Overheidsrecht I — bestuursrecht
Week 1
Bestuursorgaan ( a of b) —> bestuursbevoegdheid (vooral: besluiten)—> belanghebbende (direct
of derde) —> bezwaar/beroep
Rechtsnormen
• Geschreven/ongeschreven
• Bijzondere en algemene
• (Veelal) veel beslissingsruimte
Verkijken van bevoegdheden
• Beginselen
• Legaliteitsbeginsel
• Bevoegdheden berusten op wettelijke grondslag (wifz, wimz, APV, provinciale vo)
• Specialiteitsbeginsel
• Bevoegdheid mag slechts worden gebruikt voor het doel waarvoor de bevoegdheid is
verleend
• Zie artikel 3:3 Awb (détournement de pouvoir)
• Bevoegdheid bestuursorgaan = verlenen culturele subsidies
• Mag bestuursorgaan de bevoegdheid ook gebruiken om kapvergunningen te verlenen? Nee,
bomen kappen is een ander doel dan het verlenen van subsidies aan culturele verenigingen
Drie manieren van verkrijgen van bevoegdheid
• Wetgevende macht
• Attributie
• Wetgevende bevoegdheid (maken van wetten en regels)
• Delegatie
• Subdelegatie
• Staatsrecht terminologie Grondwet
• Uitvoerende macht
• Attributie
• Bestuursbevoegdheid (uitvoeren van wetten en regels)
• Delegatie
• Subdelegatie
• Bestuursrecht, Algemene wet bestuursrecht
• Rechterlijke macht
• Attributie
• Artikelen 112 en 113 Grondwet
Bestuursbevoegdheid
• Attributie (art. 10:22 Awb)
• Een wetgever creëert een nieuwe bestuursbevoegdheid en kent die bevoegdheid toe aan
een bestuursorgaan
• Verkrijging van een nieuwe bestuursbevoegdheid
• Bijvoorbeeld: verlenen vergunningen, subsidies, uitkeringen
• Delegatie (art. 10:13 e.v. Awb)
• Overdragen van een bestaande bestuursbevoegdheid
• Het overdragen door een bestuursorgaan van zijn bevoegdheid tot het nemen van besluiten
aan een ander die deze onder eigen verantwoordelijkheid uitoefent.
• Belangrijke bepalingen:
• Art. 10:14 Awb
• Delegatie geschiedt niet aan een ondergeschikte
• Art. 10:15 Awb
• Delegeren mag een bestuursorgaan alleen wanneer dit bij de wetgever is bepaalt
• Art. 10:17 Awb
• Het bestuursorgaan kan de gedelegeerde bevoegdheid niet meer zelf uitoefenen
, • Art. 10:18 Awb
• Het bestuursorgaan kan de delegatie ten alle tijden intrekken. De delegerende moet
dus nu zelf de bevoegdheid uitvoeren
• Mandaat (art. 10:1 e.v. Awb)
• In naam van bestuursorgaan besluiten te nemen
• Begrippen:
• Mandaatgever = bestuursorgaan (voorbeeld B&W)
• Gemandateerde = ambtenaar van bestuursorgaan
• Belangrijke bepalingen:
• Art. 10:2 jo. 10:7 Awb
• Mandaatgever blijft verantwoordelijk over de gemandateerde bevoegdheid
• Art. 10:3 lid 1 Awb
• Mandaat altijd toegestaan, tenzij …
• Art. 10:3 lid 2 Awb
• Gevallen mandaat niet is toegestaan
• Art. 10:4 Awb
• Mandaat kan geschieden aan een ondergeschikte
• Art. 10:5 Awb
• Art. 10:7 Awb
• De mandaatgever blijft bevoegd de gemandateerde bevoegdheid uit te oefenen.
• Art. 10:8 lid 1 Awb
• Mandaatgever kan ten alle tijden de mandaat intrekken
Voorbeeld bevoegdheidsverlening in het bestuursrecht
• Het college van B&W van de gemeente Rheden verleent op grond van art. 2:1 lid 1 sub a jo. 2:4
lid 1 Wabo een omgevingsvergunning voor het bewonen van een grote schuur
• Art. 2:1 lid 1 sub a Wabo
• Het is verboden zonder omgevingsvergunning een project uit te voeren, voor zover dat
geheel of gedeeltelijk bestaat uit: het bouwen van een bouwwerk
• Art. 2:4 lid 1 Wabo
• Burgemeester en wethouders van de gemeente waar het betrokken project in hoofdzaak zal
worden of wordt uitgevoerd, beslissen op de aanvraag om een omgevingsvergunning,
behoudens in gevallen als bedoeld in het tweede tot een met vijfde lid
Structuur en opbouw Awb
• Algemene wet bestuursrecht —> algemene wet
• Bijzondere bestuursrechtelijke wetten
• Vreemdelingenwet 2000
• Wet algemene bepalingen en omgevingsrecht
• Woningwet
• Bijzondere wet gaat voor algemene wet
, Week 2 !
