Voorbereidingsopdracht college 4 – Auditing Theory – Naam student (studentnummer)
Persoonlijke analyse – artikel Hogan
Aanleiding & inleiding van het artikel
Begin van deze eeuw hebben zich een aantal fraudeschandalen voorgedaan, zoals bij de bedrijven
Enron en Ahold. Na deze schandalen is er meer aandacht gekomen voor fraude. Zo ook binnen de
accountancy is de aandacht voor fraude toegenomen. Bij schandalen als Enron en Ahold speelt altijd
de vraag of de accountant de fraude had moeten signaleren. Daarom is fraude altijd een belangrijk
onderwerp binnen de controle van accountants. Dit betreft dan ook de aanleiding voor het schrijven
van dit onderzoek/artikel.
In het artikel wordt ingegaan op redenen dat er fraude ontstaat bij bedrijven, door middel van de
fraudedriehoek, welke straks verder uitgelegd wordt. Daarnaast wordt er ingegaan op hoe de fraude
binnen een onderneming gesignaleerd kan worden en de verantwoordelijkheden van de accountant
in dergelijke situaties.
Inhoud artikel & persoonlijke analyse
In het begin van het artikel en in de webcast wordt de fraudedriehoek toegelicht. De fraudedriehoek
bestaat uit drie elementen die vaak voorkomen in fraudeschandalen, namelijk: druk (pressure),
gelegenheid (opportunity) en rationalisering (rationalization). Deze komt vaak terug in de theorie
rondom fraude in de accountancy; deze heb ik tijdens mijn hbo-opleiding Accountancy ook al vaker
terug zien komen. Bij druk kan gedacht worden aan een werknemer die een bonus kan krijgen of een
werknemer die goed moet presteren om in dienst te mogen blijven of door te groeien; een
werknemer ervaart dan druk om het resultaat zo hoog mogelijk weer te geven en wil zijn baan niet
kwijt raken door slechte resultaten. Bij gelegenheid kan een magazijnmedewerker bij een
onderneming waar de interne controle zwak is en er bijvoorbeeld geen camera toezicht of gesloten
magazijn is, gemakkelijk producten uit het magazijn mee naar huis nemen. Dit zal toch niet
geconstateerd worden en als de werknemer dan alleen in het magazijn staat te werken, doet de
gelegenheid zich voor. Bij rationalisatie gaat het om het vermogen om het te rechtvaardigen, dus om
de fraude ‘goed’ te praten. Ook ethische personen kunnen namelijk de prikkel voelen om fraude te
plegen als de regels streng zijn en ze daardoor genoeg druk voelen. Over het algemeen geldt, zoals ik
nog van de vorige opleiding weet, hoe groter de druk op een werknemer, hoe groter de kans dat een
werknemer de frauduleuze actie rationaliseert.
In het artikel noemt Hogan een aantal risk factors, oftewel ‘red flags’ om fraude te herkennen.
Hiervan worden voorbeelden genoemd die Hogan ziet als ongebruikelijk gedrag. Een aantal
voorbeelden die Hogan noemt, zijn:
- Hiaten in de interne beheersing
- Onregelmatigheden in de financiële verslaggeving van de onderneming
- Managers met een extra luxe leven, zoals een extreem dure auto
Bij de genoemde ‘red flags’ komt de zaak van Vestia ook weer in mij naar boven. Hierin kwam dit
toen op het nieuws terug en hadden de accountants de fraude eerder kunnen (of zelfs moeten)
constateren. Hierover ontstond veel discussie. Maar wat hierin opviel was dat de directeur-
bestuurder wel in een Maserati rond reed. Dit wil niet per se zeggen dat er sprake is van fraude naar
mijn mening, maar het kan zeker gezien worden als ‘red flag’. Vooral op het moment dat je bedenkt
dat het om een Nederlandse woningcorporatie gaat. Het belang zou eerder moeten liggen bij de
maatschappij dan bij het halen van winst en mensen krijgen hierbij snel een verkeerd beeld.
