Inleiding Diagnostiek
Hoorcollege 1
Wat is diagnostiek? Het nauwkeurig leren kennen van een probleem
Diagnostisch proces is bedoeld om onderscheid te maken, in gezonde/zieke personen, in
verschillende typen aandoeningen of onderscheid in een bepaalde mate/ernst van een
probleem.
Bij een diagnostisch proces ga je kijken naar een probleem, wat is het probleem, hoe is het
ontstaan en kunnen we er wat aan doen?
Diagnostiek bestaat in allerlei verschillende domeinen.
Psychodiagnostiek
Is wat anders dan normale diagnostiek
Is een wat minder breed construct
Bij psychodiagnostiek gaat het om de psyche van de mens, dus om psychische
problemen, leerproblemen. Allemaal aspecten van een individueel persoon
‘’Psychodiagnostiek is alle onderzoek dat wordt verricht naar het psychologisch
functioneren van een persoon, om het te beschrijven, te begrijpen en te verklaren, en
wel met het oog op het nemen van een besluit’’
Diagnostiek in de pedagogiek
o Specifiek bij kinderen en adolescenten:
- Binnen context: gezin, school, peers, social media
- Lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren in samenhang
- Ontwikkelingsgericht
Diagnostische vraagstelling
- Wat is er aan de hand? (Onderkenning)
- Hoe komt dat? (Verklaring)
- Hoe gaat dit zich verder ontwikkelen? (Predictie)
- Wat kunnen we eraan doen (indicatie)
- Zijn problemen voldoende verminderd? (Evaluatie)
In alle fasen ben je bezig met informatieverzameling
In de vorm van: gesprekken, observatie, vragenlijsten, tests, dossieronderzoek,
informanten.
, Begrippen in de praktijk
Assesment: engelse woord voor diagnostiek inschatten, vaststellen en beoordelen
van kenmerken van de hulpvrager
Screening: brede, oppervlakkige verkenning van problematiek
Classificatie: onderbrengen van kenmerken bij een ziektebeeld
Diagnostiek: het gehele proces van informatieverwerving en verwerking
Alledaagse vs professionele diagnostiek
- Bij professionele diagnostiek is er specifieke kennis
- Er is bij professionele diagnostiek een specifieke relatie tussen hulpverlener en
hulpvrager
- En er zijn specifieke vaardigheden nodig van de hulpverlener op methodisch,
diagnostiek en therapeutisch gebied.
(Pycho)diagnostiek is geen eigenstandige discipline maar gebruikt kennis uit
verschillende disciplines
Ontwikkelde zich binnen een (sociaaleconomisch) klimaat als reactie op praktische
vragen uit samenleving
Meten is een belangrijk onderdeel
Relativeren huidige opvattingen
(Geestes)ziekte
Middeleeuwen: demonen & zondigheid verklaarden waanzin
Vanaf 18e eeuw: behandeling psychiatrische patiënten in ziekenhuizen
Halverwege 19e eeuw: onderscheid psychiatrische problemen – verstandelijke beperkingen:
pscyho-analyse
Diagnostische besluitvorming is gevoelig voor fouten!
DUS:
o Systematisch, gestructureerd werken
Kwaliteit van het diagnostisch proces
o Gebruik maken van relevante kennis en middelen
Kwaliteit van referentiekaders, modellen en instrumenten
o Transparant, toetsbaar/navolgbaar werken
Verantwoording client, wetenschap en publiek
,Kader kennis
Doel: komen tot een theorie van het individuele geval: over ontstaan én beloop van
problemen of klachten en mogelijke interventie strategieën
Theoretische kennis:
- Normale ontwikkeling
- Afwijkende ontwikkeling
- Interventies
Logica
Statistische kennis
Besliskunde
Getoetste theorie is geen objectief feit! Transparante werkwijze is noodzakelijk: maak
stappen expliciet en controleerbaar
Psychiatrie
Gericht op het onderkennen van psychopathologie en stoornissen
Vaak op basis van ordening en groepering van symptomen: vaststellen van de
aanwezigheid van een syndroom
Bekendste systemen: DSM (APA) en ICD (WHO)
Ontwikkelingspsychologie
o Het verloop van de ontwikkeling
o Welke condities beïnvloeden de ontwikkeling (positief of negatief)
o De betekenis van individuele verschillen
Orthopedagogiek
Wetenschap van beschrijven, verklaren én veranderen van de stagnerende leer- en/of
opvoedingssituatie van kinderen en jeugdigen
Richt zich op:
Afwijkend gedrag in context
Relatie met omgeving wordt meegenomen
Is veranderingsgericht: verandering in interactie kind-opvoeders
Modellen
1. Psychodynamisch model
o Problemen uit kindertijd veroorzaken latere problemen
o Id-Ego-Superego conflicten tussen niveaus
, 2. Gehechtheid/hechtingstheorie
Relatie opvoeder-kind
Veilige hechting cruciaal voor gezonde ontwikkeling
3. Leer theoretisch model
Hoorcollege 2 Diagnostisch proces en cyclus
De professional kan in gesprekken efficiënt en effectief zijn.
