Politicologie
Hoofdstuk 1: Politiek en politieke wetenschap
1.1. Wat is politiek
Politiek = het proces waarbij samenlevingen op een voor de
leden bindende wijze de regels van hun samenleven bepalen,
bewaren, wijzigen of handhaven.
- ‘Proces’: politiek is dynamisch proces op verschillende
niveaus → multi-level governance
- ‘Samenlevingen’: sociale groep die gemeenschappelijk
territorium en/of cultuur delen
• Veranderlijk gegeven : trend tot globalisering –
maar ook tegenreactie, benadrukken van
lokale identiteiten
- ‘Bindend’: afdwingbaar, sanctioneerbaar, verschil
met andere sociale systemen: monopolie op legitiem
geweld
- ‘Voor de leden bindend’: macht van de staat is intern (op
de eigen burgers), niet andere staten, die elk soeverein
zijn
- ‘Bepalen, bewaren, wijzigen’: bv. ideologisch debat
tussen progressieven en conservatieven over gewenste
mate van staatsinterventie
- ‘Handhaven’: regelopstelling, maar ook de handhaving ervan
1.2. Variaties in de politiek
1.2.1. Politiek en territorium
Politiek brede omschrijving: alles wat te maken heeft met het
besturen van een samenleving incl. elke groep van samenleving
zoals organisaties
Beperkter: territoriaal verbonden → associatie samenleving aan
territorium
- Lidmaatschap van een samenleving aan een
grondgebied is omvattender en dwingender
- Historisch geëvolueerd: territorialisering van politiek →
politiek met een grondgebied waarin ze intern besturen
en beschermen tegen externe vijanden
Dus: politiek = alles wat te maken heeft met het besturen
van een territoriaal gefundeerde samenleving
1.2.2. De verschuivende culturele grenzen van de politiek
Verschuiving: reikwijdte van politiek
- 19e E: politiek was een beperkte aangelegenheid
(basisregels en rechtbanken en politie, bescherming van
de grenzen, dat burgers belastingen betalen)
- 20e E: politiek was niet alleen burgerlijke en politieke
rechten, maar ook sociale (dankzij arbeidersbeweging)
,1
, - 21e E: vanzelfsprekendheid dat politiek in verschillende
sferen zit, toekomst: vraag naar bescherming
persoonlijke informatie door de media?
Evolutie in de politieke cultuur
- Regels veranderen o.b.v. behoeften ontstaan in de samenleving
• Westerse samenleving: belang gehecht aan privé en
publiek → discussie over de grens
Bv. seksuele relaties in privé sfeer, maar wanneer er misbruik is
moet de overheid tussenkomen
1.2.3. De vormen en structuren van politiek
Politieke wetenschap: studie van de variatie in politieke vormen
staat centraal
A. Classificatie van regimes
Regimes= de grote principes die ten grondslag liggen aan het
functioneren van een politiek systeem
• Onderscheid tussen democratisch en autoritaire regimes:
• Onderscheid tussen unitaire staten en federale staten
B. Beschrijving van de variatie in politieke instellingen en
procedures
Politiek varieert naargelang soort
samenleving Politiek varieert
naargelang inhoud
Politiek kan verschillende vormen aannemen
1.3. De regels van de politieke wetenschap
Regel 1: Intellectuele distantie= afstand nemen van politieke debat
- Onuitgesproken voorkeur toch door keuze van de onderwerpen
- Politicologen doen aan de samenleving verlag van de resultaten
• Leden kunnen de resultaten gebruiken, ze kunnen
meningen of houdingen veranderen
• Beleidsmakers kunnen beleid bijsturen
• Actiegroepen kunnen kun strategie wijzigen
Regel 2: Wetenschappelijke methode
Regel 3: Systematiek
- Systematisch data over verschijnselen waardoor er
vergeleken kan worden en geclassificeerd
- Specifieke verschijnselen in een voortdurend politiek kader
Voorlopers van moderne politieke wetenschap
- Plato en Aristoteles: d.m.v. van vergelijking tot inzicht
over eigen samenleving
- Montesquieu: systematische verschillende staatsvormen en regimes
- Alexis de Tocqueville: vergelijking Amerikaanse
samenleving met Europese
- Niccolo Machiavelli: eenheid van Italië belangrijkste doel
voor boek Il principe, politiek en moraal worden van elkaar
losgekoppeld doordat ‘deugdeljke’ politiek geen politiek is
die aan een aantal ethische
, 2
Hoofdstuk 1: Politiek en politieke wetenschap
1.1. Wat is politiek
Politiek = het proces waarbij samenlevingen op een voor de
leden bindende wijze de regels van hun samenleven bepalen,
bewaren, wijzigen of handhaven.