1
, In de NV COS 240 staan de verplichtingen van de accountant met betrekking tot het constateren van
fraude bij ondernemingen. De fraudedriehoek komt hierin bijvoorbeeld ook terug en is dus
belangrijk voor de accountant om mee te nemen in de overwegingen. Denk hierbij aan de
gelegenheid bijvoorbeeld; als de interne controle zwak is, kan dit zorgen voor fraude bij werknemers
omdat de gelegenheid zich voordoet. Hier zal de accountant werkzaamheden voor moeten
opstellen. Daarnaast worden in NV COS 240 ook een aantal situaties vermeld waarbij de accountant
extra alert dient te zijn op fraude. Dit komt eigenlijk overeen met de ‘red flags’ dit Hogan in het
artikel beschrijft.
Hogan noemt bij het onderzoek nog een vijftal risk area’s, welke ook terug komen in de webcast. Dit
zijn eigenlijk gebieden bij een onderneming of de jaarrekening van een onderneming, waarbij sprake
is van een verhoogd frauderisico. Hogan noemt de volgende vijf gebieden:
- Opbrengstverantwoording
- Significante of ongebruikelijke overlopende posten (accruals)
- Gerelateerde partijen
- Waardebepaling
- Kwartaalverslagen of ongebruikelijke journaalposten
Om er één van deze gebieden uit te pakken, leg ik de ‘accruals’ kort uit. In het bepalen van
overlopende posten in de jaarrekening zit vaak een groot schattingselement. Als ik bijvoorbeeld denk
aan de voorziening dubieuze debiteuren; hierin zit een groot schattingselement en hierin kan een
onderneming er dus wel voor kiezen om de voorziening zo hoog mogelijk of laag mogelijk te
waarderen, behorende bij de tendentie die de onderneming in dat jaar heeft.
Conclusie & persoonlijke mening
Er wordt in de conclusie ingegaan op de factoren waarop een accountant moet letten bij fraude.
Echter, soms is aanvullend onderzoek nodig en dit dient bepaald te worden voor de verschillende
gebieden. Dit is denk ik ook deels afhankelijk van de kennis van de onderneming zelf en de checklist
die de klant bij opdrachtacceptaties altijd invult. Volgens de Wwft regelgeving heb je bijvoorbeeld de
verplichting van het cliëntonderzoek. Dit houdt in dat de klant geïdentificeerd dient te worden en
bepaalde vragen ingevuld moeten worden over de klant. Op basis hiervan kan de accountant vaak
ook al een beeld vormen van of het een risicovolle onderneming is met betrekking tot fraude of juist
niet. Denk aan ondernemingen waar veel contant geld in omgaat, bijvoorbeeld casino’s of
coffeeshops. Daarnaast kan gedacht worden aan landen met een hoog risico. Daarbij dient de
accountant met een PKI (professioneel kritische instelling) zelf in te zien dat er extra aandacht aan
bepaalde posten besteed dient te worden.
Als ik zelf naar het artikel kijk vond ik het artikel goed te lezen, ook omdat de webcast duidelijk
aangeeft wat de belangrijke punten zijn. Daarnaast kwam fraude ook terug in de OAT toets van
Accountancy op het hbo. Het artikel en het onderzoek rondom fraude vind ik verder logisch te
verklaren. Zoals verteld werd, deden zich grote schandalen voor aan het begin van deze eeuw, wat
zorgt voor extra aandacht aan fraude. Zelf merk ik dit bijvoorbeeld op het werk ook, dat er strengere
regelgeving rondom fraude komt vanuit de Standaarden en dat er op het werk ook wordt vermeld
dat er aandacht/tijd aan besteed moet worden. Niet alleen bij het controleren van ondernemingen,
maar ook tijdens het samenstellen van jaarrekening bij niet controleplichtige ondernemingen is
fraude een belangrijk onderwerp. Daar kan het vaak voorkomen dat een accountant de vraag krijgt
om voor een coffeeshop de jaarrekening samen te stellen. Als het risico acceptabel is, kan de klant
geaccepteerd worden, maar dient er natuurlijk wel extra aandacht aan besteed te worden.