Hij heeft een doel voor het gesprek, weet welke info belangrijk is om te geven en te
verkrijgen, Houdt een structuur EN structureert het gesprek.
Let op de tijd en de client.
Wat was ook alweer normaal?
‘’Normaal’’ = succesvolle adaptatie aan wisselende omstandigheden
Statisficing en framing
Mensen verwerken informatie en nemen besluiten in een bepaalde context of ‘’frame’’
Beschikbaarheidsheuristiek = men let op die aspecten die beschikbaar, relevant of
opvallend zijn.
Representativiteitsheuristiek = een snelle scan van de informatie op basis van wat er op dat
moment gangbaar is als verklaring
Prototypeheuristiek = clinici gebruiken ook vaak prototypen representatief,
karakteristiek, voorbeeld van een klasse/stoornis.
Diagnostiek is een onderdeel van, en staat ten dienste van het hulpverleningsproces.
= probleem ‘’oplossen’’: onderzoek doen, serie besluiten over wat er aan de hand is en wat
daaraan kan gebeuren.
Regulatieve Cylus van Van Strien
Denkstappen gebruikt om klinisch handelen te reguleren, door doel van elke fase te
benoemen.
De diagnostische cyclus De regulatieve cyclus
Beschrijvende diagnostiek ------------- Probleemherkenning
Onderkennende diagnostiek ----------- Probleemdefiniëring
Verklarende diagnostiek---------------- Handelingsmogelijkheden
Indicerende diagnostiek----------------- Plan (interventie, uitvoeren plan)
Evaluerende diagnostiek---------------- Evaluatie
Hoorcollege 1
Wat is diagnostiek? Het nauwkeurig leren kennen van een probleem
Diagnostisch proces is bedoeld om onderscheid te maken, in gezonde/zieke personen, in
verschillende typen aandoeningen of onderscheid in een bepaalde mate/ernst van een
probleem.
Bij een diagnostisch proces ga je kijken naar een probleem, wat is het probleem, hoe is het
ontstaan en kunnen we er wat aan doen?
Diagnostiek bestaat in allerlei verschillende domeinen.
Psychodiagnostiek
Is wat anders dan normale diagnostiek
Is een wat minder breed construct
Bij psychodiagnostiek gaat het om de psyche van de mens, dus om psychische
problemen, leerproblemen. Allemaal aspecten van een individueel persoon
‘’Psychodiagnostiek is alle onderzoek dat wordt verricht naar het psychologisch
functioneren van een persoon, om het te beschrijven, te begrijpen en te verklaren, en
wel met het oog op het nemen van een besluit’’
Diagnostiek in de pedagogiek
o Specifiek bij kinderen en adolescenten:
- Binnen context: gezin, school, peers, social media
- Lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren in samenhang
- Ontwikkelingsgericht
Diagnostische vraagstelling
- Wat is er aan de hand? (Onderkenning)
- Hoe komt dat? (Verklaring)
- Hoe gaat dit zich verder ontwikkelen? (Predictie)
- Wat kunnen we eraan doen (indicatie)
- Zijn problemen voldoende verminderd? (Evaluatie)
In alle fasen ben je bezig met informatieverzameling
In de vorm van: gesprekken, observatie, vragenlijsten, tests, dossieronderzoek,
informanten.
, Begrippen in de praktijk
Assesment: engelse woord voor diagnostiek inschatten, vaststellen en beoordelen
van kenmerken van de hulpvrager
Screening: brede, oppervlakkige verkenning van problematiek
Classificatie: onderbrengen van kenmerken bij een ziektebeeld
Diagnostiek: het gehele proces van informatieverwerving en verwerking
Alledaagse vs professionele diagnostiek
- Bij professionele diagnostiek is er specifieke kennis
- Er is bij professionele diagnostiek een specifieke relatie tussen hulpverlener en
hulpvrager
- En er zijn specifieke vaardigheden nodig van de hulpverlener op methodisch,
diagnostiek en therapeutisch gebied.
