Wat is sociale psychologie?
= ddelgebied van de psychologie dat zich bezighoudt met de sociale invloeden op individueel gedrag en
met gedrag van individuen met, voor, tegen elkaar.
- Coverte gedragingen -> handelende persoon kan ze waarnemen, anderen niet
! denkprocessen, affectieve toestanden, motivaties
Bv. Prof denkt niet weer problemen met computer zonder studenten zien dat ze dat denkt
- Overte gedragingen -> waarneembare gedragingen voor iedereen
Doel? Gedrag beschrijven, verklaren, gevolgen geven
! sommige delen ook besturdeerd door andere psychologische disciplines, maar sociale psychologie
gericht op het sociale
- Fundamentele sociale psychologie -> theoriegericht onderzoek
- Toegepaste sociale psychologie -> theorien gebruiken om maatschappelijke of persoonlijk
problemen op te lossen + kijken of oplossingen gewenste gedrag opleveren ->
praktijkgericht, werken met real life situations
... onderscheid tussen deze 2 : zinvol?
Onderzoeken met zowel fundamenteel deel als toegepast deel
Fundamenteel onderzoek kan je toepassen
Wens om problemen op te lossen kan leiden tot fundamenteel onderzoek
Kurt Lewin: ‘ geen theorie zonder actie, geen actie zonder theorie’ -> onderscheid
tussen fundamenteel en toegepast onderzoek is overbodig want ze zijn zo
verbonden
Uitgangspunten van de sociale psychologie
- Situationele gedragsterminanten -> gedrag wordt vlgesn sociaak psychologen veel bepaald
door situatie (ook genetische of biologische factoren .. maar die worden bestudeerd in
ander psychologische disciplines bv. Psychologische psychologie)
- Experimenteel onderzoek -> causale verbanden vinden !! sociaal psychologen gebruiken ook
andere methodes bv. Niet altidj experiment mogelijk -> eerder oberservatie
! veldexperimenten= experimenetn in de gewone omgeving van de deelnemers, dus niet in
speciaal opgerichte ruimte voor experiment bv. Labo
- Dierenonderzoek –> menselijk gedrag beter gaan begrijpen, gelijkenissen vinden of dingen
bewijzen. Bv. Beter alleen leren, kakkerlakken ook -> er vanuit gaan dat voor leren geen
cultuurgebonden factoren spelen
- 1 enkel onderzoek levert weinig op -> iets krijgt waarde en validitiet als klopt met andere
theorien, op iets verderbouwt..
- Waarde van een onderzoek -> moet getoetst worden, vergeleken worden, waarom
verschille, met andere theorien..
!! belangrijk om nut van onderzoek, verbanden te zien als sociaal psycholoog
,De relatie tussen sociale psychologie en mensenkennis
Probleem gedragswetenschappen: mensen bestuderen mensen en diezelfde mensen maken theorien en
onderzoeken
mensen vinden onderzoek soms banaal omdat ze door ervaring of gezond verstand het al zelf
weten -> wisten het al
dingen waar mensen nog niet over gedacht hebben -> neiging om te zeggen wist toch eigenlijk ik
al, voorspelbaar
als uitkomst resultaat tegenovergestelde is van wat men had verwacht -> onderzoek klopt niet,
wat ik denk is juister
onderzoek bekomt iets wat mensen niet graag horen over hun eign gedrag -> boos zijnn, dom
onderzoek
onderzoeksfraude -> gegevens verzinnen, gegevens aanpassen zodat het beter klopt
soms is psychologie dus een beetje mensenkennis maar vaak is er een wisselwerking tussen
beide (het verschil zit in de manier van kennis vergaren)
sociale psycho vs. Mensenkennis:
- descriptieve ipv normatieve analyse
- afspraken over methodologisch principes
- kritisch reflectie over kennisvergaring
- empirische cirkel
criteria om kennis geldig te achten
, HFST1 :Methodes van sociaalpsychologisch onderzoek
! kwaliteiten, beperkingen van methodes begrijpen -> onderzoek beter kunnen begrijpen en kritisch
kunnen bekijken
! niet alle methodes worden hier vermeld, vooral die van besproken studies in boek
Observatie
Bepaald gedrag in bepaalde situaties willen onderzoeken -> die situaties opzoeken en bekijken, of sporen
van gedrag bekijken
Voordeel:
- ecologische validiteit gegarandeerd (= geobserveerde gedrag is gedrag zoals in het echte
leven, zo natuurlijk mogelijk)
Nadeel:
- gedragingen waar onderzoeker achter zit kunnen zeldzaam zijn -> soms lang observeren
bv. Hoeveel mensen springen van brug om baby te redden
- Moeilijk om conclusies te trekken uit waargenomen gedrag OMDAT elk gedrag op een of
andere manier wel verschilt bv. Jongen loopt in zomer water in om te redden maar niet
in winter -> door weer? Zijn humeur? De persoon in nood ?
