fundamentele beginselen van integriteit en objectiviteit.
In de ViO staan de bedreigingen van onafhankelijkheid en de daarbij passende maatregelen
beschreven. In dit hoofdstuk wordt voornamelijk de onafhankelijkheid van de accountant besproken
in relatie tot controle van de jaarrekening.
Relatie tussen ViO en VGBA
Onafhankelijkheid geldt als beginsel voor accountants die professionele diensten verlenen die
kwalificeren als Assurance-opdrachten. Door onafhankelijk te zijn in deze dienstverlening maakt de
accountant zijn integriteit en objectiviteit als het ware zichtbaar voor de gebruikers. ‘Integriteit’ en
‘objectiviteit’ zijn twee van de vijf fundamentele basisbeginselen, zoals beschreven in de VGBA.
Relatie tussen ViO en Wta
De Wet Toezicht Accountantsorganisaties (Wta) bevat regelgeving met betrekking tot
onafhankelijkheid van accountants die zich betrekt op wettelijke controles. De ‘Verordening Inzake
de Onafhankelijkheid van Accountants bij Assurance-Opdrachten (ViO)’ bevat regelgeving voor een
onafhankelijke uitvoering van Assurance-opdrachten in het algemeen. Accountants die wettelijke
controles uitvoeren, moeten beiden naleven, de ViO is een extensie van de Wta.
Wanneer is een accountant onafhankelijk?
1. Onafhankelijkheid in wezen: de geesteshouding die het tot uitdrukking brengen van een
conclusie mogelijk maakt. Geeft de accountant zelf blijk van onafhankelijkheid?
2. Onafhankelijkheid in optreden (schijn): onafhankelijkheid door het vermijden van feiten en
omstandigheden die dusdanig suggestief zijn dat de onafhankelijke uitvoering van een
Assurance-opdracht in twijfel getrokken kan worden. Geeft een derde ook het oordeel dat de
accountant onafhankelijk handelt?
Voorbeeld: accountant werkt voor Opdrachtgever X en is tevens in het bezit van aandelen
Opdrachtgever X. Hier is geen sprake van onafhankelijkheid in optreden, ook al zal de accountant
wellicht zelf zeggen dat hij onafhankelijk opereert.
Totstandkoming, reikwijdte en structuur van de ViO
Totstandkoming
In 2005 is de Code of Ethicus for Professional Accountants (CoE) van de International Federatie of
Accountants (IFAC) in de Nederlandse onafhankelijkheidsvoorschriften verwerkt –> reikwijdte werd
uitgebreid naar onafhankelijkheid van Assurance-opdrachten.
, Reikwijdte
De voorschriften uit de ViO zijn uitsluitend van toepassing op accountants die Assurance-opdrachten
uitvoeren. Dit betekent dat voor andere werkzaamheden, zoals het opstellen van jaarrekeningen en
het uitvoeren van specifiek overeengekomen werkzaamheden, uitsluitend de bepalingen van de
VGBA van toepassing zijn.
Bepaling: de Assurance-opdracht moet onafhankelijk worden uitgevoerd van het Assurance-object
(jaarrekening), de verantwoordelijke persoon (bestuur onderneming) en de verantwoordelijke
entiteit en/of netwerk (organisatie van jaarrekening) (art. 3 ViO).
Structuur
Paragraaf 2.3 – Toetsingskader: principale based benadering van bedreigingen en
maatregelen.
Paragraaf 2.7 – Vastlegging: vastlegging in het dossier van waarborging onafhankelijkheid.
Hoofdstuk 3 en 4 - samenloop van dienstverlening bij verschillende soorten cliënten.
Voorschriften voor andere dienstverlening i.c.m. controle opdrachten.
Hoofdstuk 5 – vergoedingen: verbod op resultaatafhankelijke vergoedingen voor Assurance.l-
opdrachten en de maatregelen die moeten worden getroffen als er hier een bedreiging
ontstaat.
Hoofdstuk 6 t/m 13 – persoonlijke, zakelijke en financiële relaties ten opzichte van
assurance-cliënten en bedreigingen voor de onafhankelijkheid.
Bedreigingen voor de onafhankelijkheid (belangrijk voor toetsing!):
Een bedreiging is gedefinieerd als een onaanvaardbaar risico dat een assurance-opdracht niet
onafhankelijk wordt uitgevoerd als gevolg van eigenbelang, zelftoetsing, belangenbehartiging,
vertrouwdheid of intimidatie.
Bedreiging als gevolg van eigenbelang: belangenverstrengeling in de vorm van een financieel belang
in de entiteit van de client, een variabele/ afhankelijke beloning voor de assurance-opdracht of een
gezamenlijk, zakelijk belang.
Bedreiging als gevolg van zelftoetsing: ontstaat indien de accountant zijn eigen werkzaamheden
moet beoordelen. Bijvoorbeeld: het nemen van managementbeslissingen die daarna moeten worden
beoordeeld óf een controle-opdracht waarin zijn eigen advies over de inrichting van de administratie
meegenomen wordt.
Bedreiging als gevolg van belangenbehartiging: komt voort uit de situatie dat de accountant
betrokken is in een procedure waarbij de accountantsorganisatie een standpunt vóór of tegen de
client inneemt.
Bedreiging als gevolg van vertrouwdheid: lange klantrelatie, veel vertrouwen en een diepe band,
waardoor er een onvoldoende objectieve toetsing ontstaat van de feitelijke voorstelling van zaken.
Bedreiging als gevolg van intimidatie: intimidatie vanuit client kan angst voor de consequenties van
onafhankelijk handelen veroorzaken.