Kernbegrippen
• Art. 1:1 Awb
• Art. 1:2 Awb
• Art. 1:3 Awb
Actoren
Openbaar lichaam (2:1 BW)
• Publiekrechtelijk rechtspersoon
• Art. 2:1 BW
• Staat, provincie, gemeente, waterschappen
• Privaatrechtelijke rechtshandelingen
• Verkopen, verhuren, aansprakelijkheid (6:162 BW)
• Kan geen besluiten nemen in de zin van art. 1:3 lid 1 Awb
Bestuursorgaan (art. 1:1 Awb)
• Alleen bestuursorgaan kunnen publiekrechtelijk rechtshandeling verrichten —> nemen besluiten
in de zin van Awb
• Bestuursorgaan
• A-orgaan (art. 1:1 lid 1 sub a Awb)
• Een orgaan van rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld —> openbaar lichaam
• Full time bestuursorgaan
• College B&W
• Onderdeel van de gemeente en die is krachtens publiekrecht ingesteld —> zij
hebben rechtspersoonlijkheid 2:1 BW
• B-orgaan (art. 1:1 lid 1 sub b Awb)
• Een ander persoon of college met enig openbaar gezag
• Wanneer ben je bekleed met enig openbaar gezag?
• Als je door een wet publiekrechtelijke bevoegdheid hebt gekregen, dan ben je een B-
orgaan
• HR Stichting silicose
• HR 17 september 2014, schadeschap Schiphol
• Doorgee uik
• Twee cumulatieve vereisten
• Financiële vereiste:
• Vertrekking van de uitkering/voorzieningen moeten in overwegende mate worden
ge nancierd door een of meer organen van publiekrechtelijke rechtspersonen (a-
organen)
• Grotendeels afkomstig van a-orgaan:
• In overwegende mate —> de verstrekking voor 2/3 of meer wordt ge nancierd
door die andere bestuursorgaan
• Daarbij dient te worden gekeken naar de nanciering van de verstrekking in
kwestie en niet naar de totale middelen van de privaatrechtelijke rechtspersonen
• Inhoudelijk vereiste:
• Inhoudelijke criteria voor verstrekken van geldelijke uitkeringen/voorzieningen
moeten in beslissende mate worden bepaald door een of meer a-organen
• Als a-orgaan zelf al dicteren wie er recht heeft op geld —> aan voldaan
• Dat bestuursorgaan of die bestuursorganen hoeven echter géén zeggenschap te
hebben over een beslissing over een verstrekking in een individueel geval
• Inhoudelijk vereiste
• Houdt in dat de inhoudelijke criteria voor het verstrekken van geldelijke uitkeringen of
voorzieningen in beslissende mate worden bepaald door een of meer a-organen
• Financiële vereiste
• Houdt in dat de verstrekking van de uitkeringen of voorzieningen in overwegende mate
‘dat wil zeggen in beginsel voor twee derden of meer’ wordt ge nancierd door een of
meer a-organen
• Parttime bestuursorgaan
• Let op artikel 1:1 lid 2 Awb
• Uitzonderingen (geen bestuursorgaan)
fi fl fi fi fi
, • Sub a: wetgevende macht
• Sub b: rechterlijke macht
Voorbeeld bestuursorgaan
• Het college van burgemeester en wethouders heeft aan Klaas een omgevingsvergunning
verleend. Is het college van burgemeester en wethouders een bestuursorgaan in de zin van Awb
• Het college van burgemeester en wethouders is een a-orgaan (art. 1:1 sub a Awb). Het college
is een orgaan (art. 6 Gemeentewet) van de (publiekrechtelijke) rechtspersoon de gemeente
Nijmegen (art. 2:1 lid 1 BW) en is krachtens publiekrecht ingesteld (art. 123 Grondwet)
B-organen art. 1:1 lid 1 sub b Awb
• Personen
• Natuurlijke of rechtspersonen (2:3 BW)
• Colleges
• Of
• Met enig openbaar gezag bekleed
• Op grond van wettelijk voorschrift bevoegd tot eenzijdig bepalen van rechtspositie van
anderen
• —> voeren wettelijke taak uit
Openbaar gezag