!! heel veel observaties nodig om zinnige uitspraak te kunnen doen
Zelfbeschrijvingen
Zelfbeschrijven valide als:
- Ondervraagde moet gedrag waar naar gevraagd wordt moeten kunnen beschrijven -
>niet geldig als onderzoeker retrospectieve vragen stelt of als ondervraagde gedrag niet
meer goed herinnerd
- Mensen weten wat ze zeggen en waarom ze dingen doen -> dan goed antwoorden
bv.kot wel op slot gedaan -> eigenlijk weten mensen het niet (dit probleem nog erger als
dingen lang geleden zijn)
- Ondervraagde moet gelegenheid krijgen om det gedrag te kunnen beschrijvenn-> niet
geldig als door vragen van onderzoeker ondervraagde niet genoeg zelf volledig kan
uitleggen
- Ondervraagde moet gedrag willen beschrijven -> menen zeggen dingen soms niet zelfs
als ze dat gedrag stellen omdat het sociaal niet geaccepteerd is bv. niet zeggen dat ze
geen geld geven aan liefdadigheid omdat het hen geen hol kan schelen is niet sociaal
geaccepteerd
Voordelen:
- kans groter als bij observatie dat je gedrag waarover ja gaat onderzoeken kan
beschrijven door het te vragen -> niet arbeidsintensief, eenvoudig
- Kan elk gedrag (ook covert) bevragen
, - Standaardisering is mogelijk
Nadelen:
- ecologische validiteit? -> kan informatie opleveren met relevantie voor het echte leven
van mensen ?
Ecologisch niet valide onderzoek?
! Misleidende of irrelevante conclusies
! Vertekening antwoord door kenmerken vraag
pas op mensen gaan vaak beschrijving overdrijven bv. Iets leuks als leuks ervaren maar
als heel leuk beschreven
zelfbeschrijving is heel onderhevig aan sociale wenselijkheid -> wat mensen vertellen
wijkt soms wat af van daadwerkelijk gedrag vb. P 30 (pijn verzorgen door geld gaat voor )
mensen zijn dus niet altijd eerlijk: ze willen niet geconfronteerd worden met negatief
gedrag van hunzelf, indruk op anderen is belangrijk, slecht gedrag toegeven is
moeilijk vaak sociaal wenselijk gedrag vertonen
( zelfs als onderzoeker zegt trek je er iets van aan en wees eerlijk -> sociale wenselijkheid
blijft rol spelen)
Bv. Concreet onderzoek: feldman, Hall, Evans, Hiscox, Navrady, Dagleish (p.29)
- Engeland -> onderzoekers zeiden dat het ging over economische beslissingen (eigenlijk
waren onderzoekers in economisch gedrag (het morele ervan))
- Vragenlijst over denkbeeldige situatie: stel vrijwilliger voor onderzoek en onderzoeker
geeft u 20 pond, andere deelnemer krijgt geen geld en elektrische schokken (kan
gebruiken om leiden andere verzachten) 1 pond geen schok, 0 pond max schok, tussenin
lichter
- Loterij -> getal van 1-10 (geld overhoud vermenigvuldigd met dat getal)
- Vraag: in zo een situatie hoeveel zou je voor jezelf houden?
- Ander luik onderzoek: dat onderzoek echttt uitgevoerd -> daadwerkelijk vraag uitvoeren
- Psdn (onderzoeker die zich als deelnemer voordoet) -> moest niet echt schokken maar
met opnames gemaakt en echte deelnemer voor computer
- Tonen dat het echt was om echt een goed moreel dilemma voor te stelen zodat het echt
gedrag zou vertonen
- Alle deelnemers hebben deel voor zichzelf gehouden (conrast met wat ze zeiden wat ze
zouden doen) -> Geclaimed vs feitelijk moreel gedrag
Bv. trolley dilemma (morele normen en keuzes)
- Werkwagen op spoor op hol geslagen -> rolt naar 5 spoorarbeiders
- 1 wissel omzetten? -> maar 1 arbeider gaat dood
- Wissel omzetten of niet?
- foorbrigde dilemma -> persoon van brug duwen?
- Ecologische validiteit van dilemma:
- ! hoe vaak dit komt voor in gewone leven?
- ! 5 doden door noodlot of 1 dode door ingreep?
