Week 1 – Algemene inleiding
Hoorcollege
Wat is handhaving?
Ruimste definitie: handhaving is elke handeling die gericht is op de bevordering van de
naleving van rechtsregels & de overtreding van die regels te beëindigen.
Minder ruim: handhaving is het uitoefenen van toezicht en het zo nodig opleggen & ten
uitvoer leggen van sancties.
Enge uitleg: het opleggen & ten uitvoer leggen van sancties & maatregelen.
Tafel van elf
De tafel van elf is een beleidsinstrument met elf factoren die duidelijk maken waarom burgers
bepaalde regels wel of niet naleven (compliance), en waarom wel of niet succesvolle
handhaving bestaat (deterrence). Evaluatiemodel over de handhaafbaarheid van toekomstige
wetgeving: gaat de regel überhaupt werken als deze ingesteld wordt?
Bevordering van compliance heeft voorkeur boven het bevorderen van deterrence.
Compliance
1.Kennis van regels
- Bekendheid met regels
- Duidelijkheid van regels
Beïnvloedbaar d.m.v. voorlichting.
2. Kosten/batenanalyse (kosten sanctionering horen hier niet bij)
- Financieel/economisch
- Immaterieel (bijv. verwondingen)
3. Mate van acceptatie
- Beleidsdoel
- Concrete uitwerking beleid
4. Normgetrouwheid v.d. doelgroep
- Overheidsgezag
- Concurrerend gezag (bijv. van subcultuur)
5. Niet-overheidscontrole
- Sociale controle (ouders/vrienden)
- Horizontaal toezicht (bijv. tuchtrecht)
Deterrence / formele handhaving
Let op verschil tussen objectieve & subjectieve kans. Objectief: hoe vaak daadwerkelijk iets is
gebeurd. Subjectief: hoe groot het rechtssubject de kans inschat. heeft directe invloed op de
mate van naleving. Rechtssubject dient de objectieve kans hoger in te schatten.
6. Meldingskans
Kans dat iemand de normovertreding meldt aan de overheid. Meldingskans kan verhoogd
worden door een beloning uit te geven of een anoniem meldpunt in te zetten.
, 7. Controlekans
Kans dat overheid normovertreding controleert.
- Administratieve controle
- Fysieke controle
8. Detectiekans
Anders dan controlekans, want indien iemand gecontroleerd wordt, hoeft dat niet te betekenen
dat een normovertreding ook
- Administratieve detectiekans
- Fysieke detectiekans
9. Selectiviteit
Wanneer gecontroleerd wordt; alcoholcontrole op maandagochtend is niet heel effectief.
10. Sanctiekans
11. Sanctie-ernst
Doelgroepen
Middels Tafel van Elf kunnen ook doelgroepen onderverdeeld worden, c.q. bedenken wat de
beleidsimplementaties daarvan zijn.
a. Onbewuste nalevers
Veel? > is regelgeving dan überhaupt vereist?
b. Onbewuste overtreders
Veel? > voorlichting intensiveren
c. Spontane nalevers
Veel? > is regelgeving dan überhaupt vereist?
d. Calculerende nalevers/handhavingsafgeschrikten
Veel? > bevorderen spontane naleving, voor het overige handhaven
e. Calculerende overtreders/bewuste overtreders
Veel? > handhaving intensiveren
Handhavingsbeleid
Effectieve handhaving speelt in op de oorzaken van het niet-naleven om de overtreding op te
lossen. Bestuursrecht kent handhavingsbeginsel, strafrecht kent juist opportuniteitsbeginsel.
Beleid wordt aangepast o.b.v. ‘tevredenheid’ met het beleid, 100% handhaving is nooit
mogelijk en er moet ook keuze gemaakt worden tussen straf- of bestuursrecht i.v.m. una via
& ne bis in idem.
Handhavingstekort: verschil tussen het gewenste niveau van naleving en het daadwerkelijk
gerealiseerde niveau van naleving, en het is plausibel dat handhaving de naleving hoger kan
maken.
Typen handhavingsstelsels
Sfeerovergang: overgaan van verschillende handhavingsstelsels in elkaar.
Sfeercumulatie: parallel lopen van verschillende handhavingsstelsels (probleem ne bis in
idem).
