Belastingrecht
Hoorcollege 1
De structuur van een belastingwet
1. Van wie wordt de belasting geheven (subject/belastingplichtige)?
2. Waarvan wordt de belasting geheven (object/belastinggrondslag)?
3. Hoeveel belasting wordt geheven?
4. Wat is de heffingsmethode en heffingstijdvak?
Aanslagbelasting: de belastingdienst legt de belastingaanslag op
Aangiftebelasting: ondernemer bijvoorbeeld zelf verantwoordelijk voor het vaststellen van
de belastingschuld.
Waarom heffen we belasting?
Klassieke categorisering van de functies van belastingheffing
• Budgettaire functie (hoe verdelen we de belastingdruk)
Overheid heeft geld nodig om uitgaven te kunnen doen. Denk aan teleologische methode
(wat is de doel en strekking van de belastingwet > geld ophalen)
Uitgaven Rijksbegroting 2022 (miljard euro)
Totale uitgaven 350 miljard
Totale ontvangsten 334,1 miljard euro
We komen geld te kort en dat leent de overheid op de kapitaalmarkt.
- Draagkrachtbeginsel
Hoe meer draagkracht, hoe meer belasting
Wat is een maatstaf voor
draagkracht? Inkomsten, vermogen
Wat is draagkracht: “Brug moet eerst zijn eigen gewicht kunnen dragen, alvorens andere
lasten te torsen” (A.J. Cohen Stuart)
In formule vorm:
Bruto-inkomen
Af: noodzakelijke uitgaven
= Draagkracht
Progressieve tariefstructuur: hoe meer inkomsten hoe meer belasting
Degressieve tariefstructuur: hoe meer inkomsten minder belasting
Proportioneel: tariefstructuur voor iedereen gelijk
Voor draagkrachtbeginsel geldt een progressieve tariefstructuur
- Profijtbeginsel
Als je profijt hebt van publieke voorzieningen, hoe meer belasting
,- Buitenkansbeginsel
Hoe meer meevallers, hoe meer belasting
Ligt ook ten grondslag aan de heffing van schenk en erf belasting, als je een gift krijgt dan
heb je iets bevoorrecht gekregen en dan heffen we daar geld over.
De beginselen hebben betrekking op zowel de grondslag (het heffingsobject) als het tarief.
In de praktijk geldt vaak het “Stofzuigerbeginsel”
Pakken wat je pakken kan > liefst belasting van bedrijven of organisaties die niet de
sympathie hebben van de samenleving.
De belasting mix onderverdeeld naar arbeid, consumptie en kapitaal
Waarom is de belasting
op kapitaal zo laag?
Geld stroomt altijd naar het
laagste putje.
Als we kapitaal hoog gaan
belasten dan bestaat de vrees
dat mensen gaan emigreren,
zwart sparen en nemen het
kapitaal mee. Mensen moeten
ergens werken.
Draagkrachtbeginsel
Draagkrachtbeginsel is uitwerking van het gelijkheidsbeginsel.
Horizontale component van het gelijkheidsbeginsel is dat je gelijke gevallen gelijk moet
belasten.
Verticale component van het gelijkheidsbeginsel zegt dat je ongelijke gevallen ook ongelijk
moet belasten.
De meeste mensen ervaren draagkracht op huishoudniveau.
Draagkrachtbeginsel en de welvaartstheorie
Er is een economische reden bedacht waarom progressieve tarieven economisch efficiënt
zouden kunnen zijn.
Twee economische efficiency theorieën (zorgen dat de totale welvaart groeit)
▪ Economische nutstheorie: Stel je voor, je loopt in de sahara, je gaat bijna dood en je
hebt behoefte aan een glas water. Iemand heeft je een glas water daar je heb je heel
veel nut aan. Dan krijg je een tweede glas, derde, vierde. Het nut waar je steeds
meer van krijgt neemt af. Op een begeven moment ga je steeds meer verdienen en
dan denk je wat ga je met het geld doen. Elke euro extra neemt je nut af.
, De economische theorie zegt; we kunnen van mensen die heel veel geld verdienen,
beter die ene euro afpakken en geven aan een arme. Die heeft heel veel nut ervan. Dan
neemt de totale nut in de samenleving toe.
Probleem bij deze economische theorie is dat er gedragseffecten zijn. Daarnaast
onmogelijkheid om nut te meten en te vergelijken. Hoeveel nut jij verleent aan een
avondje sporten is niet te meten. Daarnaast te vergelijken is onmogelijk. Het zijn
abstracte theorieën.
Herverdelende functie
Andere rechtsgebieden voor herverdeling kwesties verwijzen door naar het belastingrecht
want in andere rechtsgebieden is geen mogelijkheid tot herverdeling.
> Er wordt echter niet meer zoveel herverdeeld via belastingheffing, meer via
overheidsuitgaven.