• Hoofdregel: kan slechts bij wettelijk voorschrift worden toegekend
• Ontbreekt wettelijk voorschrift dan is een orgaan van een privaatrechtelijke rechtspersoon in
beginsel geen bestuursorgaan
Uitzondering publieke taak
• Organen van privaatrechtelijke rechtspersonen die geldelijke uitkeringen of op geld
waardeerbare voorzieningen aan derden verstrekken
• Presterend bestuur
• Voorbeeld uitkeringen, subsidies
• Wel B-orgaan indien voldaan aan 2 cumulatieve vereisten
B-orgaan zonder wettelijk geregeld openbaar gezag
• Twee cumulatieve eisen:
• Het nanciële vereiste
• De verstrekking van de uitkering of voorzieningen moeten in overwegende mate worden
ge nancierd door een of meer organen van publiekrechtelijke rechtspersonen (a-
organen)
• In overwegende mate -eis: de verstrekking voor 2/3 of meer wordt ge nancierd door
die andere bestuursorganen. Daarbij dient te worden gekeken naar de nanciering
van de verstrekking in kwestie niet naar de totale middelen van de privaatrechtelijke
rechtspersoon
• Het inhoudelijke vereiste
• De inhoudelijke criteria voor het vertrekken van geldelijke uitkeringen of voorzieningen
moeten in beslissingen mate worden bepaald door een of meer a-organen. Dat
bestuursorgaan of die bestuursorganen hoeven echter géén zeggenschap te hebben
over een beslissing over een verstrekking in een individueel geval
Afsluiting bestuursorganen
• A-organen
• Organen van typisch overheid
• B-organen
• Instanties/personen met openbaar gezag bekleed
• Andere bestuursorganen
• Instantie/personen met publieke taak
Belanghebbende
• Art. 1:2 lid 1 Awb : degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken
fi fi
fi fi
Week 1
Bestuursorgaan ( a of b) —> bestuursbevoegdheid (vooral: besluiten)—> belanghebbende (direct
of derde) —> bezwaar/beroep
Rechtsnormen
• Geschreven/ongeschreven
• Bijzondere en algemene
• (Veelal) veel beslissingsruimte
Verkijken van bevoegdheden
• Beginselen
• Legaliteitsbeginsel
• Bevoegdheden berusten op wettelijke grondslag (wifz, wimz, APV, provinciale vo)
• Specialiteitsbeginsel
• Bevoegdheid mag slechts worden gebruikt voor het doel waarvoor de bevoegdheid is
verleend
• Zie artikel 3:3 Awb (détournement de pouvoir)
• Bevoegdheid bestuursorgaan = verlenen culturele subsidies
• Mag bestuursorgaan de bevoegdheid ook gebruiken om kapvergunningen te verlenen? Nee,
bomen kappen is een ander doel dan het verlenen van subsidies aan culturele verenigingen
Drie manieren van verkrijgen van bevoegdheid
• Wetgevende macht
• Attributie
• Wetgevende bevoegdheid (maken van wetten en regels)
• Delegatie
• Subdelegatie
• Staatsrecht terminologie Grondwet
• Uitvoerende macht
• Attributie
• Bestuursbevoegdheid (uitvoeren van wetten en regels)
• Delegatie
• Subdelegatie
• Bestuursrecht, Algemene wet bestuursrecht
• Rechterlijke macht
• Attributie
• Artikelen 112 en 113 Grondwet
Bestuursbevoegdheid
• Attributie (art. 10:22 Awb)
• Een wetgever creëert een nieuwe bestuursbevoegdheid en kent die bevoegdheid toe aan
een bestuursorgaan
• Verkrijging van een nieuwe bestuursbevoegdheid
• Bijvoorbeeld: verlenen vergunningen, subsidies, uitkeringen
• Delegatie (art. 10:13 e.v. Awb)
• Overdragen van een bestaande bestuursbevoegdheid
• Het overdragen door een bestuursorgaan van zijn bevoegdheid tot het nemen van besluiten
aan een ander die deze onder eigen verantwoordelijkheid uitoefent.
