Deel I: De verbintenis, situering
en bronnen van het
verbintenissenrecht
Hoofdstuk 1. Verbintenis: begrip en indelingen
BEGRIP VERBINTENIS; SCHULD EN SCHULDVORDERING
Wat is een verbintenis?
Def 1: Technische/ eigenlijke betekenis: rechtsband = vinculum iuris
Tss 2 of meerdere personen, namelijk tss SE of crediteur en SN of debiteur. De SN moet een prestatie
verrichten en die is afdwingbaar, de SE kan die prestatie in rechte afdwingen mocht de SN die niet
vrijwillig willen verrichten.
Schuldeiser Schuldenaar
Def 2: Oneigenlijke betekenis: Passief-zijde vd verbintenis = schuld; perspectief van de schuldenaar.
Concentreert zich op de prestatie die de SN moet verrichten, de schuld waartoe de SN toe gehouden
is, zijn verplichting
Actief-zijde = schuldvordering = persoonlijk recht; bekeken vanuit perspectief van de schuldeiser
(bij verb hebben vaak te maken met pers rechten, een recht die persoon heeft op een andere
persoon, recht die men heeft op prestatie van die andere.)
Bv. huurcontract: Als je kot huurt dan gaat huurder en verhuurder een verb aan, ze sluiten contract
waardoor meerdere verb ontstaan.
Huurder: moet huurprijs betalen, prestatie waartoe huurder als SN gehouden tov SE + het goed
onderhouden
Verhuurder: goed ter beschikking stellen zodanig huurder van het goed het genot van kan hebben
Verhuurder Huurder
VERBINTENIS VERSUS OBLIEGENHEIT
Geen sprake van verbintenis als slechts een last of Obliegenheit voorligt.
Verbintenis
Obliegenheit: de ‘last’; Verplichting die op je weegt, maar zonder dat die afgedwongen kan worden,
1
,kan wel een sanctie aan vast hangen.
(Verplichting waarbij als je aan die last niet voldoet je een recht gaan verliezen.)
Kan zijn oorsprong vinden in de wet (in ruime zin) of in een contract.
2 vb’n te vinden in wet:
- Schadebeperkingsplicht: grondslag: contractueel kader om overeenkomst te goede trouw uit
te voeren (art. 1134, 3de lid oud BW).
- Plicht koper om vordering ogv verborgen gebreken in een KT tegen de verkoper in te stellen
(art. 1648 oud BW).
Bv. Schadebeperkingsplicht: Plicht om alle redelijke maatregelen te nemen als schadelijder om je
schade te beperken. Zijn maatregelen die redelijke persoon zou nemen om schade te beperken. Bv.
Contract tot levering van appelen. Koper weigert om het goed af te nemen. VK kan zeggen dat die
contractbreuk begaat door die appelen niet aan te nemen = toerekenbare niet-nakoming gepleegd.
VK leidt schade, die zou andere koper moeten vinden, is zo’n soort maatregel dat die zal nemen om
schade te beperken. Koper kan verkoper niet dwingen om andere koper te vinden. Wil niet zeggen
dat Obliegenheit geen gevolgen heeft.
Bv. Schadebeperkingsplicht: Je bent slachtoffer van ongeval, is veroorzaakt door fout ve ander, je
hebt wonde op je arm, dan is degene die fout heeft gdn aanspr voor de schade die je geleden hebt
(buitencontr context). Degene die fout heeft begaan heeft verb tot schadevergoeding van u. Stel dat
je niets aan die wonde doet en je laat het verergeren, dan gaat de aansprakelijke niet voor alle
schade moeten instaan, omdat jij als slachtoffer de plicht/ last/ obliegenheit heeft om je schade te
beperken, je hebt de plicht om alle redelijke maatregelen te nemen om je schade te beperken
(verplichting die weegt op elke schadelijder). Wat zijn de redelijke maatregelen? Vgl maken met de
redelijke persoon, heeft de benadeelde de maatregelen genomen die een red pers in dezelfde
omstandigheden zou hebben genomen
Dus vb ve obliegenheit is de schadebeperkingsplicht. Die plicht is geen verb, omdat een verb een
rechtsband is waar SE een prestatie kan afdwingen vd SN, maar bij persoon die kan zeggen dat bij
ander een obliegenheit weegt die kan niet zeggen dat je dat moet doen, hij kan het niet afdwingen
van u, maar als je dat niet doet kan je geen vergoeding vragen vd schade die is toegenomen doordat
je niet naar de dr. bent gegaan
Bv. Korte termijn waarin een vordering wegens verborgen gebreken bij een koop moet w ingesteld:
Legt de koper een bep verplichting op, wnr een koper een goed heeft gekocht waaruit achteraf blijkt
aangetast te zijn door een verborgen gebrek dan moet de koper de vordering op KT instellen.
