BOEK: PRAKTISCH BESTUURSRECHT (4E
DRUK)
/ 2016
MR. Y.M. VISSCHER
EVA NOORDANUS
Samenvatting ‘Bestuursrecht’
,Inhoud
1.1 Wat is bestuursrecht..................................................................................... 4
1.2 Legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel..................................................4
1.2.1 Legaliteitsbeginsel..................................................................................... 4
1.2.2 Specialiteitsbeginsel.................................................................................. 5
1.3 Bronnen van bestuursrecht...........................................................................5
1.4 Algemeen en bijzonder bestuursrecht..........................................................6
1.5 De Algemene wet bestuursrecht...................................................................7
1.5.1 De Awb................................................................................................... 7
1.5.2 Relatie tot het bijzonder bestuursrecht...................................................7
2.1 Organisatie van het openbaar bestuur.............................................................8
2.1.1 Overheidsorganisaties................................................................................ 8
2.1.2 Organisaties / personen buiten de overheid met bestuurstaken................9
2.2 Bestuursorganen.............................................................................................. 9
2.2.1 Het begrip bestuursorgaan........................................................................9
2.2.2 A-organen................................................................................................... 9
2.2.3 B-organen................................................................................................ 10
2.2.4 Belang van classificatie als a-orgaan of b-orgaan....................................10
2.2.5 Bestuursorgaan van de Europese Unie.....................................................11
2.3 Bestuursbevoegdheid..................................................................................... 11
2.3.1 Attributie.................................................................................................. 11
2.3.2 Delegatie.................................................................................................. 11
2.3.3 Mandaat................................................................................................... 12
2.4 Belanghebbenden.......................................................................................... 12
3.1 Bestuurshandelingen...................................................................................... 13
3.2 Besluiten........................................................................................................ 13
3.3 Besluiten van algemene strekking en beschikkingen.....................................14
3.3.1 Besluiten van algemene strekking...........................................................14
3.3.2 Beschikkingen.......................................................................................... 15
3.4 Privaatrechtelijke bevoegdheden...................................................................16
4.1 Behoorlijk bestuur.......................................................................................... 16
4.2 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur.................................................16
4.3 Formele beginselen........................................................................................ 16
4.3.1 Zorgvuldigheidsbeginsel..........................................................................17
4.3.2 Formeel motiveringsbeginsel...................................................................17
4.3.3 Beginsel van fair play............................................................................... 17
4.3.4 Beginsel van formele rechtszekerheid......................................................17
1
,4.4 Materiële beginselen...................................................................................... 17
4.4.1 Verbod van détournement de pouvoir......................................................17
4.4.2 Verbod van willekeur................................................................................ 17
4.4.3 Gelijkheidsbeginsel.................................................................................. 18
4.4.4 Vertrouwensbeginsel................................................................................ 18
4.4.5 Materieel motiveringsbeginsel.................................................................18
5.1 Soorten beschikkingen................................................................................... 19
5.1.1 Beschikkingen op aanvraag en ambtshalve beschikkingen.....................19
5.1.2 Rechtsvaststellende en rechtscheppende beschikkingen........................19
5.1.3 Begunstigde en belastende beschikkingen..............................................19
5.1.4 Gebonden en vrije beschikkingen............................................................19
5.2 Totstandkoming van beschikkingen................................................................20
5.2.1 De aanvraag............................................................................................. 20
5.2.2 De voorbereiding...................................................................................... 20
5.2.3 De beslissing............................................................................................ 21
5.2.4 De bekendmaking.................................................................................... 21
5.3 Intrekking en wijziging van beschikkingen.....................................................21
5.4 Subsidiebesluiten........................................................................................... 21
5.4.1 Het subsidiebegrip................................................................................... 22
5.4.2 Procedure bij subsidiebesluiten................................................................22
5.4.3 Intrekking en wijziging van subsidiebesluiten..........................................22
6.1 Handhaving en sancties................................................................................. 23
6.1.1 Bestuurlijke handhaving...........................................................................23
