Hoofdstuk 5 - Bekkengordel en been
Het skelet van de bekkengordel
Het skelet van de bekkengordel bestaat uit het os coxae, dat opgebouwd is uit drie
botstukken: het os ilium, het os ischii en het os pubis. Deze botstukken grenzen aan elkaar
in de kom van het heupgewricht, het acetabulum, waar zij tot in de puberteit van elkaar
gescheiden zijn door kraakbeen dat de vorm van een Y heeft. Door de verbening van dit
kraakbeen vergroeien de drie beenderen met elkaar en kunnen op volwassen leeftijd niet
meer als aparte botstukken worden onderscheiden.
Os ilium
Het os ilium, het darmbeen, kan in twee delen worden verdeeld: het corpus ossis ilii, dat
meehelpt aan de vorming van het acetabulum, en de ala ossis ilii, die het grootste
gedeelte van het os ilium vormt en die als een vleugel naar craniaal, lateraal en dorsaal
uitsteekt.
Os ischii
Aan het os ischii, het zitbeen, kan men een corpus en een ramus onderscheiden. Het
corpus ossis ischii neemt deel aan de vorming van het acetabulum, de ramus ossis ischii
vormt de achterste en een deel van de onderste begrenzing van het foramen obturatum
en gaat naar voren toe over in de ramus inferior van het os pubis.
Os pubis
Het os pubis, het schaambeen, is te verdelen in een ramus superior, die de bovenste
begrenzing van het foramen obturatum vormt en verder deelneemt aan het acetabulum,
een ramus inferior, die samen met de ramus ossis ischii de onderste begrenzing van het
foramen obturatum vormt, en een corpus ossis pubis, dat tussen de beide rami ligt en het
foramen obturatum aan de voorzijde begrenst.
Acetabulum
Het acetabulum wordt voor het grootste gedeelte ingenomen door de facies lunata, die
een glad oppervlak heeft en met kraakbeen bekleed is. De facies lunata omgeeft de fossa
acetabuli, behalve aan de onderzijde, waar de facies lunata onderbroken wordt door de
incisura acetabuli. De fossa acetabuli vormt het centrum van het acetabulum, is niet met
kraakbeen bekleed en heeft een ruw oppervlak.
Foramen obturatum
Het foramen obturatum wordt afgesloten door een straffe bindweefselmembraan, de
membrana obturatoria, die vastgehecht is aan het os ischii en het os pubis.
Geslachtsverschillen
Hoewel er geen absoluut verschil is aan te wijzen, kan toch gezegd worden dat het
vrouwelijk bekken in het algemeen breder en minder hoog is dan het mannelijke bekken.
De bekkeningang is bij de vrouw meestal ronder en bij de man meer hartvormig, terwijl de
angulus subpubicus, de hoek tussen de rami inferiores van de ossa pubis, bij de vrouw
meestal rechthoekig is of nog groter en bij de man scherper is.
, De verbindingen van het bekken
De botstukken van het bekken articuleren met elkaar in de symphysis pubica en in de
linker en de rechter articulatio sacro-iliaca en zijn verder nog verbonden door enige
ligamenten (lig. iliolumbale, het lig. sacrotuberale en het lig. sacrospinale), die van de
lumbale wervelkolom en het os sacrum naar de ossa coxae lopen.
Symphysis pubica
De symphysis pubica is een articulatio cartilaginea tussen de corpora van de ossa pubis.
De gewrichtsvlakken van de beide corpora, die bekleed zijn met een dun laagje hyalien
kraakbeen, worden verbonden door een dikke schijf van vezelig kraakbeen, de discus
interpubicus. Beweging in de symphysis pubica is slechts in zeer geringe mate mogelijk. De
beenderen kunnen iets uit elkaar wijken en kunnen ten opzichte van elkaar verschuiven
en roteren. De grootste uitslag, die in de meeste gevallen toch nog minder dan twee
millimeter bedraagt, treedt op bij een verschuiving in verticale richting.
Articulatio sacro-iliaca
In de articulatio sacro-iliaca articuleren de facies auriculares van het os sacrum en het os
ilium. Bewegingen in het sacro-iliacale gewricht zijn slechts beperkt mogelijk. Door de
caudale groep van de achterste ligamenten blijft het os sacrum aan de ossa ilia
opgehangen, terwijl door de craniale groep van de achterste ligamenten en ook door het
lig. sacrotuberale de vooroverkanteling van het os sacrum wordt geremd. Peesvezels van
de ischiocrurale spieren en spiervezels van de m. gluteus maximus en de m. piriformis
kunnen uitstralen in het lig. sacrotuberale. Dit schept de mogelijkheid dat bij een
verkorting van deze spieren de beweeglijkheid in de sacro-iliacale gewrichten wordt
beïnvloed.
