INLEIDING TOT DE BEDRIJFSKUNDE
Inhoudsopgave
Deel 1: Een zakelijke instelling ontwikkelen.........................................................................................................................................3
1 Grondbeginselen van ondernemerschap en economie.....................................................................................................................3
1.1 Bedrijven/ Organisaties...............................................................................................................................................................3
1.1.1 Bedrijven als open systeem..................................................................................................................................................3
1.1.2 Het doel van organisaties: waarde creatie..........................................................................................................................3
1.1.3 Verschillende soorten kosten...............................................................................................................................................4
1.2 Afhankelijkheid/ onafhankelijkheid in het creëren van waarde.................................................................................................5
1.2.1 Hoe “vrij” is een bedrijf om waarde te creëren...................................................................................................................5
2 De mondiale markt.............................................................................................................................................................................8
2.1 Macro trends die leiden tot globalisering/mondialisering.........................................................................................................8
2.1.1 Krachten van mondialisering – pull & push effecten...........................................................................................................8
2.2 Bedrijven en internationaal zakendoen......................................................................................................................................8
2.2.1 Belang van cultuurverschillen..............................................................................................................................................8
2.2.2 Belang van Juridische verschillen.........................................................................................................................................9
2.2.3 Belang van keuze m.b.t. de vorm van internationaal zakendoen........................................................................................9
2.3 Landen en internationale handel..............................................................................................................................................11
2.3.1 Reden.................................................................................................................................................................................11
2.3.2 Hoe de internationale handel gemeten wordt..................................................................................................................11
2.3.3 Handelsbeperkingen, wisselkoersen en valutawaarde......................................................................................................12
2.3.4 Handelsblokken..................................................................................................................................................................13
3 Ethiek en MVO.................................................................................................................................................................................14
3.1 Ethisch gedrag...........................................................................................................................................................................14
3.1.1 Definitie..............................................................................................................................................................................14
3.1.2 Invloeden op ethisch gedrag..............................................................................................................................................14
3.2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen en Shared Value Creation..................................................................................14
3.2.1 Definitie MVO en Shared Value Creation...........................................................................................................................14
3.2.2 Benadering van MVO.........................................................................................................................................................14
3.2.3 Hoe MVO activiteiten ontplooien......................................................................................................................................15
Deel 2: De zakelijke onderneming structureren.................................................................................................................................16
4 De zakelijke onderneming structureren..........................................................................................................................................16
4.1 Voorwaarden om zelfstandige te worden................................................................................................................................16
4.2 Basiskeuze alvorens een ondernemingsvorm te kiezen...........................................................................................................16
4.3 Mogelijke ondernemingsvormen..............................................................................................................................................17
4.4 Fusies, acquisities en allianties..................................................................................................................................................19
5 KMO en ondernemerschap..............................................................................................................................................................21
1
, 5.1 Definitie KMO............................................................................................................................................................................21
5.2 De economische rol van ondernemerschap.............................................................................................................................21
5.2.1 Belang van KMO’s in Vlaanderen/ België...........................................................................................................................22
5.2.2 Global Entrepreneurship Monitor studies.........................................................................................................................22
5.3 Een nieuw bedrijf financieren...................................................................................................................................................23
Deel 3: Liquiditeitsmanagement.........................................................................................................................................................23
6 Accounting en financieel beheer......................................................................................................................................................23