6.1.2 Preventief en repressief........................................................................... 23
6.1.3 Toezicht op de naleving............................................................................24
6.1.4 Handhavingsplicht?.................................................................................. 24
6.2 Bestuurlijke boete.......................................................................................... 24
6.2.1 Bestuursdwang........................................................................................ 24
6.2.2 Dwangsom............................................................................................... 25
6.2.3 Bestuurlijke boete.................................................................................... 25
6.2.4 Intrekken of wijzigen van een begunstigde beschikking..........................25
6.2.5 Overige bestuurlijke sancties...................................................................26
6.3 Alternatieve handhavingsmogelijkheden.......................................................26
6.3.1 Handhaving via het strafrecht..................................................................26
6.3.2 Handhaving via het privaatrecht..............................................................26
7.1 Belang van toezicht en rechtsbescherming....................................................27
7.2 Openbaarheid en inspraak............................................................................. 27
2
, 7.2.1 Wet openbaarheid van bestuur................................................................27
7.2.2 Inspraak................................................................................................... 28
7.3 Toezicht op bestuursorgaan............................................................................28
7.3.1 Preventief toezicht................................................................................... 28
7.3.2 Repressief toezicht................................................................................... 28
7.4 Bezwaar.......................................................................................................... 28
7.4.1 Functie bezwaarprocedure.......................................................................29
7.4.2 Procedure................................................................................................. 29
7.4.3 Prorogatie................................................................................................. 30
7.4.4 Uniforme openbare voorbereidingsprocedure..........................................30
7.5 Administratief beroep..................................................................................... 30
8.1 Bestuursprocesrecht....................................................................................... 31
8.1.1 Karakter van het bestuursprocesrecht.....................................................31
8.1.2 Verschillende bestuursrechters................................................................31
8.1.3 Waartegen in beroep?.............................................................................. 32
8.2 De algemene procedure bij de rechtbank......................................................32
8.2.1 De rol van de bestuursrechter..................................................................32
8.2.2 Is de rechter bevoegd?............................................................................. 32
8.2.3 Is het beroep ontvankelijk?......................................................................32
8.2.4 Is het beroep gegrond?............................................................................ 32
8.2.5 Uitspraak.................................................................................................. 33
8.2.6 Vergoeding van schade en kosten............................................................33
8.3 Speciale procedures....................................................................................... 33
8.4 Bijzondere rechtsgangen................................................................................ 33
8.5 Hoger beroep................................................................................................. 33
8.6 Beroep op de burgerlijke rechter....................................................................34
8.7 Beroep op de Europese rechter......................................................................34
8.8 Mediation naast rechtspraak..........................................................................34
9.1 Legitimatie van privaatrechtelijke optreden...................................................35
9.1.1 Het handelen van de rechtspersoon........................................................35
9.1.2 Beperkingen aan het gebruik van het privaatrecht..................................35
9.2 Privaatrechtelijke organisatievormen.............................................................36
9.3 Gebruik van eigendomsrechten.....................................................................36
9.4 Overeenkomst met een bestuurlijk doel.........................................................36
9.5 Privaatrecht als handhavingsinstrument........................................................36
10.1 Klachten tegen de overheid.........................................................................37
10.1.1 Intern klachtrecht................................................................................... 37
3
, 10.1.2 Extern klachtrecht.................................................................................. 37
10.1.3 Voorkomen van klachten........................................................................37
10.2 Aansprakelijkheid......................................................................................... 37
10.2.1 Privaatrechtelijke aansprakelijkheid.......................................................38
10.2.2 Strafrechtelijke aansprakelijkheid..........................................................38
Hoofdstuk 1‘Kennismaking
bestuursrecht’
4
,1.1 Wat is bestuursrecht
Openbaar bestuur: De overheid voor zover zij zich met bestuurstaken
bezighoudt. Ze treden op in verschillende hoedanigheden en behartigt hiermee
het algemeen belang.
Algemeen belang: De rol die het openbaar bestuur heeft in de samenleving. Ze
moeten het zo besturen dat burgers en organisaties goed naast elkaar kunnen
leven, wonen etc.
Bestuursrecht heeft daarom betrekking op het juridisch functioneren van het
openbaar bestuur en zijn relatie tot de burger.