Fiscale inkomenspolitiek via
- extra sterke progressieve tarieven in de inkomstenbelasting
- Heffingskortingen in de inkomstenbelasting
- Verzilveringsprobleem
CPB- onderzoek 2022 herverdeling
• Belastingen herverdelen per saldo niet
- Regressief karakter
• Overheidsuitgaven herverdelen wél
- uitkeringen, toeslagen, onderwijs en zorg
Instrumentele functie
Nevendoeleinden van belastingheffing
• Belastingen stimuleren zaken die de maatschappij belangrijk vindt, bijv
- Bevorderen van arbeidsparticipatie, eigenwoningbezit
- duurzaamheid
- Ondernemerschap
• Belastingen ontmoedigen zaken die de maatschappij onwenselijk vindt, bijv
- roken
- milieuvervuiling
Tariefstructuur inkomstenbelasting en effect op draagkracht
Meerderheid van de burgers ervaart draagkracht op huishoudniveau. Draagkracht komt
niet altijd goed uit de verf. Een eenverdiener betaalt meer belasting dan tweeverdiener.
Er zijn ook nevendoelstelling waar rekening mee wordt gehouden.
Bijvoorbeeld bevordering van arbeidsparticipatie en de economische zelfstandigheid
bevorderen.
Draagkrachtbeginsel strijd met andere neven doelstellingen.
, Voorbeeld arbeidskorting art 8.11 IB
Arbeidskorting bedraagt maximaal
€4260
Maar bedrag neemt steeds af naar mate je meer gaat verdienen. Dat is om
arbeidsparticipatie in de minst verdiende huishoudens partner de stimuleren.
Nevendoelstellingen botsen
met draagkrachtbeginsel.
Bevordering
arbeidsparticipatie en de
economische zelfstandigheid
botst met
draagkrachtbeginsel.
Economische theorie zegt dat een belastingstelsel de keuzes van burgers en bedrijven zo min
mogelijk zou moeten beïnvloeden, tenzij anders beoogd.
De 10 succesfactoren voor een belastinghervorming
1. Regeerakkoord
2. Meerderheid in beide kamers
3. Draagvlak maatschappelijke organisatie
4. Hervormingsrijpheid
5. Economische crisis
6. Degelijk onderzoek
7. Dergelijke beleidsvoorbereiding
8. Politiek leiderschap
9. “Framing”
10. Budgettaire ruimte
Belastingontwijking/belastingontduiking
Belastingontwijking is legaal en belastingontduiking is illegaal/fiscale fraude
Goede Belastingontwijking > belastingontwijking is beoogd, door een vleestaks ga je geen
vlees meer halen in de supermarkt.
Foute belastingontwijking >
Hoorcollege 1
De structuur van een belastingwet
1. Van wie wordt de belasting geheven (subject/belastingplichtige)?
2. Waarvan wordt de belasting geheven (object/belastinggrondslag)?
3. Hoeveel belasting wordt geheven?
4. Wat is de heffingsmethode en heffingstijdvak?
Aanslagbelasting: de belastingdienst legt de belastingaanslag op
Aangiftebelasting: ondernemer bijvoorbeeld zelf verantwoordelijk voor het vaststellen van
de belastingschuld.
Waarom heffen we belasting?
Klassieke categorisering van de functies van belastingheffing
• Budgettaire functie (hoe verdelen we de belastingdruk)
Overheid heeft geld nodig om uitgaven te kunnen doen. Denk aan teleologische methode
(wat is de doel en strekking van de belastingwet > geld ophalen)
Uitgaven Rijksbegroting 2022 (miljard euro)
Totale uitgaven 350 miljard
Totale ontvangsten 334,1 miljard euro
We komen geld te kort en dat leent de overheid op de kapitaalmarkt.
- Draagkrachtbeginsel
Hoe meer draagkracht, hoe meer belasting
Wat is een maatstaf voor
draagkracht? Inkomsten, vermogen
Wat is draagkracht: “Brug moet eerst zijn eigen gewicht kunnen dragen, alvorens andere
lasten te torsen” (A.J. Cohen Stuart)
In formule vorm:
Bruto-inkomen
Af: noodzakelijke uitgaven
= Draagkracht
Progressieve tariefstructuur: hoe meer inkomsten hoe meer belasting
Degressieve tariefstructuur: hoe meer inkomsten minder belasting
Proportioneel: tariefstructuur voor iedereen gelijk
Voor draagkrachtbeginsel geldt een progressieve tariefstructuur
- Profijtbeginsel
Als je profijt hebt van publieke voorzieningen, hoe meer belasting
,- Buitenkansbeginsel
Hoe meer meevallers, hoe meer belasting
Ligt ook ten grondslag aan de heffing van schenk en erf belasting, als je een gift krijgt dan
heb je iets bevoorrecht gekregen en dan heffen we daar geld over.
De beginselen hebben betrekking op zowel de grondslag (het heffingsobject) als het tarief.
In de praktijk geldt vaak het “Stofzuigerbeginsel”
Pakken wat je pakken kan > liefst belasting van bedrijven of organisaties die niet de
sympathie hebben van de samenleving.