6.1 Interne vs externe verslaggeving..............................................................................................................................................23
6.1.1 De accountant en de boekhouder.....................................................................................................................................24
6.1.2 Regels externe verslaggeving.............................................................................................................................................24
6.2 Basisbegrippen..........................................................................................................................................................................25
6.3 Analyse via ….............................................................................................................................................................................26
6.3.1 Financiële ratio’s................................................................................................................................................................26
6.3.2 Kasstroomanalyse..............................................................................................................................................................28
6.4 Hoe een investeringsproject beoordelen?................................................................................................................................29
Deel 4: klanten....................................................................................................................................................................................31
7 Klanten creëren en tevreden stellen................................................................................................................................................31
7.1 Definitie marketing....................................................................................................................................................................31
7.2 Marketingproces.......................................................................................................................................................................31
7.2.1 Stap 1: Markt en behoeften/ wensen van klanten doorgronden......................................................................................31
7.2.2 Stap 2: Klantgestuurde marketingstrategie ontwikkelen..................................................................................................32
7.2.3 Stap 3: Marketingmix.........................................................................................................................................................34
7.2.4 Stap 4: winstgevende relaties opbouwen..........................................................................................................................37
7.2.5 Stap 5: waarde van klanten in ruil ontvangen...................................................................................................................38
Deel 5: Human resources....................................................................................................................................................................38
8 Werknemers managen en ondersteunen........................................................................................................................................38
8.1 Managementrollen en -vaardigheden......................................................................................................................................38
8.2 Historische perspecieven op het motiveren van werknemers.................................................................................................39
8.3 Mogelijke strategieën voor het motiveren van werknemers...................................................................................................41
9 Formularium Bedrijfskunde.............................................................................................................................................................43
9.1 Grondbeginselen.......................................................................................................................................................................43
9.2 De mondiale markt....................................................................................................................................................................43
9.3 KMO en ondernemerschap.......................................................................................................................................................43
9.4 Accounting en financieel beheer..............................................................................................................................................43
9.5 Klanten......................................................................................................................................................................................44
2
,DEEL 1: EEN ZAKELIJKE INSTELLING ONTWIKKELEN
1 GRONDBEGINSELEN VAN ONDERNEMERSCHAP EN ECONOMIE
1.1 BEDRIJVEN/ ORGANISATIES
1.1.1 BEDRIJVEN ALS OPEN SYSTEEM
Organisaties staan niet op zichzelf, maar zijn een onderdeel van een omgeving. Een systeem is een groep componenten die
interactie hebben met elkaar en afhankelijk zijn van elkaar om een gemeenschappelijk doel te bereiken.
De output van het bedrijf bepaalt het soort onderneming:
1. Industriële onderneming -> produceert tastbare, fysieke producten
Producenten
o Kapitaalintensief (veel kapitaal & investeringen nodig)
o Toetredingsdrempel: Nood aan kapitaal/voldoende capaciteit om schaalvoordelen te kunnen bekomen
o Vb. fabricage van lucht- en gascompressoren bij Atlas Copco
o Beginnen ook diensten na verkoop aan te bieden
Vb. Apple: producent elektronica, maar gaan ook iCloud, tv en music aanbieden
Servitizatie = product wordt uitgedacht in functie van het oplossen van een probleem voor de
klant
2. Handelsonderneming -> verhandelen fysieke producten
Kopen en verkopen goederen/ distribueren naar een ander verkooppunt
3. Dienstenondernemingen -> levert diensten aan een organisatie/ consument
Dienstverleners
o Gaat vaak om gespecialiseerde kennis (marketing, accounting, etc.) ‘knowhow’
o Arbeidsintensief
o Handel wordt ook een dienstverlener
o Vb. transportbedrijven in dienst van een producent/industriële onderneming, verzekeraars, groot- en
detailhandel, …
1.1.2 HET DOEL VAN ORGANISATIES: WAARDE CREATIE
Het doel van een onderneming is voornamelijk waarde creatie voor de klanten. Niet voornamelijk winst creëren, kijk naar non-
profit organisaties.
Klantenwaarde
KPW: kosten < prijs < waarde
Waarde is de prijs die klanten willen betalen.
Superieure klantenwaarde krijgen we als
o Waargenomen voordelen product > verwachte voordelen EN voordelen ons product > voordelen product
concurrent.
3
, Creëren van klantenwaarde = bijdrage winstgevendheid klant
Directe kostenbesparing
o Product aanbieden tergen een lagere prijs
Indirecte kostenbesparing
o Efficiënter werken (LT kostenbesparend)
Differentiatie
o Impact op kerncompetenties
Belang van klantenwaarde
Het zorgt voor meer marktgerelateerde activa, wat zich omzet in financiële waarde.
Marktreputatie: vertrouwen, innovatief zijn service, …
Installed base
Partnerrelaties: extra diensten voor partners
1.1.3 VERSCHILLENDE SOORTEN KOSTEN
1. Schaalvoordelen
= de gemiddelde kost per eenheid output vermindert bij een stijgende output.