- ‘Proces’: politiek is dynamisch proces op verschillende
niveaus → multi-level governance
- ‘Samenlevingen’: sociale groep die gemeenschappelijk
territorium en/of cultuur delen
• Veranderlijk gegeven : trend tot globalisering –
maar ook tegenreactie, benadrukken van
lokale identiteiten
- ‘Bindend’: afdwingbaar, sanctioneerbaar, verschil
met andere sociale systemen: monopolie op legitiem
geweld
- ‘Voor de leden bindend’: macht van de staat is intern (op
de eigen burgers), niet andere staten, die elk soeverein
zijn
- ‘Bepalen, bewaren, wijzigen’: bv. ideologisch debat
tussen progressieven en conservatieven over gewenste
mate van staatsinterventie
- ‘Handhaven’: regelopstelling, maar ook de handhaving ervan
1.2. Variaties in de politiek
1.2.1. Politiek en territorium
Politiek brede omschrijving: alles wat te maken heeft met het
besturen van een samenleving incl. elke groep van samenleving
zoals organisaties
Beperkter: territoriaal verbonden → associatie samenleving aan
territorium
- Lidmaatschap van een samenleving aan een
grondgebied is omvattender en dwingender
- Historisch geëvolueerd: territorialisering van politiek →
politiek met een grondgebied waarin ze intern besturen
en beschermen tegen externe vijanden
Dus: politiek = alles wat te maken heeft met het besturen
van een territoriaal gefundeerde samenleving
1.2.2. De verschuivende culturele grenzen van de politiek
Verschuiving: reikwijdte van politiek
- 19e E: politiek was een beperkte aangelegenheid
(basisregels en rechtbanken en politie, bescherming van
de grenzen, dat burgers belastingen betalen)
- 20e E: politiek was niet alleen burgerlijke en politieke
rechten, maar ook sociale (dankzij arbeidersbeweging)
,1
, - 21e E: vanzelfsprekendheid dat politiek in verschillende
sferen zit, toekomst: vraag naar bescherming
persoonlijke informatie door de media?
Evolutie in de politieke cultuur
- Regels veranderen o.b.v. behoeften ontstaan in de samenleving
• Westerse samenleving: belang gehecht aan privé en
publiek → discussie over de grens
Bv. seksuele relaties in privé sfeer, maar wanneer er misbruik is
moet de overheid tussenkomen
1.2.3. De vormen en structuren van politiek
Politieke wetenschap: studie van de variatie in politieke vormen
staat centraal
A. Classificatie van regimes
Regimes= de grote principes die ten grondslag liggen aan het
functioneren van een politiek systeem
• Onderscheid tussen democratisch en autoritaire regimes:
• Onderscheid tussen unitaire staten en federale staten
B. Beschrijving van de variatie in politieke instellingen en
procedures
Politiek varieert naargelang soort
samenleving Politiek varieert
naargelang inhoud
Politiek kan verschillende vormen aannemen
1.3. De regels van de politieke wetenschap
Regel 1: Intellectuele distantie= afstand nemen van politieke debat
- Onuitgesproken voorkeur toch door keuze van de onderwerpen
- Politicologen doen aan de samenleving verlag van de resultaten
• Leden kunnen de resultaten gebruiken, ze kunnen
meningen of houdingen veranderen
• Beleidsmakers kunnen beleid bijsturen
• Actiegroepen kunnen kun strategie wijzigen
Regel 2: Wetenschappelijke methode
Regel 3: Systematiek
- Systematisch data over verschijnselen waardoor er
vergeleken kan worden en geclassificeerd
- Specifieke verschijnselen in een voortdurend politiek kader
Voorlopers van moderne politieke wetenschap
- Plato en Aristoteles: d.m.v. van vergelijking tot inzicht
over eigen samenleving
- Montesquieu: systematische verschillende staatsvormen en regimes
- Alexis de Tocqueville: vergelijking Amerikaanse
samenleving met Europese
- Niccolo Machiavelli: eenheid van Italië belangrijkste doel
voor boek Il principe, politiek en moraal worden van elkaar
losgekoppeld doordat ‘deugdeljke’ politiek geen politiek is
die aan een aantal ethische
, 2