2
Persoonlijke analyse – artikel Hogan
Aanleiding & inleiding van het artikel
Begin van deze eeuw hebben zich een aantal fraudeschandalen voorgedaan, zoals bij de bedrijven
Enron en Ahold. Na deze schandalen is er meer aandacht gekomen voor fraude. Zo ook binnen de
accountancy is de aandacht voor fraude toegenomen. Bij schandalen als Enron en Ahold speelt altijd
de vraag of de accountant de fraude had moeten signaleren. Daarom is fraude altijd een belangrijk
onderwerp binnen de controle van accountants. Dit betreft dan ook de aanleiding voor het schrijven
van dit onderzoek/artikel.
In het artikel wordt ingegaan op redenen dat er fraude ontstaat bij bedrijven, door middel van de
fraudedriehoek, welke straks verder uitgelegd wordt. Daarnaast wordt er ingegaan op hoe de fraude
binnen een onderneming gesignaleerd kan worden en de verantwoordelijkheden van de accountant
in dergelijke situaties.
Inhoud artikel & persoonlijke analyse
In het begin van het artikel en in de webcast wordt de fraudedriehoek toegelicht. De fraudedriehoek
bestaat uit drie elementen die vaak voorkomen in fraudeschandalen, namelijk: druk (pressure),
gelegenheid (opportunity) en rationalisering (rationalization). Deze komt vaak terug in de theorie
rondom fraude in de accountancy; deze heb ik tijdens mijn hbo-opleiding Accountancy ook al vaker
terug zien komen. Bij druk kan gedacht worden aan een werknemer die een bonus kan krijgen of een
werknemer die goed moet presteren om in dienst te mogen blijven of door te groeien; een
werknemer ervaart dan druk om het resultaat zo hoog mogelijk weer te geven en wil zijn baan niet
kwijt raken door slechte resultaten. Bij gelegenheid kan een magazijnmedewerker bij een
onderneming waar de interne controle zwak is en er bijvoorbeeld geen camera toezicht of gesloten
magazijn is, gemakkelijk producten uit het magazijn mee naar huis nemen. Dit zal toch niet
geconstateerd worden en als de werknemer dan alleen in het magazijn staat te werken, doet de
gelegenheid zich voor. Bij rationalisatie gaat het om het vermogen om het te rechtvaardigen, dus om
de fraude ‘goed’ te praten. Ook ethische personen kunnen namelijk de prikkel voelen om fraude te
plegen als de regels streng zijn en ze daardoor genoeg druk voelen. Over het algemeen geldt, zoals ik
nog van de vorige opleiding weet, hoe groter de druk op een werknemer, hoe groter de kans dat een
werknemer de frauduleuze actie rationaliseert.
In het artikel noemt Hogan een aantal risk factors, oftewel ‘red flags’ om fraude te herkennen.
Hiervan worden voorbeelden genoemd die Hogan ziet als ongebruikelijk gedrag. Een aantal
voorbeelden die Hogan noemt, zijn:
- Hiaten in de interne beheersing
- Onregelmatigheden in de financiële verslaggeving van de onderneming
- Managers met een extra luxe leven, zoals een extreem dure auto
Bij de genoemde ‘red flags’ komt de zaak van Vestia ook weer in mij naar boven. Hierin kwam dit
toen op het nieuws terug en hadden de accountants de fraude eerder kunnen (of zelfs moeten)
constateren. Hierover ontstond veel discussie. Maar wat hierin opviel was dat de directeur-
bestuurder wel in een Maserati rond reed. Dit wil niet per se zeggen dat er sprake is van fraude naar
mijn mening, maar het kan zeker gezien worden als ‘red flag’. Vooral op het moment dat je bedenkt
dat het om een Nederlandse woningcorporatie gaat. Het belang zou eerder moeten liggen bij de
maatschappij dan bij het halen van winst en mensen krijgen hierbij snel een verkeerd beeld.