Hoorcollege
Wat is handhaving?
Ruimste definitie: handhaving is elke handeling die gericht is op de bevordering van de
naleving van rechtsregels & de overtreding van die regels te beëindigen.
Minder ruim: handhaving is het uitoefenen van toezicht en het zo nodig opleggen & ten
uitvoer leggen van sancties.
Enge uitleg: het opleggen & ten uitvoer leggen van sancties & maatregelen.
Tafel van elf
De tafel van elf is een beleidsinstrument met elf factoren die duidelijk maken waarom burgers
bepaalde regels wel of niet naleven (compliance), en waarom wel of niet succesvolle
handhaving bestaat (deterrence). Evaluatiemodel over de handhaafbaarheid van toekomstige
wetgeving: gaat de regel überhaupt werken als deze ingesteld wordt?
Bevordering van compliance heeft voorkeur boven het bevorderen van deterrence.
Compliance
1.Kennis van regels
- Bekendheid met regels
- Duidelijkheid van regels
Beïnvloedbaar d.m.v. voorlichting.
2. Kosten/batenanalyse (kosten sanctionering horen hier niet bij)
- Financieel/economisch
- Immaterieel (bijv. verwondingen)
3. Mate van acceptatie
- Beleidsdoel
- Concrete uitwerking beleid
4. Normgetrouwheid v.d. doelgroep
- Overheidsgezag
- Concurrerend gezag (bijv. van subcultuur)
5. Niet-overheidscontrole
- Sociale controle (ouders/vrienden)
- Horizontaal toezicht (bijv. tuchtrecht)
Deterrence / formele handhaving
Let op verschil tussen objectieve & subjectieve kans. Objectief: hoe vaak daadwerkelijk iets is
gebeurd. Subjectief: hoe groot het rechtssubject de kans inschat. heeft directe invloed op de
mate van naleving. Rechtssubject dient de objectieve kans hoger in te schatten.
6. Meldingskans
Kans dat iemand de normovertreding meldt aan de overheid. Meldingskans kan verhoogd
worden door een beloning uit te geven of een anoniem meldpunt in te zetten.
, 7. Controlekans
Kans dat overheid normovertreding controleert.
- Administratieve controle
- Fysieke controle
8. Detectiekans
Anders dan controlekans, want indien iemand gecontroleerd wordt, hoeft dat niet te betekenen
dat een normovertreding ook
- Administratieve detectiekans
- Fysieke detectiekans
9. Selectiviteit
Wanneer gecontroleerd wordt; alcoholcontrole op maandagochtend is niet heel effectief.
10. Sanctiekans
11. Sanctie-ernst
Doelgroepen
Middels Tafel van Elf kunnen ook doelgroepen onderverdeeld worden, c.q. bedenken wat de
beleidsimplementaties daarvan zijn.
a. Onbewuste nalevers
Veel? > is regelgeving dan überhaupt vereist?
b. Onbewuste overtreders
Veel? > voorlichting intensiveren
c. Spontane nalevers
Veel? > is regelgeving dan überhaupt vereist?
d. Calculerende nalevers/handhavingsafgeschrikten
Veel? > bevorderen spontane naleving, voor het overige handhaven
e. Calculerende overtreders/bewuste overtreders
Veel? > handhaving intensiveren
Handhavingsbeleid
Effectieve handhaving speelt in op de oorzaken van het niet-naleven om de overtreding op te
lossen. Bestuursrecht kent handhavingsbeginsel, strafrecht kent juist opportuniteitsbeginsel.
Beleid wordt aangepast o.b.v. ‘tevredenheid’ met het beleid, 100% handhaving is nooit
mogelijk en er moet ook keuze gemaakt worden tussen straf- of bestuursrecht i.v.m. una via
& ne bis in idem.
Handhavingstekort: verschil tussen het gewenste niveau van naleving en het daadwerkelijk
gerealiseerde niveau van naleving, en het is plausibel dat handhaving de naleving hoger kan
maken.
Typen handhavingsstelsels
Sfeerovergang: overgaan van verschillende handhavingsstelsels in elkaar.
Sfeercumulatie: parallel lopen van verschillende handhavingsstelsels (probleem ne bis in
idem).
