Samenvatting Kleine Gids
1. De definitie van licht verstandelijke beperking
Definitie volgens DSM IV:
- een IQ van ongeveer 70 of lager
- gelijktijdige aanwezige tekorten in of beperkingen van het huidige
aanpassingsgedrag
- begin voor het 18e jaar
Praktijkdefinitie:
- IQ-score tussen de 50 en 85
- beperkt sociaal aanpassingsvermogen
- bijkomende problematiek
2. Kenmerken van een licht verstandelijke beperking
Mensen met een lvb zijn beperkt in hun denken en daarmee beperkt in hun leren
Herinneringen kunnen niet eenvoudig teruggeroepen worden.
- Kunnen minder onthouden, hebben problemen met ordenen van wat geleerd
moet worden, omdat ze moeite hebben met eruit pakken wat belangrijk is om te
onthouden
-Minder actief op zoek naar informatie (exploratie)
- Problemen met abstract denken: het leren vindt vooral plaats door concrete
ervaringen
Werkgeheugen
Er wordt van uitgegaan dat het werkgeheugen bij lvb-kinderen op dezelfde
manier is opgebouwd en functioneert als bij normaal ontwikkelde kinderen, maar
een vertraagde ontwikkeling doormaakt
Sociale informatieverwerking
Kinderen met een lvb nemen evenveel informatie waar als kinderen zonder
beperking, maar focussen meer op letterlijk gesproken informatie en negatieve
informatie dan kinderen zonder beperking.
- Minder assertieve oplossingsvaardigheden
- Gebruiken hun kennis van adequate oplossingen door eerder opgedane
ervaringen niet tijdens het uitvoeren van gedrag gebrek aan controle over
emoties en impulsen
Generaliseren
Een kind met een lvb past dat wat hij in de ene situatie geleerd heeft moeilijk toe
in een andere, vergelijkbare situatie: moeilijk abstraheren
Taal
- Kunnen gedachtegang onvoldoende vasthouden belemmerd om verbaal goed
uit te kunnen drukken primaire manier uiten van emoties
- Leren lezen wordt vertraagd door minder waarneming, inzicht en
abstractievermogen (symbooldenken)
,Sociale vaardigheden
- Moeite zich te verplaatsen in een ander, dus moeite met te bedenken wat een
ander ziet/voelt/denkt negatieve ervaringen terugtrekken
Empathie
- Beperking in het inlevingsvermogen: zij kunnen zich moeilijker voorstellen hoe
een ander zich voelt onwenselijke reacties of gedragingen
Emoties
- Moeilijk emoties te definiëren omdat ze niet de vraag ‘Wat voel ik nu precies’
aan zichzelf kunnen stellen
- Inlevingsvermogen, geweten, seksuele liefde minder goed ontwikkeld
- Leren meestal minder (adequate) coping mechanismen en blijven vaak primair
reageren: wat de persoon voelt, wordt omgezet in gedrag beperkte
impulscontrole
Geweten
- Verloopt langzamer
- Wordt bemoeilijkt door minder invoelingsvermogen
Impulscontrole
- Omdat de sociaal-emotionele ontwikkeling achterblijft bij iemand met een LVB,
zal deze persoon ook meer moeite hebben met het beheersen van impulsen
- Stuurloosheid, beperkt invoelend vermogen, beperkte sociale vaardigheden,
beperkte gewetensfunctie impulsief gedrag
Zelfsturing
- Moeite met plannen
- Moeite met voorbije situaties terughalen, analyseren en reflecteren op zichzelf:
oorzaak-gevolg
Autonomie
- Ontwikkelen lagere verwachting succes opgeven minder succes minder
uitdagingen worden aangegaan
- Veel faalervaringen en blijven afhankelijk van ondersteuning door anderen
blijven achter in ontwikkeling naar autonomie
- Onzeker, negatief zelfbeeld, zwakke identiteit, weinig zelfvertrouwen
- Door het beperkte vermogen tot zelfreflectie overschatten mensen met een lvb
de eigen mogelijkheden
Seksualiteit
- Door de beperking in de ontwikkeling van sociale vaardigheden,
inlevingsvermogen en geweten is het voor mensen net met een lvb moeilijker om
zich op het gebied van seksualiteit te gedragen volgens de algemeen geldende
norm.