1
, In de NV COS 240 staan de verplichtingen van de accountant met betrekking tot het constateren van
fraude bij ondernemingen. De fraudedriehoek komt hierin bijvoorbeeld ook terug en is dus
belangrijk voor de accountant om mee te nemen in de overwegingen. Denk hierbij aan de
gelegenheid bijvoorbeeld; als de interne controle zwak is, kan dit zorgen voor fraude bij werknemers
omdat de gelegenheid zich voordoet. Hier zal de accountant werkzaamheden voor moeten
opstellen. Daarnaast worden in NV COS 240 ook een aantal situaties vermeld waarbij de accountant
extra alert dient te zijn op fraude. Dit komt eigenlijk overeen met de ‘red flags’ dit Hogan in het
artikel beschrijft.
Hogan noemt bij het onderzoek nog een vijftal risk area’s, welke ook terug komen in de webcast. Dit
zijn eigenlijk gebieden bij een onderneming of de jaarrekening van een onderneming, waarbij sprake
is van een verhoogd frauderisico. Hogan noemt de volgende vijf gebieden:
- Opbrengstverantwoording
- Significante of ongebruikelijke overlopende posten (accruals)
- Gerelateerde partijen
- Waardebepaling
- Kwartaalverslagen of ongebruikelijke journaalposten
Om er één van deze gebieden uit te pakken, leg ik de ‘accruals’ kort uit. In het bepalen van
overlopende posten in de jaarrekening zit vaak een groot schattingselement. Als ik bijvoorbeeld denk
aan de voorziening dubieuze debiteuren; hierin zit een groot schattingselement en hierin kan een
onderneming er dus wel voor kiezen om de voorziening zo hoog mogelijk of laag mogelijk te
waarderen, behorende bij de tendentie die de onderneming in dat jaar heeft.
Conclusie & persoonlijke mening
Er wordt in de conclusie ingegaan op de factoren waarop een accountant moet letten bij fraude.
Echter, soms is aanvullend onderzoek nodig en dit dient bepaald te worden voor de verschillende
gebieden. Dit is denk ik ook deels afhankelijk van de kennis van de onderneming zelf en de checklist
die de klant bij opdrachtacceptaties altijd invult. Volgens de Wwft regelgeving heb je bijvoorbeeld de
verplichting van het cliëntonderzoek. Dit houdt in dat de klant geïdentificeerd dient te worden en
bepaalde vragen ingevuld moeten worden over de klant. Op basis hiervan kan de accountant vaak
ook al een beeld vormen van of het een risicovolle onderneming is met betrekking tot fraude of juist
niet. Denk aan ondernemingen waar veel contant geld in omgaat, bijvoorbeeld casino’s of
coffeeshops. Daarnaast kan gedacht worden aan landen met een hoog risico. Daarbij dient de
accountant met een PKI (professioneel kritische instelling) zelf in te zien dat er extra aandacht aan
bepaalde posten besteed dient te worden.
Als ik zelf naar het artikel kijk vond ik het artikel goed te lezen, ook omdat de webcast duidelijk
aangeeft wat de belangrijke punten zijn. Daarnaast kwam fraude ook terug in de OAT toets van
Accountancy op het hbo. Het artikel en het onderzoek rondom fraude vind ik verder logisch te
verklaren. Zoals verteld werd, deden zich grote schandalen voor aan het begin van deze eeuw, wat
zorgt voor extra aandacht aan fraude. Zelf merk ik dit bijvoorbeeld op het werk ook, dat er strengere
regelgeving rondom fraude komt vanuit de Standaarden en dat er op het werk ook wordt vermeld
dat er aandacht/tijd aan besteed moet worden. Niet alleen bij het controleren van ondernemingen,
maar ook tijdens het samenstellen van jaarrekening bij niet controleplichtige ondernemingen is
fraude een belangrijk onderwerp. Daar kan het vaak voorkomen dat een accountant de vraag krijgt
om voor een coffeeshop de jaarrekening samen te stellen. Als het risico acceptabel is, kan de klant
geaccepteerd worden, maar dient er natuurlijk wel extra aandacht aan besteed te worden.
2