De regels van bestuursrecht, rechtsnormen:
De organisatie van het openbaar bestuur
Het verlenen van bestuursbevoegdheden aan bestuursorganen
De rechtsnormen waaraan het openbaar bestuur zich moet houden bij de
uitoefening van die bestuursbevoegdheden
Rechtsnormen die gelden voor de burger en regels voor de handhaving
ervan
De juridische bescherming voor de burger tegen het optreden van het
openbaar bestuur
Bestuursrecht maakt uit deel uit van publiekrecht, de relatie tussen overheid en
de burgers.
1.2 Legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel
Het legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel vormen het fundament van het
publiekrecht en vooral het bestuursrecht.
1.2.1 Legaliteitsbeginsel
Nederland is een democratische rechtstaat, waarin via de vrije verkiezingen
gekozen volksvertegenwoordiger, de Staten-Generaal, samen met de regering
wetten uitvaardigt.
Wetmatigheid van bestuur: Uitgangspunt dat voor het overheidsoptreden een
wettelijke grondslag nodig is, ook wel legaliteitsbeginsel genoemd.
Het openbaar bestuur mag alleen inbreuk op de rechten en vrijheden van een
burger als de wet dit toestaat.
Omgevingsvergunning: Toestemming van het openbaar bestuur voor het
uitvoeren van projecten in de fysieke leefomgeving die zijn genoemd in art. 2.1
en 2.2 Wabo.
Vvgb / Verklaring van geen bedenkingen: Gaat gepaard met de
omgevingsvergunning. De gedupeerde Staten geeft deze af.
1.2.2 Specialiteitsbeginsel
Specialiteitsbeginsel: Uitgangspunt dat een bestuursorgaan bij het
voorbereiden van een besluit alleen die belangen mag afwegen die vallen binnen
het kader van een bijzondere wet.
5
,Voor het optreden van het openbaar bestuur is een grondslag in de wet nodig
(legaliteitsbeginsel) en bij het afwegen van de belangen moet het openbaar
bestuur binnen het kader blijven van de toepasselijke wet (specialiteitsbeginsel)
1.3 Bronnen van bestuursrecht
Drie belangrijke rechtsbronnen:
Wet- en regelgeving en verdragen
Jurisprudentie
Ongeschreven recht, vooral enkele algemene beginselen van behoorlijk
bestuur
Formele wetgever: Regering en Staten-Generaal
De wet is een belangrijke rechtsbron voor de formele wetgever, hier op kan hij
zijn besluiten op baseren.
Bestuursrechtelijke normenstelsel
Verdrag Staat der Nederlanden
EU-verordening en EU-richtlijnen Europees Parlement / Raad /
Commissie
Grondwet Formele wetgever
Wet in formele zin Formele wetgever
Algemene Maatregel van Bestuur Regering
(AMvB)
Ministeriële regeling Minister
Provinciale verordening Provinciale Staten
Gemeentelijke verordening / Gemeenteraad / waterschapsbestuur
Waterschap verordening
Beleidsregels Op alle niveaus van het openbaar
bestuur
Vergunningsvoorschriften Op alle niveaus van het openbaar
bestuur
Verdragen, EU-verordening en EU-richtlijnen
Enkele belangrijke verdragen van bestuursrecht zijn:
Europees verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM)
Verdrag van de Europese Unie (EU-verdrag)
Verdrag betreffende de werking van de EU (EU-Werkingsverdrag)
Deze verdragen en Europese verordeningen zijn rechtstreeks van toepassing
in Nederland. Ook enkele Europese richtlijnen zijn van toepassing op
Nederland
Grondwet, wet in formele zin en AMvB
Wet in formele zin: Wet van de formele wetgever.
Wetten zoals het AMvB worden vastgesteld door de regering, aangezien dit een
lagere regeling is dan bijvoorbeeld de Grondwet.
Verordening / regeling
6
, Ministeriële wetgeving: Regering van een minister, bevat over het algemeen
hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften voor burgers en kunnen
bevoegdheden toekennen aan bestuursorganen.
Dit zelfde geld voor de provinciale verordeningen, gemeentelijke verordeningen
en waterschapverordeningen.
Beleidsregels en vergunningsvoorschriften
In alle lagen van het openbaar bestuur kunnen beleidsregels en
vergunningsvoorschriften worden vast gesteld.