o FK kunnen gespreid worden over meer eenheden
o VK zijn afhankelijk van de totale output
Als de operationele efficiëntie stijgt, daalt de VK
Schaalvoordelen: de GK dalen met een stijgende output
Constante schaalopbrengsten: de GK blijven constant tov veranderingen in de output
Schaalnadelen: de GK stijgt met een stijgende output
2. Economies of scope = voordelen van bereik
= het bedrijf kan besparen dankzij een breder bereik van activiteiten
Vb: maar één machine nodig om zowel lijm als post-its te produceren
Relatieve totale kosten (TC) van het produceren van een verscheidenheid aan goederen in 1 bedrijf vs de relatieve
totale kosten van het produceren van een verscheidenheid aan goederen in twee of meer aparte bedrijven =
TC(Qx, Qy) < TC(Qx,0) + TC(0,Qy)
3. Marginale kosten
= hoeveel nemen de kosten toe als ik 1 extra product produceer
[TC(Q + ∆Q) – TC(Q) ] / ∆Q
Tot 10.000 producten €20 per product. MC = €20, TC = €200.000
Van 10.000 tot 20.000 €30 per product: MC = €30 TC = €500.000, Extra kost
€30.000
Van 20.000 tot 30.000 €60 per product
Schaalnadelen
4. Gemiddelde kosten
TC(Q)/Q
Examen
Uit de figuren zoals hiervoor de bijkomende (extra) kost, de totale kosten & de marginale kosten kunnen berekenen.
Marginale kosten berekenen, vb.:
o Wanneer de totale bijkomende (of extra) kosten en totale bijkomende (of extra) hoeveelheid gegeven zijn, de MC kunnen berekenen
o Vb. De onderneming produceert nu 20,000 eenheden, en wilt 10.000 eenheden extra produceren, en dit kost hen euro extra.
o De MC = 600..000 = 60 euro
Varianten zijn ook mogelijk natuurlijk, vb.:
o tot 10.000 eenheden was de totale kost om te produceren 200.000 euro, en voor het produceren van 20.000 eenheden is de totale kost 500.000
euro.
o Je kan dan zelf de totale extra (bijkomende) kost berekenen voor het produceren van 10.000 tot 20.000 eenheden:
Extra kost = 500.000 euro – 200.000 euro = 300.000 euro.
Met deze 300.000 euro kan je dan de MC berekenen: 4
MC: 300..000 = 30 euro voor elke eenheid in de batch van 10.000 tot 20.000 eenheden
Linken maken tussen de voorgaande puntjes;
o Het zou bv kunnen dat wij een vraag stellen waarbij de Totale Extra (bijkomende) kosten en de extra hoeveelheid van bedrijf A gegeven zijn, en de
MC en extra hoeveelheid van bedrijf B wordt gegeven. Vraag kan dan vb. zijn welk bedrijf de grootste extra kosten heeft?
Inhoudsopgave
Deel 1: Een zakelijke instelling ontwikkelen.........................................................................................................................................3
1 Grondbeginselen van ondernemerschap en economie.....................................................................................................................3
1.1 Bedrijven/ Organisaties...............................................................................................................................................................3
1.1.1 Bedrijven als open systeem..................................................................................................................................................3
1.1.2 Het doel van organisaties: waarde creatie..........................................................................................................................3
1.1.3 Verschillende soorten kosten...............................................................................................................................................4
1.2 Afhankelijkheid/ onafhankelijkheid in het creëren van waarde.................................................................................................5
1.2.1 Hoe “vrij” is een bedrijf om waarde te creëren...................................................................................................................5
2 De mondiale markt.............................................................................................................................................................................8
2.1 Macro trends die leiden tot globalisering/mondialisering.........................................................................................................8
2.1.1 Krachten van mondialisering – pull & push effecten...........................................................................................................8
2.2 Bedrijven en internationaal zakendoen......................................................................................................................................8
2.2.1 Belang van cultuurverschillen..............................................................................................................................................8
2.2.2 Belang van Juridische verschillen.........................................................................................................................................9
2.2.3 Belang van keuze m.b.t. de vorm van internationaal zakendoen........................................................................................9
2.3 Landen en internationale handel..............................................................................................................................................11
2.3.1 Reden.................................................................................................................................................................................11
2.3.2 Hoe de internationale handel gemeten wordt..................................................................................................................11
2.3.3 Handelsbeperkingen, wisselkoersen en valutawaarde......................................................................................................12
2.3.4 Handelsblokken..................................................................................................................................................................13
3 Ethiek en MVO.................................................................................................................................................................................14
3.1 Ethisch gedrag...........................................................................................................................................................................14
3.1.1 Definitie..............................................................................................................................................................................14
3.1.2 Invloeden op ethisch gedrag..............................................................................................................................................14
3.2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen en Shared Value Creation..................................................................................14
3.2.1 Definitie MVO en Shared Value Creation...........................................................................................................................14
3.2.2 Benadering van MVO.........................................................................................................................................................14
3.2.3 Hoe MVO activiteiten ontplooien......................................................................................................................................15
Deel 2: De zakelijke onderneming structureren.................................................................................................................................16
4 De zakelijke onderneming structureren..........................................................................................................................................16
4.1 Voorwaarden om zelfstandige te worden................................................................................................................................16
4.2 Basiskeuze alvorens een ondernemingsvorm te kiezen...........................................................................................................16
4.3 Mogelijke ondernemingsvormen..............................................................................................................................................17
