Risico en Rendement
Hoofdstuk 1: Risico
1.1 Onzekerheid en risico
➔ Onzekere situatie: situatie waarbij de uitkomst niet vast staat
◆ Onzekerheid beïnvloedt economie → mensen moeten constant
keuzes maken over manier waarop zij hun schaarse middelen
gebruiken
➔ Risico: verwachte schade van gebeurtenis → 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜 = 𝑘𝑎𝑛𝑠 𝑜𝑝 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒 ⋅ 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒
◆ Risico lastig vast te stellen, gaat gepaard met onzekerheid
1.2 Vrijwillig en onvrijwillig risico
➔ Vrijwillig risico: risico die iemand bewust neemt → skiën (kans op breuk)
➔ Onvrijwillig risico: risico dat niet kan worden vermeden → ziekte
1.3 Risicoaversie
➔ De meeste mensen houden niet van risico’s, ze zijn risicoavers
◆ Iemand die risicoavers is kiest voor optie met minste kans op schade
◆ Verwachte opbrengst → 𝑣𝑒𝑟𝑤. 𝑜𝑝𝑏𝑟𝑒𝑛𝑔𝑠𝑡 = 𝑔𝑒𝑚. 𝑜𝑝𝑏𝑟𝑒𝑛𝑔𝑠𝑡 −
𝑔𝑒𝑚. 𝑘𝑜𝑠𝑡𝑒𝑛
◆ Verwachte schade: hetgeen dat je minder krijgt dan je betaald hebt
Hoofdstuk 2: Verzekeren
2.1 Een risico verzekeren
➔ Vrijwillige risico’s kan je mijden, onvrijwillige risico’s zijn niet te voorkomen
behalve als je het laat verzekeren → spreiden van risico’s
◆ Het totale risico is gelijk aan de verwachte schade van de groep als
geheel → 𝑡𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜 = 𝑘𝑎𝑛𝑠 𝑜𝑝 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒 ⋅ 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒 ⋅ 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑚𝑒𝑛𝑠𝑒𝑛
◆ Voor verzekeren van risico moet iedereen wel meebetalen → premie
➔ Een risicoavers persoon zal zich verzekeren als de verwachte kosten van
het wel en niet verzekeren gelijk zijn → gaat voor het laagste risico
➔ Iemand die zich verzekert loopt geen risico meer
◆ Kans op schade is niet verdwenen → als schade er wel is wordt die
betaald uit eerder betaalde premies
2.2 De markt van verzekeraars
➔ Verzekeraars: aanbieders van verzekeringen
◆ Marktvorm: heterogeen oligopolie of monopolistische concurrentie
→ hangt af van type verzekering en hoeveel aanbod hiervan is
◆ Biedt alleen verzekeringen aan waar hij geen verlies op lijdt → zijn
inkomsten van premies moeten minimaal gelijk zijn aan kosten
● 𝑇𝑂 ≥ 𝑇𝐾 → voor winst verzekeraar geldt 𝑝𝑟𝑒𝑚𝑖𝑒 > 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜
● 𝑇𝑂 = 𝑝𝑟𝑒𝑚𝑖𝑒 ⋅ 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑟𝑧𝑒𝑘𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑠𝑛𝑒𝑚𝑒𝑟𝑠
● 𝑇𝐾 = 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜 𝑣𝑒𝑟𝑧𝑒𝑘𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑠𝑛𝑒𝑚𝑒𝑟 ⋅ 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑟𝑧𝑒𝑘𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑠𝑛𝑒𝑚𝑒𝑟𝑠
, ➔ Verzekering: contract met daarin voorwaarden van de risicospreiding
tussen verzekeringsnemer (vrager) en verzekeraar (aanbieder)
◆ Afspraken staan in polis → hoogte premie, welke schade, duur
2.3 Averechtse selectie en moral hazard
➔ Informatieasymmetrie: situatie waarbij verzekeraar en verzekeringsnemer
niet over dezelfde informatie beschikken
◆ Verzekeraar weet niet of een verzekeringsnemer voorzichtig met
spullen omgaat → verzekeraar heeft een informatieachterstand
