1 besluitvorming in een interconnected wereld:...................................................................................3
1.1 een interconnected wereld:.........................................................................................................3
1.2 de structuur van een interconnected wereld: drie kenmerken:..................................................3
1.2.1 eerste kenmerk: interdepenties:...........................................................................................3
1.2.2 tweede kenmerk: ongestructureerde, wicked problemen:...................................................3
1.2.3 derde kenmerk: dynamiek:.......................................................................................................4
1.3 besluitvorming in een interconnected wereld:............................................................................4
1.3.1 ongestructureerde, non-lineaire besluitvorming in plaats van gestructureerde, lineaire
besluitvorming:..............................................................................................................................4
1.3.2 onregelmatige rondes in de besluitvorming in plaats van regelmatige fasen;......................4
1.3.3 strategie bepaald gedrag, niet alleen de inhoud bepaalt het gedrag:...................................4
1.3.4 meer arena's, niet één arena en processen hebben geen duidelijk begin- en eindpunt:......4
1.3.5 inhoud van het probleem verschuift, is niet stabiel:.............................................................4
1.3.6 prikkels om een problematiek als ongestructureerd te definiëren:......................................4
1.3.7 meebewegen, geen consistentie:.........................................................................................5
1.3.8 besluitvorming verloopt grillig:.............................................................................................5
1.4 besluitvorming in een netwerk: barrières en kansen:..................................................................5
1.4.1 Barrières:..............................................................................................................................5
1.4.2 Kansen:.................................................................................................................................5
1.5 wat niet werkt: command and control, management by expertise en projectmanagement:......6
Hoofdstuk 2 strategieën voor besluitvorming in netwerken – het proces:............................................7
2.1 wat niet werkt – en wat wel werkt:.............................................................................................7
2.2 actoren en actoranalyses:............................................................................................................7
2.2.1 wat zijn de actoren wier support nodig is om tot een besluit te komen en welke
opvattingen hebben deze actoren?...............................................................................................7
2.2.2 welke belangen hebben deze actoren?................................................................................7
2.2.3 wat zijn de machtsbronnen van deze actoren?.....................................................................7
2.2.4 een actoranalyse is meer dan een analyse:...........................................................................7
2.2.5 hoe met deze problemen om te gaan?.................................................................................8
2.3 relaties en relatiemanagement: redundantie:.............................................................................8
2.3.1 typen relaties:.......................................................................................................................8
2.3.2 redundante relaties en informatie:.......................................................................................8
2.3.3 redundante relaties en macht:..............................................................................................8
2.4 gemeenschappelijk besluitvorming: procesmanagement?..........................................................9
3 strategieën voor besluitvorming en netwerken – de inhoud:...........................................................10
3.1 Multi-issue Games:....................................................................................................................10
1
,Hoofdstuk 4 geen project, maar een proces:.......................................................................................12
4.1 probleemformulering: precieze probleemdefinities zijn niet aantrekkelijk:..............................12
4.2 doelstellingen: duidelijke doelen zitten je in de weg:................................................................12
4.3 informatie: de juiste informatie bestaat niet.............................................................................12
4.4 besluitvorming is slechts het aftikken van wat al besloten is.....................................................12
4.5 Intermezzo: de risico's van het Plan Do Check Act-denken:.......................................................13
4.6 uitvoering: nieuwe ronde, nieuwe kansen:................................................................................13
4.7 evaluatie: doelbereiking is niet alles:.........................................................................................13
4.8 de wet van de afnemende affectiviteit: strategieën zijn beperkt houdbaar:.............................13
Hoofdstuk 5 slimme command and control in netwerken:..................................................................14