Onafhankelijkheid inzage Assurance-opdrachten is uitgewerkt in de ‘Verordening Inzake de
Onafhankelijkheid van Accountants bij Assurance-Opdrachten (ViO)’. Onafhankelijkheid is
voornamelijk gerelateerd aan de fundamentele beginselen van integriteit en objectiviteit.
In de ViO staan de bedreigingen van onafhankelijkheid en de daarbij passende maatregelen
beschreven. In dit hoofdstuk wordt voornamelijk de onafhankelijkheid van de accountant besproken
in relatie tot controle van de jaarrekening.
Relatie tussen ViO en VGBA
Onafhankelijkheid geldt als beginsel voor accountants die professionele diensten verlenen die
kwalificeren als Assurance-opdrachten. Door onafhankelijk te zijn in deze dienstverlening maakt de
accountant zijn integriteit en objectiviteit als het ware zichtbaar voor de gebruikers. ‘Integriteit’ en
‘objectiviteit’ zijn twee van de vijf fundamentele basisbeginselen, zoals beschreven in de VGBA.
Relatie tussen ViO en Wta
De Wet Toezicht Accountantsorganisaties (Wta) bevat regelgeving met betrekking tot
onafhankelijkheid van accountants die zich betrekt op wettelijke controles. De ‘Verordening Inzake
de Onafhankelijkheid van Accountants bij Assurance-Opdrachten (ViO)’ bevat regelgeving voor een
onafhankelijke uitvoering van Assurance-opdrachten in het algemeen. Accountants die wettelijke
controles uitvoeren, moeten beiden naleven, de ViO is een extensie van de Wta.
Wanneer is een accountant onafhankelijk?
1. Onafhankelijkheid in wezen: de geesteshouding die het tot uitdrukking brengen van een
conclusie mogelijk maakt. Geeft de accountant zelf blijk van onafhankelijkheid?
2. Onafhankelijkheid in optreden (schijn): onafhankelijkheid door het vermijden van feiten en
omstandigheden die dusdanig suggestief zijn dat de onafhankelijke uitvoering van een
Assurance-opdracht in twijfel getrokken kan worden. Geeft een derde ook het oordeel dat de
accountant onafhankelijk handelt?
Voorbeeld: accountant werkt voor Opdrachtgever X en is tevens in het bezit van aandelen
Opdrachtgever X. Hier is geen sprake van onafhankelijkheid in optreden, ook al zal de accountant
wellicht zelf zeggen dat hij onafhankelijk opereert.
Totstandkoming, reikwijdte en structuur van de ViO
Totstandkoming
In 2005 is de Code of Ethicus for Professional Accountants (CoE) van de International Federatie of
Accountants (IFAC) in de Nederlandse onafhankelijkheidsvoorschriften verwerkt –> reikwijdte werd
uitgebreid naar onafhankelijkheid van Assurance-opdrachten.
, Reikwijdte
De voorschriften uit de ViO zijn uitsluitend van toepassing op accountants die Assurance-opdrachten
uitvoeren. Dit betekent dat voor andere werkzaamheden, zoals het opstellen van jaarrekeningen en
het uitvoeren van specifiek overeengekomen werkzaamheden, uitsluitend de bepalingen van de
VGBA van toepassing zijn.
Bepaling: de Assurance-opdracht moet onafhankelijk worden uitgevoerd van het Assurance-object
(jaarrekening), de verantwoordelijke persoon (bestuur onderneming) en de verantwoordelijke
entiteit en/of netwerk (organisatie van jaarrekening) (art. 3 ViO).
Structuur
Paragraaf 2.3 – Toetsingskader: principale based benadering van bedreigingen en
maatregelen.
Paragraaf 2.7 – Vastlegging: vastlegging in het dossier van waarborging onafhankelijkheid.
Hoofdstuk 3 en 4 - samenloop van dienstverlening bij verschillende soorten cliënten.
Voorschriften voor andere dienstverlening i.c.m. controle opdrachten.
Hoofdstuk 5 – vergoedingen: verbod op resultaatafhankelijke vergoedingen voor Assurance.l-
opdrachten en de maatregelen die moeten worden getroffen als er hier een bedreiging
ontstaat.
Hoofdstuk 6 t/m 13 – persoonlijke, zakelijke en financiële relaties ten opzichte van
assurance-cliënten en bedreigingen voor de onafhankelijkheid.
Bedreigingen voor de onafhankelijkheid (belangrijk voor toetsing!):
Een bedreiging is gedefinieerd als een onaanvaardbaar risico dat een assurance-opdracht niet
onafhankelijk wordt uitgevoerd als gevolg van eigenbelang, zelftoetsing, belangenbehartiging,
vertrouwdheid of intimidatie.
Bedreiging als gevolg van eigenbelang: belangenverstrengeling in de vorm van een financieel belang
in de entiteit van de client, een variabele/ afhankelijke beloning voor de assurance-opdracht of een
gezamenlijk, zakelijk belang.
Bedreiging als gevolg van zelftoetsing: ontstaat indien de accountant zijn eigen werkzaamheden
moet beoordelen. Bijvoorbeeld: het nemen van managementbeslissingen die daarna moeten worden
beoordeeld óf een controle-opdracht waarin zijn eigen advies over de inrichting van de administratie
meegenomen wordt.
Bedreiging als gevolg van belangenbehartiging: komt voort uit de situatie dat de accountant
betrokken is in een procedure waarbij de accountantsorganisatie een standpunt vóór of tegen de
client inneemt.
Bedreiging als gevolg van vertrouwdheid: lange klantrelatie, veel vertrouwen en een diepe band,
waardoor er een onvoldoende objectieve toetsing ontstaat van de feitelijke voorstelling van zaken.
Bedreiging als gevolg van intimidatie: intimidatie vanuit client kan angst voor de consequenties van
onafhankelijk handelen veroorzaken.