= ddelgebied van de psychologie dat zich bezighoudt met de sociale invloeden op individueel gedrag en
met gedrag van individuen met, voor, tegen elkaar.
- Coverte gedragingen -> handelende persoon kan ze waarnemen, anderen niet
! denkprocessen, affectieve toestanden, motivaties
Bv. Prof denkt niet weer problemen met computer zonder studenten zien dat ze dat denkt
- Overte gedragingen -> waarneembare gedragingen voor iedereen
Doel? Gedrag beschrijven, verklaren, gevolgen geven
! sommige delen ook besturdeerd door andere psychologische disciplines, maar sociale psychologie
gericht op het sociale
- Fundamentele sociale psychologie -> theoriegericht onderzoek
- Toegepaste sociale psychologie -> theorien gebruiken om maatschappelijke of persoonlijk
problemen op te lossen + kijken of oplossingen gewenste gedrag opleveren ->
praktijkgericht, werken met real life situations
... onderscheid tussen deze 2 : zinvol?
Onderzoeken met zowel fundamenteel deel als toegepast deel
Fundamenteel onderzoek kan je toepassen
Wens om problemen op te lossen kan leiden tot fundamenteel onderzoek
Kurt Lewin: ‘ geen theorie zonder actie, geen actie zonder theorie’ -> onderscheid
tussen fundamenteel en toegepast onderzoek is overbodig want ze zijn zo
verbonden
Uitgangspunten van de sociale psychologie
- Situationele gedragsterminanten -> gedrag wordt vlgesn sociaak psychologen veel bepaald
door situatie (ook genetische of biologische factoren .. maar die worden bestudeerd in
ander psychologische disciplines bv. Psychologische psychologie)
- Experimenteel onderzoek -> causale verbanden vinden !! sociaal psychologen gebruiken ook
andere methodes bv. Niet altidj experiment mogelijk -> eerder oberservatie
! veldexperimenten= experimenetn in de gewone omgeving van de deelnemers, dus niet in
speciaal opgerichte ruimte voor experiment bv. Labo
- Dierenonderzoek –> menselijk gedrag beter gaan begrijpen, gelijkenissen vinden of dingen
bewijzen. Bv. Beter alleen leren, kakkerlakken ook -> er vanuit gaan dat voor leren geen
cultuurgebonden factoren spelen
- 1 enkel onderzoek levert weinig op -> iets krijgt waarde en validitiet als klopt met andere
theorien, op iets verderbouwt..
- Waarde van een onderzoek -> moet getoetst worden, vergeleken worden, waarom
verschille, met andere theorien..
!! belangrijk om nut van onderzoek, verbanden te zien als sociaal psycholoog
,De relatie tussen sociale psychologie en mensenkennis
Probleem gedragswetenschappen: mensen bestuderen mensen en diezelfde mensen maken theorien en
onderzoeken
mensen vinden onderzoek soms banaal omdat ze door ervaring of gezond verstand het al zelf
weten -> wisten het al
dingen waar mensen nog niet over gedacht hebben -> neiging om te zeggen wist toch eigenlijk ik
al, voorspelbaar
als uitkomst resultaat tegenovergestelde is van wat men had verwacht -> onderzoek klopt niet,
wat ik denk is juister
onderzoek bekomt iets wat mensen niet graag horen over hun eign gedrag -> boos zijnn, dom
onderzoek
onderzoeksfraude -> gegevens verzinnen, gegevens aanpassen zodat het beter klopt
soms is psychologie dus een beetje mensenkennis maar vaak is er een wisselwerking tussen
beide (het verschil zit in de manier van kennis vergaren)
sociale psycho vs. Mensenkennis:
- descriptieve ipv normatieve analyse
- afspraken over methodologisch principes
- kritisch reflectie over kennisvergaring
- empirische cirkel
criteria om kennis geldig te achten
, HFST1 :Methodes van sociaalpsychologisch onderzoek
! kwaliteiten, beperkingen van methodes begrijpen -> onderzoek beter kunnen begrijpen en kritisch
kunnen bekijken
! niet alle methodes worden hier vermeld, vooral die van besproken studies in boek
Observatie
Bepaald gedrag in bepaalde situaties willen onderzoeken -> die situaties opzoeken en bekijken, of sporen
van gedrag bekijken
Voordeel:
- ecologische validiteit gegarandeerd (= geobserveerde gedrag is gedrag zoals in het echte
leven, zo natuurlijk mogelijk)
Nadeel:
- gedragingen waar onderzoeker achter zit kunnen zeldzaam zijn -> soms lang observeren
bv. Hoeveel mensen springen van brug om baby te redden
- Moeilijk om conclusies te trekken uit waargenomen gedrag OMDAT elk gedrag op een of
andere manier wel verschilt bv. Jongen loopt in zomer water in om te redden maar niet
in winter -> door weer? Zijn humeur? De persoon in nood ?