,Kenmerken op een rij
Cognitief
Denken is concreet en situatie Geavanceerde executieve functies zijn
specifiek beperkt ontwikkeld
Problemen met abstraheren en Weinig leren vanuit exploratie
categoriseren
Waarneming is weinig specifiek en Leren door concreet ervaren en vanuit
aandacht is weinig selectief voorbeelden
Taal en communicatie minder Uitleg en herhaling blijven nodig
ontwikkeld
Moeilijk leren binnen en buiten school Disharmonisch intelligentieprofiel,
waarbij taalvaardigheden vaak minder
goed ontwikkeld zijn dan praktische
vaardigheden
Sociaal
Perspectief nemen is problematisch Sociale onhandigheid
Sociale achterstandspositie Gebondenheid/loyaliteit aan
belangrijke personen
Conformisme aan regels Zwakke sociale verantwoordelijkheid
Weinig groepsverband Moeite met sociale vaardigheden
Meer kans op problemen in het sociale
functioneren
Emotioneel
Wens om sociaal geaccepteerd en Problemen met agressieregulatie
competent te zijn
Hoge prevalentie van emotionele en Zwart-wit denken
gedragsproblemen
Humor wordt slecht begrepen en kan
onzeker maken
Persoonlijkheid
Ego is afhankelijk van anderen Beperkte groei naar autonomie
Laag zelfbeeld, soms met hoog Gerichtheid op ondersteuning door
aspiratieniveau volwassenen
Gebrekkige zelfsturing Zwakke eigenheid en ik-identiteit
Egocentrische beleving Gebrek aan reflectievermogen
Zwak moreel redeneervermogen Gewetensontwikkeling is zwak
Zwakke impulscontrole Onvermogen tot uitstel van
behoeftebevrediging
, 3 Oorzaken van een licht verstandelijke beperking
Biologische oorzaken
- erfelijkheid of afwijking in genetisch materiaal
- hersenbeschadiging door zuurstofgebrek/hersenbloeding
- niet aangeboren hersenletsel
Sociale omstandigheden
- de sociaal economische omstandigheden hebben invloed
- als kinderen niet of beperkt gestimuleerd worden in hun ontwikkeling kunnen zij
ook lvb ontwikkelen
- Lvb wordt deels veroorzaakt door omgevings- en opvoedingsfactoren
4 Ontwikkelingstaken
Ontwikkelingstaken bij lvb
- Doen er langer over om de volgende stap te zetten lager eindniveau
Ontwikkelingstaken kinderen Voorbeelden van invloed van de
lvb
Motorische ontwikkeling Leert minder van opgedane
ervaringen, heeft langer nodig om
oorzaak-gevolg te begrijpen
Gevoelens herkennen en reguleren Minder vermogen tot het
differentiëren tussen verschillende
gevoelens
Vorming gehechtheidsrelaties Minder goed in staat om signalen te
sturen naar ouder om hulpbehoefte te
laten blijken en intentie te begrijpen.
Ouder begrijpt niet dat het kind niet of
minder goed reageert op respons naar
kind toe, heeft invloed op hechting.
