Maatschappijwetenschappen hoofdstuk 7: Politieke
veranderingen in het bindingsvraagstuk
Paragraaf 1: Casus: hoog water
Doordat er landbouwsamenlevingen ontstonden, begonnen mensen zich te vestigen
op een vaste plaats. Er vond rationalisering plaats, mensen begonnen efficiënter en
effectiever te werken. Zo werden moerassige veengebieden geschikt gemaakt voor
landbouw en werden er dijken aangelegd. Door deze rationalisering waren de
mensen minder afhankelijk van de natuur. Deze rationalisering heeft te maken met
het dilemma van de collectieve actie. Dijken en landbouw zijn natuurlijke collectieve
goederen en voor het aanleggen van deze collectieve goederen is samenwerking
nodig. Mensen kunnen hierbij kiezen om mee te helpen aan deze samenwerking,
maar ze kunnen zich ook opstellen als free-riders.
Paragraaf 2: Analyse: macht en politieke instituties
Om te zorgen dat er minder free-riders komen, moet er een instantie zijn die kan
afdwingen dat iedereen meewerkt en samenwerkt, zon actor noemen we macht.
Macht is het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te
bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of juist te
vergroten. Dwang of macht is een oplossing voor het dilemma van collectieve actie.
Een machtsbron kan iemand verplichten om mee te werken, omdat er anders
sancties volgen. Macht heeft twee kanten:
Een actor met macht heeft de mogelijkheid om hulpbronnen in te zetten om
zijn doel te bereiken (koning).
Iemand met macht kan een andere actor beperken in zijn mogelijkheden of
hem juist meer mogelijkheden geven (politie).
Hulp en machtsbronnen zijn er in verschillende soorten:
Affectieve machtsbronnen: Deze machtsbronnen zijn gebaseerd op gevoel
of emotie, bijvoorbeeld een kind die zijn moeder probeert over te halen
doormiddel van emotie.
Cognitieve machtsbronnen: Deze machtsbronnen hebben invloed
doormiddel van kennis. Naar mensen met kennis wordt eerder geluisterd, dan
mensen zonder kennis.
Economisch machtsbronnen: Deze machtsbronnen hebben invloed op
basis van geld of het bezit van schaarse goederen. Hierdoor kunnen ze
maatregelen naar hun hand zetten. Zo kan een baas zijn werknemer extra
laten werken door hem extra te betalen.
Politieke machtsbronnen: Dit zijn machtsbronnen die invloed hebben
doordat ze van de overheid zijn of politieke machtsdragers zijn. De overheid
kan mensen dwingen zich aan de regels te houden en de mensen moeten de
overheid gehoorzamen.
Bij macht kan onderscheid worden gemaakt tussen formele en informele macht:
Formele macht= macht die is vastgelegd in regels en wetten.
Informele macht= macht die niet officieel is vastgelegd.
, Dankzij de bijzondere talenten van mensen, hun kennis, of om een traditie, kunnen
mensen dus macht hebben.
Een politieke institutie is een complex van min of meer geformaliseerde regels die
het gedrag van mensen en hun onderlinge relaties rond politieke
machtsuitoefeningen en politieke besluitvorming reguleren. Instituties verwijzen
vaak naar een waarde, zoals saamhorigheid. Soms zijn de reels vastgelegd in wetten
en soms is het informeler geregeld. Voorbeelden van politieke instituties zijn, de
parlementaire democratie, de rechtsstaat, trias politica, het koningshuis, en de
overheid (het hoogste gezag in een land). Doormiddel van de politieke instituties
wordt macht uitgeoefend. Om zo’n politieke institutie te kunne uitvoeren zijn er
instellingen of organisaties nodig. Voorbeelden van deze politieke instellingen zijn de
heemraadschappen, de Tweede Kamer, de Eerste Kamer en rechters.
Paragraaf 3: Paradigma’s over macht
Over macht en de betekenis ervan
bestaan er verschillende
opvattingen in de sociale
wetenschappen. Vanuit de vier
paradigma’s bekijken we dit
kernconcept.
Het functionalisme paradigma:
Het functionalisme paradigma
beschouwt de samenleving als één
geheel en ieder deel heeft een in functie in het in stand houden van dat geheel.
Macht kan latent (verborgen) of manifest (te zien) zijn. Macht speelt een rol in de
relatie tussen de actoren. Macht is functioneel en draagt daardoor bij aan de
consensus. Doormiddel van macht wordt de samenleving in stand gehouden. Een
voorbeeld hierbij is de Trias Politica van Montesquieu, over de scheiding der
machten. Een wetgevende, een uitvoerende en een rechterlijke macht die elk hun
eigen taak binnen het systeem van een democratische rechtsstaat hebben.
Het conflict paradigma:
Bij het conflict paradigma wordt macht ook bestudeerd op het niveau van de
samenleving. Hierbij staat de strijd tussen machthebbers en de minder machtigen
centraal. Dit leidt namelijk tot een verschil in bezit. Zo verklaarde Marx het verschil in
macht door de strijd tussen de bezittende klasse en de bezitloze klasse. Charles
Wright mills verklaarde het verschil in macht weer, doordat de samenleving niet
geregeerd wordt door burgers, maar door een kleine top-elite van poltici, economen
en militairen. Doormiddel van het machtsverschil kunnen er conflicten ontstaan.