4.4 Fusies, acquisities en allianties..................................................................................................................................................19
5 KMO en ondernemerschap..............................................................................................................................................................21
1
, 5.1 Definitie KMO............................................................................................................................................................................21
5.2 De economische rol van ondernemerschap.............................................................................................................................21
5.2.1 Belang van KMO’s in Vlaanderen/ België...........................................................................................................................22
5.2.2 Global Entrepreneurship Monitor studies.........................................................................................................................22
5.3 Een nieuw bedrijf financieren...................................................................................................................................................23
Deel 3: Liquiditeitsmanagement.........................................................................................................................................................23
6 Accounting en financieel beheer......................................................................................................................................................23
6.1 Interne vs externe verslaggeving..............................................................................................................................................23
6.1.1 De accountant en de boekhouder.....................................................................................................................................24
6.1.2 Regels externe verslaggeving.............................................................................................................................................24
6.2 Basisbegrippen..........................................................................................................................................................................25
6.3 Analyse via ….............................................................................................................................................................................26
6.3.1 Financiële ratio’s................................................................................................................................................................26
6.3.2 Kasstroomanalyse..............................................................................................................................................................28
6.4 Hoe een investeringsproject beoordelen?................................................................................................................................29
Deel 4: klanten....................................................................................................................................................................................31
7 Klanten creëren en tevreden stellen................................................................................................................................................31
7.1 Definitie marketing....................................................................................................................................................................31
7.2 Marketingproces.......................................................................................................................................................................31
7.2.1 Stap 1: Markt en behoeften/ wensen van klanten doorgronden......................................................................................31
7.2.2 Stap 2: Klantgestuurde marketingstrategie ontwikkelen..................................................................................................32
7.2.3 Stap 3: Marketingmix.........................................................................................................................................................34
7.2.4 Stap 4: winstgevende relaties opbouwen..........................................................................................................................37
7.2.5 Stap 5: waarde van klanten in ruil ontvangen...................................................................................................................38
Deel 5: Human resources....................................................................................................................................................................38
8 Werknemers managen en ondersteunen........................................................................................................................................38
8.1 Managementrollen en -vaardigheden......................................................................................................................................38
8.2 Historische perspecieven op het motiveren van werknemers.................................................................................................39
8.3 Mogelijke strategieën voor het motiveren van werknemers...................................................................................................41
9 Formularium Bedrijfskunde.............................................................................................................................................................43
9.1 Grondbeginselen.......................................................................................................................................................................43
9.2 De mondiale markt....................................................................................................................................................................43
9.3 KMO en ondernemerschap.......................................................................................................................................................43
9.4 Accounting en financieel beheer..............................................................................................................................................43
9.5 Klanten......................................................................................................................................................................................44
2
,DEEL 1: EEN ZAKELIJKE INSTELLING ONTWIKKELEN
1 GRONDBEGINSELEN VAN ONDERNEMERSCHAP EN ECONOMIE
1.1 BEDRIJVEN/ ORGANISATIES
1.1.1 BEDRIJVEN ALS OPEN SYSTEEM
Organisaties staan niet op zichzelf, maar zijn een onderdeel van een omgeving. Een systeem is een groep componenten die
interactie hebben met elkaar en afhankelijk zijn van elkaar om een gemeenschappelijk doel te bereiken.
De output van het bedrijf bepaalt het soort onderneming:
1. Industriële onderneming -> produceert tastbare, fysieke producten
Producenten
o Kapitaalintensief (veel kapitaal & investeringen nodig)
o Toetredingsdrempel: Nood aan kapitaal/voldoende capaciteit om schaalvoordelen te kunnen bekomen
o Vb. fabricage van lucht- en gascompressoren bij Atlas Copco
o Beginnen ook diensten na verkoop aan te bieden
Vb. Apple: producent elektronica, maar gaan ook iCloud, tv en music aanbieden
Servitizatie = product wordt uitgedacht in functie van het oplossen van een probleem voor de
klant
2. Handelsonderneming -> verhandelen fysieke producten
Kopen en verkopen goederen/ distribueren naar een ander verkooppunt
3. Dienstenondernemingen -> levert diensten aan een organisatie/ consument
Dienstverleners
o Gaat vaak om gespecialiseerde kennis (marketing, accounting, etc.) ‘knowhow’
o Arbeidsintensief
o Handel wordt ook een dienstverlener
o Vb. transportbedrijven in dienst van een producent/industriële onderneming, verzekeraars, groot- en
detailhandel, …
1.1.2 HET DOEL VAN ORGANISATIES: WAARDE CREATIE
Het doel van een onderneming is voornamelijk waarde creatie voor de klanten. Niet voornamelijk winst creëren, kijk naar non-
profit organisaties.