(Pycho)diagnostiek is geen eigenstandige discipline maar gebruikt kennis uit
verschillende disciplines
Ontwikkelde zich binnen een (sociaaleconomisch) klimaat als reactie op praktische
vragen uit samenleving
Meten is een belangrijk onderdeel
Relativeren huidige opvattingen
(Geestes)ziekte
Middeleeuwen: demonen & zondigheid verklaarden waanzin
Vanaf 18e eeuw: behandeling psychiatrische patiënten in ziekenhuizen
Halverwege 19e eeuw: onderscheid psychiatrische problemen – verstandelijke beperkingen:
pscyho-analyse
Diagnostische besluitvorming is gevoelig voor fouten!
DUS:
o Systematisch, gestructureerd werken
Kwaliteit van het diagnostisch proces
o Gebruik maken van relevante kennis en middelen
Kwaliteit van referentiekaders, modellen en instrumenten
o Transparant, toetsbaar/navolgbaar werken
Verantwoording client, wetenschap en publiek
,Kader kennis
Doel: komen tot een theorie van het individuele geval: over ontstaan én beloop van
problemen of klachten en mogelijke interventie strategieën
Theoretische kennis:
- Normale ontwikkeling
- Afwijkende ontwikkeling
- Interventies
Logica
Statistische kennis
Besliskunde
Getoetste theorie is geen objectief feit! Transparante werkwijze is noodzakelijk: maak
stappen expliciet en controleerbaar
Psychiatrie
Gericht op het onderkennen van psychopathologie en stoornissen
Vaak op basis van ordening en groepering van symptomen: vaststellen van de
aanwezigheid van een syndroom
Bekendste systemen: DSM (APA) en ICD (WHO)
Ontwikkelingspsychologie
o Het verloop van de ontwikkeling
o Welke condities beïnvloeden de ontwikkeling (positief of negatief)
o De betekenis van individuele verschillen
Orthopedagogiek
Wetenschap van beschrijven, verklaren én veranderen van de stagnerende leer- en/of
opvoedingssituatie van kinderen en jeugdigen
Richt zich op:
Afwijkend gedrag in context
Relatie met omgeving wordt meegenomen
Is veranderingsgericht: verandering in interactie kind-opvoeders
Modellen
1. Psychodynamisch model
o Problemen uit kindertijd veroorzaken latere problemen
o Id-Ego-Superego conflicten tussen niveaus
, 2. Gehechtheid/hechtingstheorie
Relatie opvoeder-kind
Veilige hechting cruciaal voor gezonde ontwikkeling
3. Leer theoretisch model
Hoorcollege 2 Diagnostisch proces en cyclus
De professional kan in gesprekken efficiënt en effectief zijn.
Hij heeft een doel voor het gesprek, weet welke info belangrijk is om te geven en te
verkrijgen, Houdt een structuur EN structureert het gesprek.
Let op de tijd en de client.
Wat was ook alweer normaal?
‘’Normaal’’ = succesvolle adaptatie aan wisselende omstandigheden
Statisficing en framing
Mensen verwerken informatie en nemen besluiten in een bepaalde context of ‘’frame’’
Beschikbaarheidsheuristiek = men let op die aspecten die beschikbaar, relevant of
opvallend zijn.
Representativiteitsheuristiek = een snelle scan van de informatie op basis van wat er op dat
moment gangbaar is als verklaring
Prototypeheuristiek = clinici gebruiken ook vaak prototypen representatief,
karakteristiek, voorbeeld van een klasse/stoornis.
Diagnostiek is een onderdeel van, en staat ten dienste van het hulpverleningsproces.
= probleem ‘’oplossen’’: onderzoek doen, serie besluiten over wat er aan de hand is en wat
daaraan kan gebeuren.
Regulatieve Cylus van Van Strien
Denkstappen gebruikt om klinisch handelen te reguleren, door doel van elke fase te
benoemen.
De diagnostische cyclus De regulatieve cyclus
Beschrijvende diagnostiek ------------- Probleemherkenning
Onderkennende diagnostiek ----------- Probleemdefiniëring
Verklarende diagnostiek---------------- Handelingsmogelijkheden
Indicerende diagnostiek----------------- Plan (interventie, uitvoeren plan)
Evaluerende diagnostiek---------------- Evaluatie