Het sociaalconstructivisme-paradigma:
De betekenis die mensen aan macht en machtsverhoudingen geven is voor het
sociaalconstructivisme-paradigma de kern van de theorie. Dit paradigma richt zich
ook op actoren en hoe zij macht ervaren. Dit paradigma onderzoekt het denken en
veranderingen in het bindingsvraagstuk
Paragraaf 1: Casus: hoog water
Doordat er landbouwsamenlevingen ontstonden, begonnen mensen zich te vestigen
op een vaste plaats. Er vond rationalisering plaats, mensen begonnen efficiënter en
effectiever te werken. Zo werden moerassige veengebieden geschikt gemaakt voor
landbouw en werden er dijken aangelegd. Door deze rationalisering waren de
mensen minder afhankelijk van de natuur. Deze rationalisering heeft te maken met
het dilemma van de collectieve actie. Dijken en landbouw zijn natuurlijke collectieve
goederen en voor het aanleggen van deze collectieve goederen is samenwerking
nodig. Mensen kunnen hierbij kiezen om mee te helpen aan deze samenwerking,
maar ze kunnen zich ook opstellen als free-riders.
Paragraaf 2: Analyse: macht en politieke instituties
Om te zorgen dat er minder free-riders komen, moet er een instantie zijn die kan
afdwingen dat iedereen meewerkt en samenwerkt, zon actor noemen we macht.
Macht is het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te
bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of juist te
vergroten. Dwang of macht is een oplossing voor het dilemma van collectieve actie.
Een machtsbron kan iemand verplichten om mee te werken, omdat er anders
sancties volgen. Macht heeft twee kanten:
Een actor met macht heeft de mogelijkheid om hulpbronnen in te zetten om
zijn doel te bereiken (koning).
Iemand met macht kan een andere actor beperken in zijn mogelijkheden of
hem juist meer mogelijkheden geven (politie).
Hulp en machtsbronnen zijn er in verschillende soorten:
Affectieve machtsbronnen: Deze machtsbronnen zijn gebaseerd op gevoel
of emotie, bijvoorbeeld een kind die zijn moeder probeert over te halen
doormiddel van emotie.
Cognitieve machtsbronnen: Deze machtsbronnen hebben invloed
doormiddel van kennis. Naar mensen met kennis wordt eerder geluisterd, dan
mensen zonder kennis.
Economisch machtsbronnen: Deze machtsbronnen hebben invloed op
basis van geld of het bezit van schaarse goederen. Hierdoor kunnen ze
maatregelen naar hun hand zetten. Zo kan een baas zijn werknemer extra
laten werken door hem extra te betalen.
Politieke machtsbronnen: Dit zijn machtsbronnen die invloed hebben
doordat ze van de overheid zijn of politieke machtsdragers zijn. De overheid
kan mensen dwingen zich aan de regels te houden en de mensen moeten de
overheid gehoorzamen.
Bij macht kan onderscheid worden gemaakt tussen formele en informele macht:
Formele macht= macht die is vastgelegd in regels en wetten.
Informele macht= macht die niet officieel is vastgelegd.
, Dankzij de bijzondere talenten van mensen, hun kennis, of om een traditie, kunnen
mensen dus macht hebben.
Een politieke institutie is een complex van min of meer geformaliseerde regels die
het gedrag van mensen en hun onderlinge relaties rond politieke
machtsuitoefeningen en politieke besluitvorming reguleren. Instituties verwijzen
vaak naar een waarde, zoals saamhorigheid. Soms zijn de reels vastgelegd in wetten
en soms is het informeler geregeld. Voorbeelden van politieke instituties zijn, de
parlementaire democratie, de rechtsstaat, trias politica, het koningshuis, en de
overheid (het hoogste gezag in een land). Doormiddel van de politieke instituties
wordt macht uitgeoefend. Om zo’n politieke institutie te kunne uitvoeren zijn er
instellingen of organisaties nodig. Voorbeelden van deze politieke instellingen zijn de
heemraadschappen, de Tweede Kamer, de Eerste Kamer en rechters.
Paragraaf 3: Paradigma’s over macht
Over macht en de betekenis ervan
bestaan er verschillende
opvattingen in de sociale
wetenschappen. Vanuit de vier
paradigma’s bekijken we dit
kernconcept.
Het functionalisme paradigma:
Het functionalisme paradigma
beschouwt de samenleving als één
geheel en ieder deel heeft een in functie in het in stand houden van dat geheel.
Macht kan latent (verborgen) of manifest (te zien) zijn. Macht speelt een rol in de
relatie tussen de actoren. Macht is functioneel en draagt daardoor bij aan de
consensus. Doormiddel van macht wordt de samenleving in stand gehouden. Een
voorbeeld hierbij is de Trias Politica van Montesquieu, over de scheiding der
machten. Een wetgevende, een uitvoerende en een rechterlijke macht die elk hun
eigen taak binnen het systeem van een democratische rechtsstaat hebben.
Het conflict paradigma:
Bij het conflict paradigma wordt macht ook bestudeerd op het niveau van de
samenleving. Hierbij staat de strijd tussen machthebbers en de minder machtigen
centraal. Dit leidt namelijk tot een verschil in bezit. Zo verklaarde Marx het verschil in
macht door de strijd tussen de bezittende klasse en de bezitloze klasse. Charles
Wright mills verklaarde het verschil in macht weer, doordat de samenleving niet
geregeerd wordt door burgers, maar door een kleine top-elite van poltici, economen
en militairen. Doormiddel van het machtsverschil kunnen er conflicten ontstaan.
Het sociaalconstructivisme-paradigma:
De betekenis die mensen aan macht en machtsverhoudingen geven is voor het
sociaalconstructivisme-paradigma de kern van de theorie. Dit paradigma richt zich
ook op actoren en hoe zij macht ervaren. Dit paradigma onderzoekt het denken en