Beleidsregels: Eigen richtlijnen voor het openbaar bestuur en gelden alleen
voor het orgaan van het openbaar bestuur dat ze heeft vastgesteld of waarvoor
ze zijn bedoeld.
Vergunningsvoorschriften: Normen die gelden in het individuele geval,
namelijk voor degene aan wie de vergunning is verleend. Rechtsnormen
afkomstig van wetten en lagere regelingen en regels die het bestuursorgaan dat
de vergunning verleent voorschrijft.
Gelede normstelling: Systeem waarbij normen in het individuele geval mede
worden bepaald door normen in diverse regelingen die dikwijls in een
hiërarchische verhouding tot elkaar staan. Ontstaat door diverse organen in het
openbaar bestuur.
Voorbeelden geleden normstelling zie: Tabel 1.2 (blz. 22)
1.4 Algemeen en bijzonder bestuursrecht
Algemeen bestuursrecht: Regels die op alle terreinen van het bestuur
optreden van toepassing zijn. (voor toekennen, handhaving en besluiten)
Bijzonder bestuursrecht: Regels die van toepassing zijn op de bijzondere
gebieden waar het openbaar bestuur actief is. (politie, defensie, overheidstaken,
economische ordening, verzorgende overheidstaken, bestuursrecht / milieurecht
etc.)
Door middel van de coördinatiewet (Wet waarin overeenkomstige bepalingen
die in alle regelingen op een bepaald bestuursgebied voorkomen, bij elkaar
gebracht zijn) probeert de wetgever de talrijke regelingen uit elkaar te houden.
Voorbeelden van regelingen:
Sociale zekerheid
Belastingen
Fysieke leefomgeving
1.5 De Algemene wet bestuursrecht
Hierin wordt behandeld: de achtergrond, structuur, inhoud van Awb, maar ook de
verhouding tussen de Awb en het bijzondere bestuursrecht.
1.5.1 De Awb
De basis ligt bij art. 107 lid 2 GW, deze geeft aan de wetgever de opdracht om
een wet te maken met algemene regels van het bestuursrecht met als doel:
7
DRUK)
/ 2016
MR. Y.M. VISSCHER
EVA NOORDANUS
Samenvatting ‘Bestuursrecht’
,Inhoud
1.1 Wat is bestuursrecht..................................................................................... 4
1.2 Legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel..................................................4
1.2.1 Legaliteitsbeginsel..................................................................................... 4
1.2.2 Specialiteitsbeginsel.................................................................................. 5
1.3 Bronnen van bestuursrecht...........................................................................5
1.4 Algemeen en bijzonder bestuursrecht..........................................................6
1.5 De Algemene wet bestuursrecht...................................................................7
1.5.1 De Awb................................................................................................... 7
1.5.2 Relatie tot het bijzonder bestuursrecht...................................................7
2.1 Organisatie van het openbaar bestuur.............................................................8
2.1.1 Overheidsorganisaties................................................................................ 8
2.1.2 Organisaties / personen buiten de overheid met bestuurstaken................9
2.2 Bestuursorganen.............................................................................................. 9
2.2.1 Het begrip bestuursorgaan........................................................................9
2.2.2 A-organen................................................................................................... 9
2.2.3 B-organen................................................................................................ 10
2.2.4 Belang van classificatie als a-orgaan of b-orgaan....................................10
2.2.5 Bestuursorgaan van de Europese Unie.....................................................11
2.3 Bestuursbevoegdheid..................................................................................... 11
2.3.1 Attributie.................................................................................................. 11
2.3.2 Delegatie.................................................................................................. 11
2.3.3 Mandaat................................................................................................... 12
2.4 Belanghebbenden.......................................................................................... 12
3.1 Bestuurshandelingen...................................................................................... 13
3.2 Besluiten........................................................................................................ 13
3.3 Besluiten van algemene strekking en beschikkingen.....................................14
3.3.1 Besluiten van algemene strekking...........................................................14
3.3.2 Beschikkingen.......................................................................................... 15
3.4 Privaatrechtelijke bevoegdheden...................................................................16
4.1 Behoorlijk bestuur.......................................................................................... 16
4.2 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur.................................................16
4.3 Formele beginselen........................................................................................ 16
4.3.1 Zorgvuldigheidsbeginsel..........................................................................17
4.3.2 Formeel motiveringsbeginsel...................................................................17
4.3.3 Beginsel van fair play............................................................................... 17