Vorming (kinderlijke) autonomie Een kind met lvb heeft van nature
minder exploratiedrang en blijft langer
afhankelijk van de opvoeder
Symbolische ontwikkeling Mogelijkheid om op abstract niveau te
kunnen denken is beperkt
Verwerking sociale informatie Gedrag kan niet in het perspectief
geplaatst worden van de
omstandigheid
Relaties met leeftijdsgenootjes Vraagt om invoelingsvermogen en
kennen en begrijpen sociale regels,
beide zijn beperkt
Functioneren op school Aandacht vasthouden bij instructie en
meerdere dingen tegelijk onthouden is
moeilijk
1. De definitie van licht verstandelijke beperking
Definitie volgens DSM IV:
- een IQ van ongeveer 70 of lager
- gelijktijdige aanwezige tekorten in of beperkingen van het huidige
aanpassingsgedrag
- begin voor het 18e jaar
Praktijkdefinitie:
- IQ-score tussen de 50 en 85
- beperkt sociaal aanpassingsvermogen
- bijkomende problematiek
2. Kenmerken van een licht verstandelijke beperking
Mensen met een lvb zijn beperkt in hun denken en daarmee beperkt in hun leren
Herinneringen kunnen niet eenvoudig teruggeroepen worden.
- Kunnen minder onthouden, hebben problemen met ordenen van wat geleerd
moet worden, omdat ze moeite hebben met eruit pakken wat belangrijk is om te
onthouden
-Minder actief op zoek naar informatie (exploratie)
- Problemen met abstract denken: het leren vindt vooral plaats door concrete
ervaringen
Werkgeheugen
Er wordt van uitgegaan dat het werkgeheugen bij lvb-kinderen op dezelfde
manier is opgebouwd en functioneert als bij normaal ontwikkelde kinderen, maar
een vertraagde ontwikkeling doormaakt
Sociale informatieverwerking
Kinderen met een lvb nemen evenveel informatie waar als kinderen zonder
beperking, maar focussen meer op letterlijk gesproken informatie en negatieve
informatie dan kinderen zonder beperking.
- Minder assertieve oplossingsvaardigheden
- Gebruiken hun kennis van adequate oplossingen door eerder opgedane
ervaringen niet tijdens het uitvoeren van gedrag gebrek aan controle over
emoties en impulsen
Generaliseren
Een kind met een lvb past dat wat hij in de ene situatie geleerd heeft moeilijk toe
in een andere, vergelijkbare situatie: moeilijk abstraheren
Taal
- Kunnen gedachtegang onvoldoende vasthouden belemmerd om verbaal goed
uit te kunnen drukken primaire manier uiten van emoties
- Leren lezen wordt vertraagd door minder waarneming, inzicht en
abstractievermogen (symbooldenken)
,Sociale vaardigheden
- Moeite zich te verplaatsen in een ander, dus moeite met te bedenken wat een
ander ziet/voelt/denkt negatieve ervaringen terugtrekken
Empathie
- Beperking in het inlevingsvermogen: zij kunnen zich moeilijker voorstellen hoe
een ander zich voelt onwenselijke reacties of gedragingen
Emoties
- Moeilijk emoties te definiëren omdat ze niet de vraag ‘Wat voel ik nu precies’
aan zichzelf kunnen stellen
- Inlevingsvermogen, geweten, seksuele liefde minder goed ontwikkeld
- Leren meestal minder (adequate) coping mechanismen en blijven vaak primair
reageren: wat de persoon voelt, wordt omgezet in gedrag beperkte
impulscontrole
Geweten
- Verloopt langzamer
- Wordt bemoeilijkt door minder invoelingsvermogen
Impulscontrole
- Omdat de sociaal-emotionele ontwikkeling achterblijft bij iemand met een LVB,
zal deze persoon ook meer moeite hebben met het beheersen van impulsen
- Stuurloosheid, beperkt invoelend vermogen, beperkte sociale vaardigheden,
beperkte gewetensfunctie impulsief gedrag
Zelfsturing
- Moeite met plannen
- Moeite met voorbije situaties terughalen, analyseren en reflecteren op zichzelf:
oorzaak-gevolg
Autonomie
- Ontwikkelen lagere verwachting succes opgeven minder succes minder
uitdagingen worden aangegaan
- Veel faalervaringen en blijven afhankelijk van ondersteuning door anderen
blijven achter in ontwikkeling naar autonomie
- Onzeker, negatief zelfbeeld, zwakke identiteit, weinig zelfvertrouwen
- Door het beperkte vermogen tot zelfreflectie overschatten mensen met een lvb
de eigen mogelijkheden
Seksualiteit
- Door de beperking in de ontwikkeling van sociale vaardigheden,
inlevingsvermogen en geweten is het voor mensen net met een lvb moeilijker om
zich op het gebied van seksualiteit te gedragen volgens de algemeen geldende
norm.