!! heel veel observaties nodig om zinnige uitspraak te kunnen doen
Zelfbeschrijvingen
Zelfbeschrijven valide als:
- Ondervraagde moet gedrag waar naar gevraagd wordt moeten kunnen beschrijven -
>niet geldig als onderzoeker retrospectieve vragen stelt of als ondervraagde gedrag niet
meer goed herinnerd
- Mensen weten wat ze zeggen en waarom ze dingen doen -> dan goed antwoorden
bv.kot wel op slot gedaan -> eigenlijk weten mensen het niet (dit probleem nog erger als
dingen lang geleden zijn)
- Ondervraagde moet gelegenheid krijgen om det gedrag te kunnen beschrijvenn-> niet
geldig als door vragen van onderzoeker ondervraagde niet genoeg zelf volledig kan
uitleggen
- Ondervraagde moet gedrag willen beschrijven -> menen zeggen dingen soms niet zelfs
als ze dat gedrag stellen omdat het sociaal niet geaccepteerd is bv. niet zeggen dat ze
geen geld geven aan liefdadigheid omdat het hen geen hol kan schelen is niet sociaal
geaccepteerd
Voordelen:
- kans groter als bij observatie dat je gedrag waarover ja gaat onderzoeken kan
beschrijven door het te vragen -> niet arbeidsintensief, eenvoudig
- Kan elk gedrag (ook covert) bevragen
, - Standaardisering is mogelijk
Nadelen:
- ecologische validiteit? -> kan informatie opleveren met relevantie voor het echte leven
van mensen ?
Ecologisch niet valide onderzoek?
! Misleidende of irrelevante conclusies
! Vertekening antwoord door kenmerken vraag
pas op mensen gaan vaak beschrijving overdrijven bv. Iets leuks als leuks ervaren maar
als heel leuk beschreven
zelfbeschrijving is heel onderhevig aan sociale wenselijkheid -> wat mensen vertellen
wijkt soms wat af van daadwerkelijk gedrag vb. P 30 (pijn verzorgen door geld gaat voor )
mensen zijn dus niet altijd eerlijk: ze willen niet geconfronteerd worden met negatief
gedrag van hunzelf, indruk op anderen is belangrijk, slecht gedrag toegeven is
moeilijk vaak sociaal wenselijk gedrag vertonen
( zelfs als onderzoeker zegt trek je er iets van aan en wees eerlijk -> sociale wenselijkheid
blijft rol spelen)
Bv. Concreet onderzoek: feldman, Hall, Evans, Hiscox, Navrady, Dagleish (p.29)
- Engeland -> onderzoekers zeiden dat het ging over economische beslissingen (eigenlijk
waren onderzoekers in economisch gedrag (het morele ervan))
- Vragenlijst over denkbeeldige situatie: stel vrijwilliger voor onderzoek en onderzoeker
geeft u 20 pond, andere deelnemer krijgt geen geld en elektrische schokken (kan
gebruiken om leiden andere verzachten) 1 pond geen schok, 0 pond max schok, tussenin
lichter
- Loterij -> getal van 1-10 (geld overhoud vermenigvuldigd met dat getal)
- Vraag: in zo een situatie hoeveel zou je voor jezelf houden?
- Ander luik onderzoek: dat onderzoek echttt uitgevoerd -> daadwerkelijk vraag uitvoeren
- Psdn (onderzoeker die zich als deelnemer voordoet) -> moest niet echt schokken maar
met opnames gemaakt en echte deelnemer voor computer
- Tonen dat het echt was om echt een goed moreel dilemma voor te stelen zodat het echt
gedrag zou vertonen
- Alle deelnemers hebben deel voor zichzelf gehouden (conrast met wat ze zeiden wat ze
zouden doen) -> Geclaimed vs feitelijk moreel gedrag
Bv. trolley dilemma (morele normen en keuzes)
- Werkwagen op spoor op hol geslagen -> rolt naar 5 spoorarbeiders
- 1 wissel omzetten? -> maar 1 arbeider gaat dood
- Wissel omzetten of niet?
- foorbrigde dilemma -> persoon van brug duwen?
- Ecologische validiteit van dilemma:
- ! hoe vaak dit komt voor in gewone leven?
- ! 5 doden door noodlot of 1 dode door ingreep?