4.3.4 Beginsel van formele rechtszekerheid......................................................17
1
,4.4 Materiële beginselen...................................................................................... 17
4.4.1 Verbod van détournement de pouvoir......................................................17
4.4.2 Verbod van willekeur................................................................................ 17
4.4.3 Gelijkheidsbeginsel.................................................................................. 18
4.4.4 Vertrouwensbeginsel................................................................................ 18
4.4.5 Materieel motiveringsbeginsel.................................................................18
5.1 Soorten beschikkingen................................................................................... 19
5.1.1 Beschikkingen op aanvraag en ambtshalve beschikkingen.....................19
5.1.2 Rechtsvaststellende en rechtscheppende beschikkingen........................19
5.1.3 Begunstigde en belastende beschikkingen..............................................19
5.1.4 Gebonden en vrije beschikkingen............................................................19
5.2 Totstandkoming van beschikkingen................................................................20
5.2.1 De aanvraag............................................................................................. 20
5.2.2 De voorbereiding...................................................................................... 20
5.2.3 De beslissing............................................................................................ 21
5.2.4 De bekendmaking.................................................................................... 21
5.3 Intrekking en wijziging van beschikkingen.....................................................21
5.4 Subsidiebesluiten........................................................................................... 21
5.4.1 Het subsidiebegrip................................................................................... 22
5.4.2 Procedure bij subsidiebesluiten................................................................22
5.4.3 Intrekking en wijziging van subsidiebesluiten..........................................22
6.1 Handhaving en sancties................................................................................. 23
6.1.1 Bestuurlijke handhaving...........................................................................23
6.1.2 Preventief en repressief........................................................................... 23
6.1.3 Toezicht op de naleving............................................................................24
6.1.4 Handhavingsplicht?.................................................................................. 24
6.2 Bestuurlijke boete.......................................................................................... 24
6.2.1 Bestuursdwang........................................................................................ 24
6.2.2 Dwangsom............................................................................................... 25
6.2.3 Bestuurlijke boete.................................................................................... 25
6.2.4 Intrekken of wijzigen van een begunstigde beschikking..........................25
6.2.5 Overige bestuurlijke sancties...................................................................26
6.3 Alternatieve handhavingsmogelijkheden.......................................................26
6.3.1 Handhaving via het strafrecht..................................................................26
6.3.2 Handhaving via het privaatrecht..............................................................26
7.1 Belang van toezicht en rechtsbescherming....................................................27
7.2 Openbaarheid en inspraak............................................................................. 27
2
, 7.2.1 Wet openbaarheid van bestuur................................................................27
7.2.2 Inspraak................................................................................................... 28
7.3 Toezicht op bestuursorgaan............................................................................28
7.3.1 Preventief toezicht................................................................................... 28
7.3.2 Repressief toezicht................................................................................... 28
7.4 Bezwaar.......................................................................................................... 28
7.4.1 Functie bezwaarprocedure.......................................................................29
7.4.2 Procedure................................................................................................. 29
7.4.3 Prorogatie................................................................................................. 30
7.4.4 Uniforme openbare voorbereidingsprocedure..........................................30
7.5 Administratief beroep..................................................................................... 30
8.1 Bestuursprocesrecht....................................................................................... 31
8.1.1 Karakter van het bestuursprocesrecht.....................................................31
8.1.2 Verschillende bestuursrechters................................................................31
8.1.3 Waartegen in beroep?.............................................................................. 32