De belasting mix onderverdeeld naar arbeid, consumptie en kapitaal
Waarom is de belasting
op kapitaal zo laag?
Geld stroomt altijd naar het
laagste putje.
Als we kapitaal hoog gaan
belasten dan bestaat de vrees
dat mensen gaan emigreren,
zwart sparen en nemen het
kapitaal mee. Mensen moeten
ergens werken.
Draagkrachtbeginsel
Draagkrachtbeginsel is uitwerking van het gelijkheidsbeginsel.
Horizontale component van het gelijkheidsbeginsel is dat je gelijke gevallen gelijk moet
belasten.
Verticale component van het gelijkheidsbeginsel zegt dat je ongelijke gevallen ook ongelijk
moet belasten.
De meeste mensen ervaren draagkracht op huishoudniveau.
Draagkrachtbeginsel en de welvaartstheorie
Er is een economische reden bedacht waarom progressieve tarieven economisch efficiënt
zouden kunnen zijn.
Twee economische efficiency theorieën (zorgen dat de totale welvaart groeit)
▪ Economische nutstheorie: Stel je voor, je loopt in de sahara, je gaat bijna dood en je
hebt behoefte aan een glas water. Iemand heeft je een glas water daar je heb je heel
veel nut aan. Dan krijg je een tweede glas, derde, vierde. Het nut waar je steeds
meer van krijgt neemt af. Op een begeven moment ga je steeds meer verdienen en
dan denk je wat ga je met het geld doen. Elke euro extra neemt je nut af.
, De economische theorie zegt; we kunnen van mensen die heel veel geld verdienen,
beter die ene euro afpakken en geven aan een arme. Die heeft heel veel nut ervan. Dan
neemt de totale nut in de samenleving toe.
Probleem bij deze economische theorie is dat er gedragseffecten zijn. Daarnaast
onmogelijkheid om nut te meten en te vergelijken. Hoeveel nut jij verleent aan een
avondje sporten is niet te meten. Daarnaast te vergelijken is onmogelijk. Het zijn
abstracte theorieën.
Herverdelende functie
Andere rechtsgebieden voor herverdeling kwesties verwijzen door naar het belastingrecht
want in andere rechtsgebieden is geen mogelijkheid tot herverdeling.
> Er wordt echter niet meer zoveel herverdeeld via belastingheffing, meer via
overheidsuitgaven.
Fiscale inkomenspolitiek via
- extra sterke progressieve tarieven in de inkomstenbelasting
- Heffingskortingen in de inkomstenbelasting
- Verzilveringsprobleem
CPB- onderzoek 2022 herverdeling
• Belastingen herverdelen per saldo niet
- Regressief karakter
• Overheidsuitgaven herverdelen wél
- uitkeringen, toeslagen, onderwijs en zorg
Instrumentele functie
Nevendoeleinden van belastingheffing
• Belastingen stimuleren zaken die de maatschappij belangrijk vindt, bijv
- Bevorderen van arbeidsparticipatie, eigenwoningbezit
- duurzaamheid
- Ondernemerschap
• Belastingen ontmoedigen zaken die de maatschappij onwenselijk vindt, bijv
- roken
- milieuvervuiling
Tariefstructuur inkomstenbelasting en effect op draagkracht
Meerderheid van de burgers ervaart draagkracht op huishoudniveau. Draagkracht komt
niet altijd goed uit de verf. Een eenverdiener betaalt meer belasting dan tweeverdiener.
Er zijn ook nevendoelstelling waar rekening mee wordt gehouden.
Bijvoorbeeld bevordering van arbeidsparticipatie en de economische zelfstandigheid
bevorderen.
Draagkrachtbeginsel strijd met andere neven doelstellingen.
, Voorbeeld arbeidskorting art 8.11 IB
Arbeidskorting bedraagt maximaal
€4260
Maar bedrag neemt steeds af naar mate je meer gaat verdienen. Dat is om
arbeidsparticipatie in de minst verdiende huishoudens partner de stimuleren.
Nevendoelstellingen botsen
met draagkrachtbeginsel.
Bevordering
arbeidsparticipatie en de
economische zelfstandigheid
botst met
draagkrachtbeginsel.
Economische theorie zegt dat een belastingstelsel de keuzes van burgers en bedrijven zo min
mogelijk zou moeten beïnvloeden, tenzij anders beoogd.
De 10 succesfactoren voor een belastinghervorming
1. Regeerakkoord
2. Meerderheid in beide kamers
3. Draagvlak maatschappelijke organisatie
4. Hervormingsrijpheid
5. Economische crisis
6. Degelijk onderzoek
7. Dergelijke beleidsvoorbereiding
8. Politiek leiderschap
9. “Framing”
10. Budgettaire ruimte
Belastingontwijking/belastingontduiking
Belastingontwijking is legaal en belastingontduiking is illegaal/fiscale fraude
Goede Belastingontwijking > belastingontwijking is beoogd, door een vleestaks ga je geen
vlees meer halen in de supermarkt.
Foute belastingontwijking >