Verkoper kan je dit niet afdwingen, het is een obliegenheit, wnr koper dit niet op KT instelt dan gaat
het recht om de verkoper aan te spreken vervallen => Verplichting die weegt op koper, zonder dat
die gedwongen kan worden, maar waarbij de sanctie bestaat verval vh recht tot ontbinding,
prijsvermindering, schadevergoeding wegens verborgen gebrek
Een contractuele Obliegenheit doet zich voor wanneer een overeenkomst bepaalde formaliteiten of
termijnen oplegt die een partij op straffe van verval van haar rechten jegens haar medecontractant
moet naleven.
Bv. Overeenkomst VK AD kan opleggen dat K op straffe van verval volgens strikte formaliteiten en
binnen bepaalde termijnen moet overgaan tot de schriftelijke mededeling van een
2
,gebeurtenis die tot een aanspraak tegen de VK aanleiding kan geven of tot het instellen van een
vordering of eis in rechte tegen de VK.
AFDWINGBAARHEID: CIVIELE VERSUS NATUURLIJKE VERBINTENIS
De afdwingbaarheid is essentieel om van een civiele verbintenis te kunnen spreken. Dankzij de
afdwingbaarheid kan de schuldeiser het voorwerp van de verbintenis (de te verrichten prestatie) in
rechte afdwingen van de schuldenaar die de verbintenis niet vrijwillig nakomt.
Bij sociale en familiale afspraken ontbreekt deze afdwingbaarheid, en is er dus geen sprake van een
juridische verbintenis.
Tussencategorie = natuurlijke verbintenis:
Verbintenis
Natuurlijke verbintenis: : Is niet afdwingbaar, maar die moreel zodanig sterk is dat van wnr je die
nakomt de terugvordering niet meer kan terugeisen, doordat de SN door uitvoering ervan te kennen
geeft dat hij zich door de verbintenis gebonden acht.
Wet dat de terugvordering uitdrukkelijk uitsluit (art. 1235, lid 2 oud BW).
(= civiele verb – afdwingbaarheid)
Aan een natuurlijke verbintenis komt slechts een zwakke werking toe. De nakoming ervan kan niet in
rechte worden opgeëist (er is geen rechtsvordering meer).
Indien de schuldenaar een natuurlijke verbintenis vrijwillig nakomt, kan hij evenwel niet meer
terugvorderen wat hij vrijwillig (dit is zonder vergissing of dwang) heeft uitgevoerd.
Geen terugvordering mogelijk voor onverschuldigde betaling, omdat wet dit uitsluit (art. 1235, 2de lid
oud BW).
Ook niet voor ongerechtvaardigde verrijking, omdat natuurlijke verbintenis de rechtvaardiging voor
de verrijking/verarming vormt.
2 soorten:
1. Je gaat het vrijwillig aan.
2. Geval waarbij iem belooft een nat verb wel degelijk na te komen, doet een belofte, dan gaat
die nat verb omgezet w in een civiele verb waardoor die wel nog afgedwongen kan w
Vb’n van natuurlijke verbintenissen:
Bv. Verjaring als schuld bestaat: (= na verloop v tijd de rechtsvordering teloor gaat; heeft heel wat
termijnen: alg termijn is 10j) Als je slachtoffer ve onrechtmatige daad, dan moet je zorgen dat je
vordering instelt binnen de verjaringstermijn, doe je dat niet dan blijft er geen civiele verb meer over,
maar een natuurlijke verb. Als de aansprakelijke toch de schadevergoeding wil betalen, dan zal hij
voor het geld dat hij heeft betaalt niet meer kunnen terugvorderen omdat hij een nat verb is
nagekomen.