8.2 De algemene procedure bij de rechtbank......................................................32
8.2.1 De rol van de bestuursrechter..................................................................32
8.2.2 Is de rechter bevoegd?............................................................................. 32
8.2.3 Is het beroep ontvankelijk?......................................................................32
8.2.4 Is het beroep gegrond?............................................................................ 32
8.2.5 Uitspraak.................................................................................................. 33
8.2.6 Vergoeding van schade en kosten............................................................33
8.3 Speciale procedures....................................................................................... 33
8.4 Bijzondere rechtsgangen................................................................................ 33
8.5 Hoger beroep................................................................................................. 33
8.6 Beroep op de burgerlijke rechter....................................................................34
8.7 Beroep op de Europese rechter......................................................................34
8.8 Mediation naast rechtspraak..........................................................................34
9.1 Legitimatie van privaatrechtelijke optreden...................................................35
9.1.1 Het handelen van de rechtspersoon........................................................35
9.1.2 Beperkingen aan het gebruik van het privaatrecht..................................35
9.2 Privaatrechtelijke organisatievormen.............................................................36
9.3 Gebruik van eigendomsrechten.....................................................................36
9.4 Overeenkomst met een bestuurlijk doel.........................................................36
9.5 Privaatrecht als handhavingsinstrument........................................................36
10.1 Klachten tegen de overheid.........................................................................37
10.1.1 Intern klachtrecht................................................................................... 37
3
, 10.1.2 Extern klachtrecht.................................................................................. 37
10.1.3 Voorkomen van klachten........................................................................37
10.2 Aansprakelijkheid......................................................................................... 37
10.2.1 Privaatrechtelijke aansprakelijkheid.......................................................38
10.2.2 Strafrechtelijke aansprakelijkheid..........................................................38
Hoofdstuk 1‘Kennismaking
bestuursrecht’
4
,1.1 Wat is bestuursrecht
Openbaar bestuur: De overheid voor zover zij zich met bestuurstaken
bezighoudt. Ze treden op in verschillende hoedanigheden en behartigt hiermee
het algemeen belang.
Algemeen belang: De rol die het openbaar bestuur heeft in de samenleving. Ze
moeten het zo besturen dat burgers en organisaties goed naast elkaar kunnen
leven, wonen etc.
Bestuursrecht heeft daarom betrekking op het juridisch functioneren van het
openbaar bestuur en zijn relatie tot de burger.
De regels van bestuursrecht, rechtsnormen:
De organisatie van het openbaar bestuur
Het verlenen van bestuursbevoegdheden aan bestuursorganen
De rechtsnormen waaraan het openbaar bestuur zich moet houden bij de
uitoefening van die bestuursbevoegdheden
Rechtsnormen die gelden voor de burger en regels voor de handhaving
ervan
De juridische bescherming voor de burger tegen het optreden van het
openbaar bestuur
Bestuursrecht maakt uit deel uit van publiekrecht, de relatie tussen overheid en
de burgers.
1.2 Legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel
Het legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel vormen het fundament van het
publiekrecht en vooral het bestuursrecht.
1.2.1 Legaliteitsbeginsel
Nederland is een democratische rechtstaat, waarin via de vrije verkiezingen
gekozen volksvertegenwoordiger, de Staten-Generaal, samen met de regering
wetten uitvaardigt.
Wetmatigheid van bestuur: Uitgangspunt dat voor het overheidsoptreden een
wettelijke grondslag nodig is, ook wel legaliteitsbeginsel genoemd.
Het openbaar bestuur mag alleen inbreuk op de rechten en vrijheden van een
burger als de wet dit toestaat.
Omgevingsvergunning: Toestemming van het openbaar bestuur voor het
uitvoeren van projecten in de fysieke leefomgeving die zijn genoemd in art. 2.1
en 2.2 Wabo.
Vvgb / Verklaring van geen bedenkingen: Gaat gepaard met de
omgevingsvergunning. De gedupeerde Staten geeft deze af.
1.2.2 Specialiteitsbeginsel
Specialiteitsbeginsel: Uitgangspunt dat een bestuursorgaan bij het
voorbereiden van een besluit alleen die belangen mag afwegen die vallen binnen
het kader van een bijzondere wet.
5
,Voor het optreden van het openbaar bestuur is een grondslag in de wet nodig
(legaliteitsbeginsel) en bij het afwegen van de belangen moet het openbaar
bestuur binnen het kader blijven van de toepasselijke wet (specialiteitsbeginsel)
1.3 Bronnen van bestuursrecht
Drie belangrijke rechtsbronnen:
Wet- en regelgeving en verdragen
Jurisprudentie
Ongeschreven recht, vooral enkele algemene beginselen van behoorlijk
bestuur
Formele wetgever: Regering en Staten-Generaal
De wet is een belangrijke rechtsbron voor de formele wetgever, hier op kan hij
zijn besluiten op baseren.