5.1 wanneer kan command and control toegepast worden in een netwerk:..................................14
5.1.1 dreigen met command and control om bij anderen de perceptie van de winst te
beïnvloeden:................................................................................................................................14
5.1.2 the shadow of hierarchy: command and control zou ingezet kunnen worden als hert
proces niet naar wens loopt:.......................................................................................................14
5.1.3 command and control als incentive voor een proces:........................................................14
5.1.4 command and control nadat samenwerking heeft gefaald:................................................14
5.1.5 command and control ten aanzien van procedures:...........................................................14
5.1.6 spijtminimalisatie: command and control, maar tegelijk ruimte bieden:...........................14
5.1.7 de good guy, maar ook bad guy met de command and control-houding:..........................15
5.1.8 command and control als er een kritieke massa aan winnaars is:......................................15
5.1.9 succes dat je afstraalt: command and control in de publieke performance:......................15
5.2 principaal en agent: de spanning tussen project en procesmatige strategieën.........................15
Hoofdstuk 6 strategisch gedrag in netwerken:....................................................................................16
6.1 Wat is strategisch gedrag?.........................................................................................................16
6.2 strategisch gedrag in netwerken:...............................................................................................16
6.3 Wat moeten we vinden van strategisch gedrag?.......................................................................16
Hoofdstuk 7 vertrouwen in netwerken:...............................................................................................17
2
, 1 besluitvorming in een interconnected wereld:
1.1 een interconnected wereld:
We leven in een interconnected wereld. Door de globalisering van de economie en door het internet
is alles met alles verbonden. Dat heeft soms onvoorziene en drastische gevolgen. Zoals bij de crisis
van Griekenland die heel Europa in een crisis trok. Criminaliteit is een internationaal spel, in een web
van technologie en actoren, waarbij de schurken zich op duizenden kilometers van hun slachtoffer
bevinden. In de chaostheorie is er een bekende metafoor om dit soort processen in een
interconnected wereld duidelijk te maken. Dit is het vlindereffect. De vleugels van een vlinder in
Brazilië kunnen maanden later een orkaan veroorzaken in Texas. De bewegingen veroorzaakt eerst
een klein effect, deze worden steeds groter en veroorzaken later een orkaan.
1.2 de structuur van een interconnected wereld: drie kenmerken:
1.2.1 eerste kenmerk: interdepenties:
Een eerste belangrijk kenmerk van een interconnected wereld is uiteraard dat deze bestaat uit een
groot aantal partijen of actoren of spelers: overheden, bedrijven, non-profit organisatie en burgers.
Die actoren hebben verschillende belangen en zijn wederzijds afhankelijk. Die wederzijdse
afhankelijkheden zijn inherent aan een hoogtechnologische samenleving. De wederzijdse
afhankelijkheden – of interdependenties – resulteren in een veelheid aan relaties tussen deze
actoren, het geheel van die relaties noemen we een netwerk. De wereld is een groot netwerk
geworden, maar dit is ook zo op lokale schaal. In een organisatie zijn professionals afhankelijk van
een managementteam en is het managementteam afhankelijk van de professionals. Een netwerk is
het tegenovergestelde van een hiërarchie. In een hiërarchie is er sprake van verticale relaties en bij
een netwerk van horizontale. Typen interdepenties zijn:
Bilaterale of multilaterale afhankelijkheden: afhankelijkheden kunnen bestaan tussen twee
partijen, maar ook tussen meer dan twee partijen.
Één- of multidimensionale afhankelijkheden: afhankelijkheden kunnen op één dimensie
betrekking hebben, maar ook op meer dimensies.
Synchrone versus asynchrone afhankelijkheden: actoren kunnen op een moment van de tijd
afhankelijk van elkaar zijn, maar kan ook verspreid over de tijd zijn.
Statische versus dynamische afhankelijkheden. Een afhankelijkheid is dynamisch als deze in
de loop van de tijd verandert. Een partij kan de machtspositie in een netwerk hebben, maar
dat kan ook veranderen. Als het niet verandert is het statisch.
Per onderwerp kan er weer een andere interdepentie zijn. Ook kan er bij actoren niet altijd duidelijk
zijn wat de wederzijdse afhankelijkheden zijn in een netwerk.
1.2.2 tweede kenmerk: ongestructureerde, wicked problemen:
Een tweede kenmerk van een interconnected wereld heeft betrekking op de inhoud van de
problemen die in zo'n wereld opgelost moeten worden. Gestructureerde problemen zijn makkelijk
op te lossen zoals een plus een. Ongestructureerde problemen zijn een stuk lastiger en zijn
afhankelijk van politieke voorkeuren, belangen of machtsposities. Bijvoorbeeld bij de vraag wat een
fabriek als melkverpakkingen wilt gebruiken. Hierbij moet bij alle opties bekeken worden naar
energieverbruik, verbruik van water toxiciteit en afval. Elke actor rondom het bedrijf heeft belangen
bij een aspect, bijvoorbeeld een milieuorganisatie die zo weinig mogelijk toxiciteit en afval wil, maar
een het bedrijf zo goedkoop mogelijk.