Kan zijn dat als je natuurlijke verbintenis uitvoert, dat die omgezet wordt tot civiele verbintenis.
Bv. Eerste koppel een kind ter wereld brengt, er komt een echtscheiding en de moeder gaat huwen
met een nieuwe man en die andere man betaalt onderhoudsgeld voor dat kind (onderhoud kind dat
niet de zijne is), er komt weer echtscheiding, na die echtscheiding zal de nakoming vd nat verb van
die man om dat kind te onderhouden dat niet de zijne is een civiele verb kunnen afgeleid w om nog
3
, gedurende een zekere tijd in dat onderhoud van dat kind te voorzien (dus nog steeds enige tijd
betalen).
DIVERSE MOGELIJKE INDELINGEN
Verbintenissen worden op verschillende manieren onderverdeeld:
- Intensiteit van verbintenis
garantie
Hoe hoger, hoe intenser de verb. (hoe resultaats
meer er kan verwacht worden van de inspanning
SN, hoe sterker de SN zich heeft
verbonden)
Inspannings- De schuldenaar moet
of redelijke
middelenver inspanningen maken
bintenis om het resultaat te
bereiken. Het is niet
vereist dat er een
bepaald resultaat
wordt bereikt.
SN zich alleen maar
heeft verbonden tot
de inspanning om
bep resultaat te
bereiken.
Bv. Chirurg wnr hij
operatie moet doen,
dan gaat hij
inspanningsverb aan,
hij gaat redelijke
inspanning moeten
leveren om die
operatie uit te
voeren in de hoop
dat hij resultaat vd
genezing bereikt.
Hij belooft niet te
genezen, hij belooft
dat resultaat niet
(geen
resultaatsverb).
Resultaatsver De schuldenaar is
bintenis verbonden tot een
bepaald resultaat.
Hier beloof je wel het
resultaat.
Verschil met
4
en bronnen van het
verbintenissenrecht
Hoofdstuk 1. Verbintenis: begrip en indelingen
BEGRIP VERBINTENIS; SCHULD EN SCHULDVORDERING
Wat is een verbintenis?
Def 1: Technische/ eigenlijke betekenis: rechtsband = vinculum iuris
Tss 2 of meerdere personen, namelijk tss SE of crediteur en SN of debiteur. De SN moet een prestatie
verrichten en die is afdwingbaar, de SE kan die prestatie in rechte afdwingen mocht de SN die niet
vrijwillig willen verrichten.
Schuldeiser Schuldenaar
Def 2: Oneigenlijke betekenis: Passief-zijde vd verbintenis = schuld; perspectief van de schuldenaar.
Concentreert zich op de prestatie die de SN moet verrichten, de schuld waartoe de SN toe gehouden
is, zijn verplichting
Actief-zijde = schuldvordering = persoonlijk recht; bekeken vanuit perspectief van de schuldeiser
(bij verb hebben vaak te maken met pers rechten, een recht die persoon heeft op een andere
persoon, recht die men heeft op prestatie van die andere.)
Bv. huurcontract: Als je kot huurt dan gaat huurder en verhuurder een verb aan, ze sluiten contract
waardoor meerdere verb ontstaan.
Huurder: moet huurprijs betalen, prestatie waartoe huurder als SN gehouden tov SE + het goed
onderhouden
Verhuurder: goed ter beschikking stellen zodanig huurder van het goed het genot van kan hebben
Verhuurder Huurder
VERBINTENIS VERSUS OBLIEGENHEIT
Geen sprake van verbintenis als slechts een last of Obliegenheit voorligt.
Verbintenis
Obliegenheit: de ‘last’; Verplichting die op je weegt, maar zonder dat die afgedwongen kan worden,
1
,kan wel een sanctie aan vast hangen.
(Verplichting waarbij als je aan die last niet voldoet je een recht gaan verliezen.)
Kan zijn oorsprong vinden in de wet (in ruime zin) of in een contract.