◆ Verschillen tussen verzekeringsnemers → verzekeraar maakt winst
bij de één en verlies bij de ander → risicospreiding: samenvoegen
van individuele risico’s binnen een groep mensen
◆ Problemen door informatieasymmetrie:
● Averechtse selectie: alleen mensen die niet voorzichtig zijn
gaan zich verzekeren
● Moral hazard: neiging van mensen om zich roekelozer te
gedragen omdat ze verzekerd zijn
● Gevolg: risico op schade stijgt, premie stijgt mee
2.4 Informatie, premiedifferentiatie en eigen risico
➔ Gevolgen van averechtse selectie en moral hazard
◆ Verminderen van de informatieachterstand
● Verzekeraar verzamelt informatie in van de verzekerden →
saneringsbewijs
● Extra informatie kan ook moral hazard aan licht brengen
◆ Doorvoeren van premiedifferentiatie: verschillende groepen die
verschillende premie betalen voor verzekeren van dezelfde schade
● Hoogte premie afhankelijk van individuele risico
● Perfecte premiedifferentiatie: iedereen betaalt premie die
gebaseerd is op individuele risico → in praktijk niet mogelijk
◆ Bonus-malussysteem: verzekeringssysteem waarbij goed gedrag
wordt beloond en slecht gedrag wordt bestraft
● Je krijgt korting als je geen schade hebt → premie omhoog als
je deze wel hebt
● Hiermee wordt moral hazard bestraft
◆ Eigen risico: deel van een schade dat verzekeringsnemer zelf moet
vergoeden
● In ruil hiervoor wordt de premie lager
● Voordelen: verlaging van het moral hazard en een lagere
premie zorgt ervoor dat meer mensen zich gaan verzekeren
2.5 Verplichte verzekeringen
➔ Verplichte verzekeringen: verzekeringen waarbij overheid iedereen
verplicht zich te verzekeren → volksverzekeringen zoals AOW, Anw en Wlz
◆ Gaat averechtse selectie tegen
Hoofdstuk 1: Risico
1.1 Onzekerheid en risico
➔ Onzekere situatie: situatie waarbij de uitkomst niet vast staat
◆ Onzekerheid beïnvloedt economie → mensen moeten constant
keuzes maken over manier waarop zij hun schaarse middelen
gebruiken
➔ Risico: verwachte schade van gebeurtenis → 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜 = 𝑘𝑎𝑛𝑠 𝑜𝑝 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒 ⋅ 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒
◆ Risico lastig vast te stellen, gaat gepaard met onzekerheid
1.2 Vrijwillig en onvrijwillig risico
➔ Vrijwillig risico: risico die iemand bewust neemt → skiën (kans op breuk)
➔ Onvrijwillig risico: risico dat niet kan worden vermeden → ziekte
1.3 Risicoaversie
➔ De meeste mensen houden niet van risico’s, ze zijn risicoavers
◆ Iemand die risicoavers is kiest voor optie met minste kans op schade
◆ Verwachte opbrengst → 𝑣𝑒𝑟𝑤. 𝑜𝑝𝑏𝑟𝑒𝑛𝑔𝑠𝑡 = 𝑔𝑒𝑚. 𝑜𝑝𝑏𝑟𝑒𝑛𝑔𝑠𝑡 −
𝑔𝑒𝑚. 𝑘𝑜𝑠𝑡𝑒𝑛
◆ Verwachte schade: hetgeen dat je minder krijgt dan je betaald hebt
Hoofdstuk 2: Verzekeren
2.1 Een risico verzekeren
➔ Vrijwillige risico’s kan je mijden, onvrijwillige risico’s zijn niet te voorkomen
behalve als je het laat verzekeren → spreiden van risico’s
◆ Het totale risico is gelijk aan de verwachte schade van de groep als
geheel → 𝑡𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜 = 𝑘𝑎𝑛𝑠 𝑜𝑝 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒 ⋅ 𝑠𝑐ℎ𝑎𝑑𝑒 ⋅ 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑚𝑒𝑛𝑠𝑒𝑛
◆ Voor verzekeren van risico moet iedereen wel meebetalen → premie