Klantenwaarde
KPW: kosten < prijs < waarde
Waarde is de prijs die klanten willen betalen.
Superieure klantenwaarde krijgen we als
o Waargenomen voordelen product > verwachte voordelen EN voordelen ons product > voordelen product
concurrent.
3
, Creëren van klantenwaarde = bijdrage winstgevendheid klant
Directe kostenbesparing
o Product aanbieden tergen een lagere prijs
Indirecte kostenbesparing
o Efficiënter werken (LT kostenbesparend)
Differentiatie
o Impact op kerncompetenties
Belang van klantenwaarde
Het zorgt voor meer marktgerelateerde activa, wat zich omzet in financiële waarde.
Marktreputatie: vertrouwen, innovatief zijn service, …
Installed base
Partnerrelaties: extra diensten voor partners
1.1.3 VERSCHILLENDE SOORTEN KOSTEN
1. Schaalvoordelen
= de gemiddelde kost per eenheid output vermindert bij een stijgende output.
o FK kunnen gespreid worden over meer eenheden
o VK zijn afhankelijk van de totale output
Als de operationele efficiëntie stijgt, daalt de VK
Schaalvoordelen: de GK dalen met een stijgende output
Constante schaalopbrengsten: de GK blijven constant tov veranderingen in de output
Schaalnadelen: de GK stijgt met een stijgende output
2. Economies of scope = voordelen van bereik
= het bedrijf kan besparen dankzij een breder bereik van activiteiten
Vb: maar één machine nodig om zowel lijm als post-its te produceren
Relatieve totale kosten (TC) van het produceren van een verscheidenheid aan goederen in 1 bedrijf vs de relatieve
totale kosten van het produceren van een verscheidenheid aan goederen in twee of meer aparte bedrijven =
TC(Qx, Qy) < TC(Qx,0) + TC(0,Qy)
3. Marginale kosten
= hoeveel nemen de kosten toe als ik 1 extra product produceer
[TC(Q + ∆Q) – TC(Q) ] / ∆Q
Tot 10.000 producten €20 per product. MC = €20, TC = €200.000
Van 10.000 tot 20.000 €30 per product: MC = €30 TC = €500.000, Extra kost
€30.000
Van 20.000 tot 30.000 €60 per product
Schaalnadelen
4. Gemiddelde kosten
TC(Q)/Q
Examen
Uit de figuren zoals hiervoor de bijkomende (extra) kost, de totale kosten & de marginale kosten kunnen berekenen.
Marginale kosten berekenen, vb.:
o Wanneer de totale bijkomende (of extra) kosten en totale bijkomende (of extra) hoeveelheid gegeven zijn, de MC kunnen berekenen
o Vb. De onderneming produceert nu 20,000 eenheden, en wilt 10.000 eenheden extra produceren, en dit kost hen euro extra.
o De MC = 600..000 = 60 euro
Varianten zijn ook mogelijk natuurlijk, vb.:
o tot 10.000 eenheden was de totale kost om te produceren 200.000 euro, en voor het produceren van 20.000 eenheden is de totale kost 500.000
euro.
o Je kan dan zelf de totale extra (bijkomende) kost berekenen voor het produceren van 10.000 tot 20.000 eenheden:
Extra kost = 500.000 euro – 200.000 euro = 300.000 euro.
Met deze 300.000 euro kan je dan de MC berekenen: 4
MC: 300..000 = 30 euro voor elke eenheid in de batch van 10.000 tot 20.000 eenheden
Linken maken tussen de voorgaande puntjes;
o Het zou bv kunnen dat wij een vraag stellen waarbij de Totale Extra (bijkomende) kosten en de extra hoeveelheid van bedrijf A gegeven zijn, en de
MC en extra hoeveelheid van bedrijf B wordt gegeven. Vraag kan dan vb. zijn welk bedrijf de grootste extra kosten heeft?