2 vb’n te vinden in wet:
- Schadebeperkingsplicht: grondslag: contractueel kader om overeenkomst te goede trouw uit
te voeren (art. 1134, 3de lid oud BW).
- Plicht koper om vordering ogv verborgen gebreken in een KT tegen de verkoper in te stellen
(art. 1648 oud BW).
Bv. Schadebeperkingsplicht: Plicht om alle redelijke maatregelen te nemen als schadelijder om je
schade te beperken. Zijn maatregelen die redelijke persoon zou nemen om schade te beperken. Bv.
Contract tot levering van appelen. Koper weigert om het goed af te nemen. VK kan zeggen dat die
contractbreuk begaat door die appelen niet aan te nemen = toerekenbare niet-nakoming gepleegd.
VK leidt schade, die zou andere koper moeten vinden, is zo’n soort maatregel dat die zal nemen om
schade te beperken. Koper kan verkoper niet dwingen om andere koper te vinden. Wil niet zeggen
dat Obliegenheit geen gevolgen heeft.
Bv. Schadebeperkingsplicht: Je bent slachtoffer van ongeval, is veroorzaakt door fout ve ander, je
hebt wonde op je arm, dan is degene die fout heeft gdn aanspr voor de schade die je geleden hebt
(buitencontr context). Degene die fout heeft begaan heeft verb tot schadevergoeding van u. Stel dat
je niets aan die wonde doet en je laat het verergeren, dan gaat de aansprakelijke niet voor alle
schade moeten instaan, omdat jij als slachtoffer de plicht/ last/ obliegenheit heeft om je schade te
beperken, je hebt de plicht om alle redelijke maatregelen te nemen om je schade te beperken
(verplichting die weegt op elke schadelijder). Wat zijn de redelijke maatregelen? Vgl maken met de
redelijke persoon, heeft de benadeelde de maatregelen genomen die een red pers in dezelfde
omstandigheden zou hebben genomen
Dus vb ve obliegenheit is de schadebeperkingsplicht. Die plicht is geen verb, omdat een verb een
rechtsband is waar SE een prestatie kan afdwingen vd SN, maar bij persoon die kan zeggen dat bij
ander een obliegenheit weegt die kan niet zeggen dat je dat moet doen, hij kan het niet afdwingen
van u, maar als je dat niet doet kan je geen vergoeding vragen vd schade die is toegenomen doordat
je niet naar de dr. bent gegaan
Bv. Korte termijn waarin een vordering wegens verborgen gebreken bij een koop moet w ingesteld:
Legt de koper een bep verplichting op, wnr een koper een goed heeft gekocht waaruit achteraf blijkt
aangetast te zijn door een verborgen gebrek dan moet de koper de vordering op KT instellen.
Verkoper kan je dit niet afdwingen, het is een obliegenheit, wnr koper dit niet op KT instelt dan gaat
het recht om de verkoper aan te spreken vervallen => Verplichting die weegt op koper, zonder dat
die gedwongen kan worden, maar waarbij de sanctie bestaat verval vh recht tot ontbinding,
prijsvermindering, schadevergoeding wegens verborgen gebrek
Een contractuele Obliegenheit doet zich voor wanneer een overeenkomst bepaalde formaliteiten of
termijnen oplegt die een partij op straffe van verval van haar rechten jegens haar medecontractant
moet naleven.
Bv. Overeenkomst VK AD kan opleggen dat K op straffe van verval volgens strikte formaliteiten en
binnen bepaalde termijnen moet overgaan tot de schriftelijke mededeling van een
2
,gebeurtenis die tot een aanspraak tegen de VK aanleiding kan geven of tot het instellen van een
vordering of eis in rechte tegen de VK.
AFDWINGBAARHEID: CIVIELE VERSUS NATUURLIJKE VERBINTENIS
De afdwingbaarheid is essentieel om van een civiele verbintenis te kunnen spreken. Dankzij de
afdwingbaarheid kan de schuldeiser het voorwerp van de verbintenis (de te verrichten prestatie) in
rechte afdwingen van de schuldenaar die de verbintenis niet vrijwillig nakomt.