Het skelet van het bovenbeen
Het skelet van het bovenbeen wordt gevormd door het femur, het dijbeen. Het femur
bestaat uit een corpus, een proximaal uiteinde dat weer bestaat uit een caput, een
collum, een trochanter major en een trochanter minor en een distaal uiteinde dat
gekenmerkt wordt door een condylus medialis en een condylus lateralis. De corpus loopt
Het skelet van de bekkengordel
Het skelet van de bekkengordel bestaat uit het os coxae, dat opgebouwd is uit drie
botstukken: het os ilium, het os ischii en het os pubis. Deze botstukken grenzen aan elkaar
in de kom van het heupgewricht, het acetabulum, waar zij tot in de puberteit van elkaar
gescheiden zijn door kraakbeen dat de vorm van een Y heeft. Door de verbening van dit
kraakbeen vergroeien de drie beenderen met elkaar en kunnen op volwassen leeftijd niet
meer als aparte botstukken worden onderscheiden.
Os ilium
Het os ilium, het darmbeen, kan in twee delen worden verdeeld: het corpus ossis ilii, dat
meehelpt aan de vorming van het acetabulum, en de ala ossis ilii, die het grootste
gedeelte van het os ilium vormt en die als een vleugel naar craniaal, lateraal en dorsaal
uitsteekt.
Os ischii
Aan het os ischii, het zitbeen, kan men een corpus en een ramus onderscheiden. Het
corpus ossis ischii neemt deel aan de vorming van het acetabulum, de ramus ossis ischii
vormt de achterste en een deel van de onderste begrenzing van het foramen obturatum
en gaat naar voren toe over in de ramus inferior van het os pubis.
Os pubis
Het os pubis, het schaambeen, is te verdelen in een ramus superior, die de bovenste
begrenzing van het foramen obturatum vormt en verder deelneemt aan het acetabulum,
een ramus inferior, die samen met de ramus ossis ischii de onderste begrenzing van het
foramen obturatum vormt, en een corpus ossis pubis, dat tussen de beide rami ligt en het
foramen obturatum aan de voorzijde begrenst.
Acetabulum
Het acetabulum wordt voor het grootste gedeelte ingenomen door de facies lunata, die
een glad oppervlak heeft en met kraakbeen bekleed is. De facies lunata omgeeft de fossa
acetabuli, behalve aan de onderzijde, waar de facies lunata onderbroken wordt door de
incisura acetabuli. De fossa acetabuli vormt het centrum van het acetabulum, is niet met
kraakbeen bekleed en heeft een ruw oppervlak.
Foramen obturatum
Het foramen obturatum wordt afgesloten door een straffe bindweefselmembraan, de
membrana obturatoria, die vastgehecht is aan het os ischii en het os pubis.
Geslachtsverschillen
Hoewel er geen absoluut verschil is aan te wijzen, kan toch gezegd worden dat het
vrouwelijk bekken in het algemeen breder en minder hoog is dan het mannelijke bekken.
De bekkeningang is bij de vrouw meestal ronder en bij de man meer hartvormig, terwijl de
angulus subpubicus, de hoek tussen de rami inferiores van de ossa pubis, bij de vrouw
meestal rechthoekig is of nog groter en bij de man scherper is.
, De verbindingen van het bekken
De botstukken van het bekken articuleren met elkaar in de symphysis pubica en in de
linker en de rechter articulatio sacro-iliaca en zijn verder nog verbonden door enige
ligamenten (lig. iliolumbale, het lig. sacrotuberale en het lig. sacrospinale), die van de
lumbale wervelkolom en het os sacrum naar de ossa coxae lopen.
Symphysis pubica
De symphysis pubica is een articulatio cartilaginea tussen de corpora van de ossa pubis.
De gewrichtsvlakken van de beide corpora, die bekleed zijn met een dun laagje hyalien
kraakbeen, worden verbonden door een dikke schijf van vezelig kraakbeen, de discus
interpubicus. Beweging in de symphysis pubica is slechts in zeer geringe mate mogelijk. De
beenderen kunnen iets uit elkaar wijken en kunnen ten opzichte van elkaar verschuiven
en roteren. De grootste uitslag, die in de meeste gevallen toch nog minder dan twee
millimeter bedraagt, treedt op bij een verschuiving in verticale richting.
Articulatio sacro-iliaca
In de articulatio sacro-iliaca articuleren de facies auriculares van het os sacrum en het os
ilium. Bewegingen in het sacro-iliacale gewricht zijn slechts beperkt mogelijk. Door de
caudale groep van de achterste ligamenten blijft het os sacrum aan de ossa ilia
opgehangen, terwijl door de craniale groep van de achterste ligamenten en ook door het
lig. sacrotuberale de vooroverkanteling van het os sacrum wordt geremd. Peesvezels van
de ischiocrurale spieren en spiervezels van de m. gluteus maximus en de m. piriformis
kunnen uitstralen in het lig. sacrotuberale. Dit schept de mogelijkheid dat bij een
verkorting van deze spieren de beweeglijkheid in de sacro-iliacale gewrichten wordt
beïnvloed.
Het skelet van het bovenbeen
Het skelet van het bovenbeen wordt gevormd door het femur, het dijbeen. Het femur
bestaat uit een corpus, een proximaal uiteinde dat weer bestaat uit een caput, een
collum, een trochanter major en een trochanter minor en een distaal uiteinde dat
gekenmerkt wordt door een condylus medialis en een condylus lateralis. De corpus loopt