3
1.1 een interconnected wereld:.........................................................................................................3
1.2 de structuur van een interconnected wereld: drie kenmerken:..................................................3
1.2.1 eerste kenmerk: interdepenties:...........................................................................................3
1.2.2 tweede kenmerk: ongestructureerde, wicked problemen:...................................................3
1.2.3 derde kenmerk: dynamiek:.......................................................................................................4
1.3 besluitvorming in een interconnected wereld:............................................................................4
1.3.1 ongestructureerde, non-lineaire besluitvorming in plaats van gestructureerde, lineaire
besluitvorming:..............................................................................................................................4
1.3.2 onregelmatige rondes in de besluitvorming in plaats van regelmatige fasen;......................4
1.3.3 strategie bepaald gedrag, niet alleen de inhoud bepaalt het gedrag:...................................4
1.3.4 meer arena's, niet één arena en processen hebben geen duidelijk begin- en eindpunt:......4
1.3.5 inhoud van het probleem verschuift, is niet stabiel:.............................................................4
1.3.6 prikkels om een problematiek als ongestructureerd te definiëren:......................................4
1.3.7 meebewegen, geen consistentie:.........................................................................................5
1.3.8 besluitvorming verloopt grillig:.............................................................................................5
1.4 besluitvorming in een netwerk: barrières en kansen:..................................................................5
1.4.1 Barrières:..............................................................................................................................5
1.4.2 Kansen:.................................................................................................................................5
1.5 wat niet werkt: command and control, management by expertise en projectmanagement:......6
Hoofdstuk 2 strategieën voor besluitvorming in netwerken – het proces:............................................7
2.1 wat niet werkt – en wat wel werkt:.............................................................................................7
2.2 actoren en actoranalyses:............................................................................................................7
2.2.1 wat zijn de actoren wier support nodig is om tot een besluit te komen en welke
opvattingen hebben deze actoren?...............................................................................................7
2.2.2 welke belangen hebben deze actoren?................................................................................7
2.2.3 wat zijn de machtsbronnen van deze actoren?.....................................................................7
2.2.4 een actoranalyse is meer dan een analyse:...........................................................................7
2.2.5 hoe met deze problemen om te gaan?.................................................................................8
2.3 relaties en relatiemanagement: redundantie:.............................................................................8
2.3.1 typen relaties:.......................................................................................................................8
2.3.2 redundante relaties en informatie:.......................................................................................8
2.3.3 redundante relaties en macht:..............................................................................................8
2.4 gemeenschappelijk besluitvorming: procesmanagement?..........................................................9
3 strategieën voor besluitvorming en netwerken – de inhoud:...........................................................10
3.1 Multi-issue Games:....................................................................................................................10
1
,Hoofdstuk 4 geen project, maar een proces:.......................................................................................12
4.1 probleemformulering: precieze probleemdefinities zijn niet aantrekkelijk:..............................12
4.2 doelstellingen: duidelijke doelen zitten je in de weg:................................................................12
4.3 informatie: de juiste informatie bestaat niet.............................................................................12
4.4 besluitvorming is slechts het aftikken van wat al besloten is.....................................................12
4.5 Intermezzo: de risico's van het Plan Do Check Act-denken:.......................................................13
4.6 uitvoering: nieuwe ronde, nieuwe kansen:................................................................................13
4.7 evaluatie: doelbereiking is niet alles:.........................................................................................13
4.8 de wet van de afnemende affectiviteit: strategieën zijn beperkt houdbaar:.............................13
Hoofdstuk 5 slimme command and control in netwerken:..................................................................14