Bij sociale en familiale afspraken ontbreekt deze afdwingbaarheid, en is er dus geen sprake van een
juridische verbintenis.
Tussencategorie = natuurlijke verbintenis:
Verbintenis
Natuurlijke verbintenis: : Is niet afdwingbaar, maar die moreel zodanig sterk is dat van wnr je die
nakomt de terugvordering niet meer kan terugeisen, doordat de SN door uitvoering ervan te kennen
geeft dat hij zich door de verbintenis gebonden acht.
Wet dat de terugvordering uitdrukkelijk uitsluit (art. 1235, lid 2 oud BW).
(= civiele verb – afdwingbaarheid)
Aan een natuurlijke verbintenis komt slechts een zwakke werking toe. De nakoming ervan kan niet in
rechte worden opgeëist (er is geen rechtsvordering meer).
Indien de schuldenaar een natuurlijke verbintenis vrijwillig nakomt, kan hij evenwel niet meer
terugvorderen wat hij vrijwillig (dit is zonder vergissing of dwang) heeft uitgevoerd.
Geen terugvordering mogelijk voor onverschuldigde betaling, omdat wet dit uitsluit (art. 1235, 2de lid
oud BW).
Ook niet voor ongerechtvaardigde verrijking, omdat natuurlijke verbintenis de rechtvaardiging voor
de verrijking/verarming vormt.
2 soorten:
1. Je gaat het vrijwillig aan.
2. Geval waarbij iem belooft een nat verb wel degelijk na te komen, doet een belofte, dan gaat
die nat verb omgezet w in een civiele verb waardoor die wel nog afgedwongen kan w
Vb’n van natuurlijke verbintenissen:
Bv. Verjaring als schuld bestaat: (= na verloop v tijd de rechtsvordering teloor gaat; heeft heel wat
termijnen: alg termijn is 10j) Als je slachtoffer ve onrechtmatige daad, dan moet je zorgen dat je
vordering instelt binnen de verjaringstermijn, doe je dat niet dan blijft er geen civiele verb meer over,
maar een natuurlijke verb. Als de aansprakelijke toch de schadevergoeding wil betalen, dan zal hij
voor het geld dat hij heeft betaalt niet meer kunnen terugvorderen omdat hij een nat verb is
nagekomen.
Kan zijn dat als je natuurlijke verbintenis uitvoert, dat die omgezet wordt tot civiele verbintenis.
Bv. Eerste koppel een kind ter wereld brengt, er komt een echtscheiding en de moeder gaat huwen
met een nieuwe man en die andere man betaalt onderhoudsgeld voor dat kind (onderhoud kind dat
niet de zijne is), er komt weer echtscheiding, na die echtscheiding zal de nakoming vd nat verb van
die man om dat kind te onderhouden dat niet de zijne is een civiele verb kunnen afgeleid w om nog
3
, gedurende een zekere tijd in dat onderhoud van dat kind te voorzien (dus nog steeds enige tijd
betalen).
DIVERSE MOGELIJKE INDELINGEN
Verbintenissen worden op verschillende manieren onderverdeeld:
- Intensiteit van verbintenis
garantie
Hoe hoger, hoe intenser de verb. (hoe resultaats
meer er kan verwacht worden van de inspanning
SN, hoe sterker de SN zich heeft
verbonden)
Inspannings- De schuldenaar moet
of redelijke
middelenver inspanningen maken
bintenis om het resultaat te
bereiken. Het is niet
vereist dat er een
bepaald resultaat
wordt bereikt.
SN zich alleen maar
heeft verbonden tot
de inspanning om
bep resultaat te
bereiken.
Bv. Chirurg wnr hij
operatie moet doen,
dan gaat hij
inspanningsverb aan,
hij gaat redelijke
inspanning moeten
leveren om die
operatie uit te
voeren in de hoop
dat hij resultaat vd
genezing bereikt.
Hij belooft niet te
genezen, hij belooft
dat resultaat niet
(geen
resultaatsverb).
Resultaatsver De schuldenaar is
bintenis verbonden tot een
bepaald resultaat.
Hier beloof je wel het
resultaat.
Verschil met
4