• Belangrijke bepalingen:
• Art. 10:14 Awb
• Delegatie geschiedt niet aan een ondergeschikte
• Art. 10:15 Awb
• Delegeren mag een bestuursorgaan alleen wanneer dit bij de wetgever is bepaalt
• Art. 10:17 Awb
• Het bestuursorgaan kan de gedelegeerde bevoegdheid niet meer zelf uitoefenen
, • Art. 10:18 Awb
• Het bestuursorgaan kan de delegatie ten alle tijden intrekken. De delegerende moet
dus nu zelf de bevoegdheid uitvoeren
• Mandaat (art. 10:1 e.v. Awb)
• In naam van bestuursorgaan besluiten te nemen
• Begrippen:
• Mandaatgever = bestuursorgaan (voorbeeld B&W)
• Gemandateerde = ambtenaar van bestuursorgaan
• Belangrijke bepalingen:
• Art. 10:2 jo. 10:7 Awb
• Mandaatgever blijft verantwoordelijk over de gemandateerde bevoegdheid
• Art. 10:3 lid 1 Awb
• Mandaat altijd toegestaan, tenzij …
• Art. 10:3 lid 2 Awb
• Gevallen mandaat niet is toegestaan
• Art. 10:4 Awb
• Mandaat kan geschieden aan een ondergeschikte
• Art. 10:5 Awb
• Art. 10:7 Awb
• De mandaatgever blijft bevoegd de gemandateerde bevoegdheid uit te oefenen.
• Art. 10:8 lid 1 Awb
• Mandaatgever kan ten alle tijden de mandaat intrekken
Voorbeeld bevoegdheidsverlening in het bestuursrecht
• Het college van B&W van de gemeente Rheden verleent op grond van art. 2:1 lid 1 sub a jo. 2:4
lid 1 Wabo een omgevingsvergunning voor het bewonen van een grote schuur
• Art. 2:1 lid 1 sub a Wabo
• Het is verboden zonder omgevingsvergunning een project uit te voeren, voor zover dat
geheel of gedeeltelijk bestaat uit: het bouwen van een bouwwerk
• Art. 2:4 lid 1 Wabo
• Burgemeester en wethouders van de gemeente waar het betrokken project in hoofdzaak zal
worden of wordt uitgevoerd, beslissen op de aanvraag om een omgevingsvergunning,
behoudens in gevallen als bedoeld in het tweede tot een met vijfde lid
Structuur en opbouw Awb
• Algemene wet bestuursrecht —> algemene wet
• Bijzondere bestuursrechtelijke wetten
• Vreemdelingenwet 2000
• Wet algemene bepalingen en omgevingsrecht
• Woningwet
• Bijzondere wet gaat voor algemene wet
, Week 2 !
Kernbegrippen
• Art. 1:1 Awb
• Art. 1:2 Awb
• Art. 1:3 Awb
Actoren
Openbaar lichaam (2:1 BW)
• Publiekrechtelijk rechtspersoon
• Art. 2:1 BW
• Staat, provincie, gemeente, waterschappen
• Privaatrechtelijke rechtshandelingen
• Verkopen, verhuren, aansprakelijkheid (6:162 BW)
• Kan geen besluiten nemen in de zin van art. 1:3 lid 1 Awb
Bestuursorgaan (art. 1:1 Awb)
• Alleen bestuursorgaan kunnen publiekrechtelijk rechtshandeling verrichten —> nemen besluiten
in de zin van Awb
• Bestuursorgaan
• A-orgaan (art. 1:1 lid 1 sub a Awb)
• Een orgaan van rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld —> openbaar lichaam
• Full time bestuursorgaan
• College B&W
• Onderdeel van de gemeente en die is krachtens publiekrecht ingesteld —> zij
hebben rechtspersoonlijkheid 2:1 BW
• B-orgaan (art. 1:1 lid 1 sub b Awb)
• Een ander persoon of college met enig openbaar gezag
• Wanneer ben je bekleed met enig openbaar gezag?