5.1 wanneer kan command and control toegepast worden in een netwerk:..................................14
5.1.1 dreigen met command and control om bij anderen de perceptie van de winst te
beïnvloeden:................................................................................................................................14
5.1.2 the shadow of hierarchy: command and control zou ingezet kunnen worden als hert
proces niet naar wens loopt:.......................................................................................................14
5.1.3 command and control als incentive voor een proces:........................................................14
5.1.4 command and control nadat samenwerking heeft gefaald:................................................14
5.1.5 command and control ten aanzien van procedures:...........................................................14
5.1.6 spijtminimalisatie: command and control, maar tegelijk ruimte bieden:...........................14
5.1.7 de good guy, maar ook bad guy met de command and control-houding:..........................15
5.1.8 command and control als er een kritieke massa aan winnaars is:......................................15
5.1.9 succes dat je afstraalt: command and control in de publieke performance:......................15
5.2 principaal en agent: de spanning tussen project en procesmatige strategieën.........................15
Hoofdstuk 6 strategisch gedrag in netwerken:....................................................................................16
6.1 Wat is strategisch gedrag?.........................................................................................................16
6.2 strategisch gedrag in netwerken:...............................................................................................16
6.3 Wat moeten we vinden van strategisch gedrag?.......................................................................16
Hoofdstuk 7 vertrouwen in netwerken:...............................................................................................17
2
, 1 besluitvorming in een interconnected wereld:
1.1 een interconnected wereld:
We leven in een interconnected wereld. Door de globalisering van de economie en door het internet
is alles met alles verbonden. Dat heeft soms onvoorziene en drastische gevolgen. Zoals bij de crisis
van Griekenland die heel Europa in een crisis trok. Criminaliteit is een internationaal spel, in een web
van technologie en actoren, waarbij de schurken zich op duizenden kilometers van hun slachtoffer
bevinden. In de chaostheorie is er een bekende metafoor om dit soort processen in een
interconnected wereld duidelijk te maken. Dit is het vlindereffect. De vleugels van een vlinder in
Brazilië kunnen maanden later een orkaan veroorzaken in Texas. De bewegingen veroorzaakt eerst
een klein effect, deze worden steeds groter en veroorzaken later een orkaan.
1.2 de structuur van een interconnected wereld: drie kenmerken:
1.2.1 eerste kenmerk: interdepenties:
Een eerste belangrijk kenmerk van een interconnected wereld is uiteraard dat deze bestaat uit een
groot aantal partijen of actoren of spelers: overheden, bedrijven, non-profit organisatie en burgers.
Die actoren hebben verschillende belangen en zijn wederzijds afhankelijk. Die wederzijdse
afhankelijkheden zijn inherent aan een hoogtechnologische samenleving. De wederzijdse
afhankelijkheden – of interdependenties – resulteren in een veelheid aan relaties tussen deze
actoren, het geheel van die relaties noemen we een netwerk. De wereld is een groot netwerk
geworden, maar dit is ook zo op lokale schaal. In een organisatie zijn professionals afhankelijk van
een managementteam en is het managementteam afhankelijk van de professionals. Een netwerk is
het tegenovergestelde van een hiërarchie. In een hiërarchie is er sprake van verticale relaties en bij
een netwerk van horizontale. Typen interdepenties zijn:
Bilaterale of multilaterale afhankelijkheden: afhankelijkheden kunnen bestaan tussen twee
partijen, maar ook tussen meer dan twee partijen.
Één- of multidimensionale afhankelijkheden: afhankelijkheden kunnen op één dimensie
betrekking hebben, maar ook op meer dimensies.
Synchrone versus asynchrone afhankelijkheden: actoren kunnen op een moment van de tijd
afhankelijk van elkaar zijn, maar kan ook verspreid over de tijd zijn.
Statische versus dynamische afhankelijkheden. Een afhankelijkheid is dynamisch als deze in
de loop van de tijd verandert. Een partij kan de machtspositie in een netwerk hebben, maar
dat kan ook veranderen. Als het niet verandert is het statisch.
Per onderwerp kan er weer een andere interdepentie zijn. Ook kan er bij actoren niet altijd duidelijk
zijn wat de wederzijdse afhankelijkheden zijn in een netwerk.
1.2.2 tweede kenmerk: ongestructureerde, wicked problemen:
Een tweede kenmerk van een interconnected wereld heeft betrekking op de inhoud van de
problemen die in zo'n wereld opgelost moeten worden. Gestructureerde problemen zijn makkelijk
op te lossen zoals een plus een. Ongestructureerde problemen zijn een stuk lastiger en zijn
afhankelijk van politieke voorkeuren, belangen of machtsposities. Bijvoorbeeld bij de vraag wat een
fabriek als melkverpakkingen wilt gebruiken. Hierbij moet bij alle opties bekeken worden naar
energieverbruik, verbruik van water toxiciteit en afval. Elke actor rondom het bedrijf heeft belangen
bij een aspect, bijvoorbeeld een milieuorganisatie die zo weinig mogelijk toxiciteit en afval wil, maar
een het bedrijf zo goedkoop mogelijk.
3