Bestuursrechtelijke normenstelsel
Verdrag Staat der Nederlanden
EU-verordening en EU-richtlijnen Europees Parlement / Raad /
Commissie
Grondwet Formele wetgever
Wet in formele zin Formele wetgever
Algemene Maatregel van Bestuur Regering
(AMvB)
Ministeriële regeling Minister
Provinciale verordening Provinciale Staten
Gemeentelijke verordening / Gemeenteraad / waterschapsbestuur
Waterschap verordening
Beleidsregels Op alle niveaus van het openbaar
bestuur
Vergunningsvoorschriften Op alle niveaus van het openbaar
bestuur
Verdragen, EU-verordening en EU-richtlijnen
Enkele belangrijke verdragen van bestuursrecht zijn:
Europees verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM)
Verdrag van de Europese Unie (EU-verdrag)
Verdrag betreffende de werking van de EU (EU-Werkingsverdrag)
Deze verdragen en Europese verordeningen zijn rechtstreeks van toepassing
in Nederland. Ook enkele Europese richtlijnen zijn van toepassing op
Nederland
Grondwet, wet in formele zin en AMvB
Wet in formele zin: Wet van de formele wetgever.
Wetten zoals het AMvB worden vastgesteld door de regering, aangezien dit een
lagere regeling is dan bijvoorbeeld de Grondwet.
Verordening / regeling
6
, Ministeriële wetgeving: Regering van een minister, bevat over het algemeen
hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften voor burgers en kunnen
bevoegdheden toekennen aan bestuursorganen.
Dit zelfde geld voor de provinciale verordeningen, gemeentelijke verordeningen
en waterschapverordeningen.
Beleidsregels en vergunningsvoorschriften
In alle lagen van het openbaar bestuur kunnen beleidsregels en
vergunningsvoorschriften worden vast gesteld.
Beleidsregels: Eigen richtlijnen voor het openbaar bestuur en gelden alleen
voor het orgaan van het openbaar bestuur dat ze heeft vastgesteld of waarvoor
ze zijn bedoeld.
Vergunningsvoorschriften: Normen die gelden in het individuele geval,
namelijk voor degene aan wie de vergunning is verleend. Rechtsnormen
afkomstig van wetten en lagere regelingen en regels die het bestuursorgaan dat
de vergunning verleent voorschrijft.
Gelede normstelling: Systeem waarbij normen in het individuele geval mede
worden bepaald door normen in diverse regelingen die dikwijls in een
hiërarchische verhouding tot elkaar staan. Ontstaat door diverse organen in het
openbaar bestuur.
Voorbeelden geleden normstelling zie: Tabel 1.2 (blz. 22)
1.4 Algemeen en bijzonder bestuursrecht
Algemeen bestuursrecht: Regels die op alle terreinen van het bestuur
optreden van toepassing zijn. (voor toekennen, handhaving en besluiten)
Bijzonder bestuursrecht: Regels die van toepassing zijn op de bijzondere
gebieden waar het openbaar bestuur actief is. (politie, defensie, overheidstaken,
economische ordening, verzorgende overheidstaken, bestuursrecht / milieurecht
etc.)
Door middel van de coördinatiewet (Wet waarin overeenkomstige bepalingen
die in alle regelingen op een bepaald bestuursgebied voorkomen, bij elkaar
gebracht zijn) probeert de wetgever de talrijke regelingen uit elkaar te houden.
Voorbeelden van regelingen:
Sociale zekerheid
Belastingen
Fysieke leefomgeving
1.5 De Algemene wet bestuursrecht
Hierin wordt behandeld: de achtergrond, structuur, inhoud van Awb, maar ook de
verhouding tussen de Awb en het bijzondere bestuursrecht.
1.5.1 De Awb
De basis ligt bij art. 107 lid 2 GW, deze geeft aan de wetgever de opdracht om
een wet te maken met algemene regels van het bestuursrecht met als doel:
7