• Als je door een wet publiekrechtelijke bevoegdheid hebt gekregen, dan ben je een B-
orgaan
• HR Stichting silicose
• HR 17 september 2014, schadeschap Schiphol
• Doorgee uik
• Twee cumulatieve vereisten
• Financiële vereiste:
• Vertrekking van de uitkering/voorzieningen moeten in overwegende mate worden
ge nancierd door een of meer organen van publiekrechtelijke rechtspersonen (a-
organen)
• Grotendeels afkomstig van a-orgaan:
• In overwegende mate —> de verstrekking voor 2/3 of meer wordt ge nancierd
door die andere bestuursorgaan
• Daarbij dient te worden gekeken naar de nanciering van de verstrekking in
kwestie en niet naar de totale middelen van de privaatrechtelijke rechtspersonen
• Inhoudelijk vereiste:
• Inhoudelijke criteria voor verstrekken van geldelijke uitkeringen/voorzieningen
moeten in beslissende mate worden bepaald door een of meer a-organen
• Als a-orgaan zelf al dicteren wie er recht heeft op geld —> aan voldaan
• Dat bestuursorgaan of die bestuursorganen hoeven echter géén zeggenschap te
hebben over een beslissing over een verstrekking in een individueel geval
• Inhoudelijk vereiste
• Houdt in dat de inhoudelijke criteria voor het verstrekken van geldelijke uitkeringen of
voorzieningen in beslissende mate worden bepaald door een of meer a-organen
• Financiële vereiste
• Houdt in dat de verstrekking van de uitkeringen of voorzieningen in overwegende mate
‘dat wil zeggen in beginsel voor twee derden of meer’ wordt ge nancierd door een of
meer a-organen
• Parttime bestuursorgaan
• Let op artikel 1:1 lid 2 Awb
• Uitzonderingen (geen bestuursorgaan)
fi fl fi fi fi
, • Sub a: wetgevende macht
• Sub b: rechterlijke macht
Voorbeeld bestuursorgaan
• Het college van burgemeester en wethouders heeft aan Klaas een omgevingsvergunning
verleend. Is het college van burgemeester en wethouders een bestuursorgaan in de zin van Awb
• Het college van burgemeester en wethouders is een a-orgaan (art. 1:1 sub a Awb). Het college
is een orgaan (art. 6 Gemeentewet) van de (publiekrechtelijke) rechtspersoon de gemeente
Nijmegen (art. 2:1 lid 1 BW) en is krachtens publiekrecht ingesteld (art. 123 Grondwet)
B-organen art. 1:1 lid 1 sub b Awb
• Personen
• Natuurlijke of rechtspersonen (2:3 BW)
• Colleges
• Of
• Met enig openbaar gezag bekleed
• Op grond van wettelijk voorschrift bevoegd tot eenzijdig bepalen van rechtspositie van
anderen
• —> voeren wettelijke taak uit
Openbaar gezag
• Hoofdregel: kan slechts bij wettelijk voorschrift worden toegekend
• Ontbreekt wettelijk voorschrift dan is een orgaan van een privaatrechtelijke rechtspersoon in
beginsel geen bestuursorgaan
Uitzondering publieke taak
• Organen van privaatrechtelijke rechtspersonen die geldelijke uitkeringen of op geld
waardeerbare voorzieningen aan derden verstrekken
• Presterend bestuur
• Voorbeeld uitkeringen, subsidies
• Wel B-orgaan indien voldaan aan 2 cumulatieve vereisten
B-orgaan zonder wettelijk geregeld openbaar gezag
• Twee cumulatieve eisen:
• Het nanciële vereiste
• De verstrekking van de uitkering of voorzieningen moeten in overwegende mate worden
ge nancierd door een of meer organen van publiekrechtelijke rechtspersonen (a-
organen)
• In overwegende mate -eis: de verstrekking voor 2/3 of meer wordt ge nancierd door
die andere bestuursorganen. Daarbij dient te worden gekeken naar de nanciering
van de verstrekking in kwestie niet naar de totale middelen van de privaatrechtelijke
rechtspersoon
• Het inhoudelijke vereiste
• De inhoudelijke criteria voor het vertrekken van geldelijke uitkeringen of voorzieningen
moeten in beslissingen mate worden bepaald door een of meer a-organen. Dat
bestuursorgaan of die bestuursorganen hoeven echter géén zeggenschap te hebben
over een beslissing over een verstrekking in een individueel geval
Afsluiting bestuursorganen
• A-organen
• Organen van typisch overheid
• B-organen
• Instanties/personen met openbaar gezag bekleed
• Andere bestuursorganen
• Instantie/personen met publieke taak
Belanghebbende
• Art. 1:2 lid 1 Awb : degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken
fi fi
fi fi