,Kenmerken op een rij
Cognitief
Denken is concreet en situatie Geavanceerde executieve functies zijn
specifiek beperkt ontwikkeld
Problemen met abstraheren en Weinig leren vanuit exploratie
categoriseren
Waarneming is weinig specifiek en Leren door concreet ervaren en vanuit
aandacht is weinig selectief voorbeelden
Taal en communicatie minder Uitleg en herhaling blijven nodig
ontwikkeld
Moeilijk leren binnen en buiten school Disharmonisch intelligentieprofiel,
waarbij taalvaardigheden vaak minder
goed ontwikkeld zijn dan praktische
vaardigheden
Sociaal
Perspectief nemen is problematisch Sociale onhandigheid
Sociale achterstandspositie Gebondenheid/loyaliteit aan
belangrijke personen
Conformisme aan regels Zwakke sociale verantwoordelijkheid
Weinig groepsverband Moeite met sociale vaardigheden
Meer kans op problemen in het sociale
functioneren
Emotioneel
Wens om sociaal geaccepteerd en Problemen met agressieregulatie
competent te zijn
Hoge prevalentie van emotionele en Zwart-wit denken
gedragsproblemen
Humor wordt slecht begrepen en kan
onzeker maken
Persoonlijkheid
Ego is afhankelijk van anderen Beperkte groei naar autonomie
Laag zelfbeeld, soms met hoog Gerichtheid op ondersteuning door
aspiratieniveau volwassenen
Gebrekkige zelfsturing Zwakke eigenheid en ik-identiteit
Egocentrische beleving Gebrek aan reflectievermogen
Zwak moreel redeneervermogen Gewetensontwikkeling is zwak
Zwakke impulscontrole Onvermogen tot uitstel van
behoeftebevrediging
, 3 Oorzaken van een licht verstandelijke beperking
Biologische oorzaken
- erfelijkheid of afwijking in genetisch materiaal
- hersenbeschadiging door zuurstofgebrek/hersenbloeding
- niet aangeboren hersenletsel
Sociale omstandigheden
- de sociaal economische omstandigheden hebben invloed
- als kinderen niet of beperkt gestimuleerd worden in hun ontwikkeling kunnen zij
ook lvb ontwikkelen
- Lvb wordt deels veroorzaakt door omgevings- en opvoedingsfactoren
4 Ontwikkelingstaken
Ontwikkelingstaken bij lvb
- Doen er langer over om de volgende stap te zetten lager eindniveau
Ontwikkelingstaken kinderen Voorbeelden van invloed van de
lvb
Motorische ontwikkeling Leert minder van opgedane
ervaringen, heeft langer nodig om
oorzaak-gevolg te begrijpen
Gevoelens herkennen en reguleren Minder vermogen tot het
differentiëren tussen verschillende
gevoelens
Vorming gehechtheidsrelaties Minder goed in staat om signalen te
sturen naar ouder om hulpbehoefte te
laten blijken en intentie te begrijpen.
Ouder begrijpt niet dat het kind niet of
minder goed reageert op respons naar
kind toe, heeft invloed op hechting.
Vorming (kinderlijke) autonomie Een kind met lvb heeft van nature
minder exploratiedrang en blijft langer
afhankelijk van de opvoeder
Symbolische ontwikkeling Mogelijkheid om op abstract niveau te
kunnen denken is beperkt
Verwerking sociale informatie Gedrag kan niet in het perspectief
geplaatst worden van de
omstandigheid
Relaties met leeftijdsgenootjes Vraagt om invoelingsvermogen en
kennen en begrijpen sociale regels,
beide zijn beperkt
Functioneren op school Aandacht vasthouden bij instructie en
meerdere dingen tegelijk onthouden is
moeilijk