➔ Een risicoavers persoon zal zich verzekeren als de verwachte kosten van
het wel en niet verzekeren gelijk zijn → gaat voor het laagste risico
➔ Iemand die zich verzekert loopt geen risico meer
◆ Kans op schade is niet verdwenen → als schade er wel is wordt die
betaald uit eerder betaalde premies
2.2 De markt van verzekeraars
➔ Verzekeraars: aanbieders van verzekeringen
◆ Marktvorm: heterogeen oligopolie of monopolistische concurrentie
→ hangt af van type verzekering en hoeveel aanbod hiervan is
◆ Biedt alleen verzekeringen aan waar hij geen verlies op lijdt → zijn
inkomsten van premies moeten minimaal gelijk zijn aan kosten
● 𝑇𝑂 ≥ 𝑇𝐾 → voor winst verzekeraar geldt 𝑝𝑟𝑒𝑚𝑖𝑒 > 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜
● 𝑇𝑂 = 𝑝𝑟𝑒𝑚𝑖𝑒 ⋅ 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑟𝑧𝑒𝑘𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑠𝑛𝑒𝑚𝑒𝑟𝑠
● 𝑇𝐾 = 𝑟𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜 𝑣𝑒𝑟𝑧𝑒𝑘𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑠𝑛𝑒𝑚𝑒𝑟 ⋅ 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑣𝑒𝑟𝑧𝑒𝑘𝑒𝑟𝑖𝑛𝑔𝑠𝑛𝑒𝑚𝑒𝑟𝑠
, ➔ Verzekering: contract met daarin voorwaarden van de risicospreiding
tussen verzekeringsnemer (vrager) en verzekeraar (aanbieder)
◆ Afspraken staan in polis → hoogte premie, welke schade, duur
2.3 Averechtse selectie en moral hazard
➔ Informatieasymmetrie: situatie waarbij verzekeraar en verzekeringsnemer
niet over dezelfde informatie beschikken
◆ Verzekeraar weet niet of een verzekeringsnemer voorzichtig met
spullen omgaat → verzekeraar heeft een informatieachterstand
◆ Verschillen tussen verzekeringsnemers → verzekeraar maakt winst
bij de één en verlies bij de ander → risicospreiding: samenvoegen
van individuele risico’s binnen een groep mensen
◆ Problemen door informatieasymmetrie:
● Averechtse selectie: alleen mensen die niet voorzichtig zijn
gaan zich verzekeren
● Moral hazard: neiging van mensen om zich roekelozer te
gedragen omdat ze verzekerd zijn
● Gevolg: risico op schade stijgt, premie stijgt mee
2.4 Informatie, premiedifferentiatie en eigen risico
➔ Gevolgen van averechtse selectie en moral hazard
◆ Verminderen van de informatieachterstand
● Verzekeraar verzamelt informatie in van de verzekerden →
saneringsbewijs
● Extra informatie kan ook moral hazard aan licht brengen
◆ Doorvoeren van premiedifferentiatie: verschillende groepen die
verschillende premie betalen voor verzekeren van dezelfde schade
● Hoogte premie afhankelijk van individuele risico
● Perfecte premiedifferentiatie: iedereen betaalt premie die
gebaseerd is op individuele risico → in praktijk niet mogelijk
◆ Bonus-malussysteem: verzekeringssysteem waarbij goed gedrag
wordt beloond en slecht gedrag wordt bestraft
● Je krijgt korting als je geen schade hebt → premie omhoog als
je deze wel hebt
● Hiermee wordt moral hazard bestraft
◆ Eigen risico: deel van een schade dat verzekeringsnemer zelf moet
vergoeden
● In ruil hiervoor wordt de premie lager
● Voordelen: verlaging van het moral hazard en een lagere
premie zorgt ervoor dat meer mensen zich gaan verzekeren
2.5 Verplichte verzekeringen
➔ Verplichte verzekeringen: verzekeringen waarbij overheid iedereen
verplicht zich te verzekeren → volksverzekeringen zoals AOW, Anw en Wlz
◆ Gaat averechtse selectie tegen
