Reizen met mijn rechter WEEK II (H2,20,44,46,47)
HOOFDSTUK 2 Krijgen wat je verdient
2.1 Schema’s
Schema’s bestaan uit samenhangen die wij in het verleden op grond van ervaring
gevormd hebben. Waargenomen gedrag wordt geïnterpreteerd aan de hand van
in het geheugen opgeslagen schema’s.
Mechanismes die vertekeningen kunnen veroorzaken
1. Het mechanisme dat informatie die in de werkelijkheid wel aanwezig is niet
past in het schema dat door die waarneming wordt opgeroepen. Dat soort
informatie wordt vaak genegeerd.
2. Informatie die niet in werkelijkheid aanwezig is, maar wel past in het
schema dat bij de gebeurtenis hoort, wordt in ons hoofd aan de informatie
die van buiten komt toegevoegd.
Voordelen van organisatie in schema’s
1. De organisatie rond schema’s vergemakkelijkt de opslag in het geheugen
aanzienlijk.
2. Een schema dat vaker wordt gebruikt, wordt ook makkelijker opgeroepen.
3. Bij het nemen van een beslissing wordt niet alle relevante informatie uit
het geheugen opgeroepen, maar alleen de informatie die gemakkelijk
beschikbaar is.
Fouten waarbij men zelf belang heeft worden hot cognitions of self-serving biases
genoemd. De fouten die ontstaan doordat het systeem nu eenmaal niet onder
alle omstandigheden foutloos functioneert, worden cold cognitions genoemd.
2.2 Attributie
Het functioneren van de sociale omgeving begrijpen door gebeurtenissen en het
gedrag van anderen aan onderliggende oorzaken toe te schrijven.
Fritz Heider
De attributietheorie houdt zich bezig met de manier waarop mensen hun eigen
en andermans gedrag toeschrijven aan onderliggende oorzaken.
Causale interpretaties
1. Oorzaken die met de actor zelf te maken hebben. (Interne attributie)
2. Oorzaken die met de omgeving te maken hebben. (Externe attributie)
Voorbeelden van dimensies inter-extern stabiel-instabiel bij attributie van een
levensdelict
Intern Extern
Stabiel Gevaarlijke psychopaat Slechte jeugd gehad
Instabiel In woede gehandeld Dode heeft pech gehad
2.3 Onderliggende oorzaak
Kelley
Er zijn drie criteria op basis waarvan een waarnemer besluit intern of extern te
attribueren.
1. Gedifferentieerdheid [Ongedifferentieerd Interne attributie]
2. Consistentie [Consistentie Externe attributie]
3. Consensus [Consensus Externe attributie]
12
, Reizen met mijn rechter WEEK II (H2,20,44,46,47)
2.4 Fouten
De fundamentele attributiefout
- De fundamentele attributiefout wordt om twee redenen fundamenteel
genoemd: iedereen heeft er last van en ook nadat de fout aan mensen is
uitgelegd, blijven zij hem maken.
- Deze fout houdt in dat iedereen geneigd is om het gedrag van anderen in
te sterke mate aan eigenschappen van die ander toe te schrijven, terwijl
men het eigen gedrag in te sterke mate aan omstandigheden toeschrijft.
Nieuwe informatie
- Veel situaties bevatten nieuwe informatie die nog geen deel uitmaakt van
het schema. Daarbij zin mensen conservatief, dat wil zeggen dat nieuwe
informatie niet eenvoudig wordt opgenomen.
- Daarbij heeft men de neiging om de nieuwe informatie een te prominente
plaats te geven in het schema.
Stereotypen
We hebben de neiging om de wereld zo eenvoudig mogelijk te houden, en dat
doen wij door de sociale omgeving zoveel mogelijk in causale relaties te
structureren. Daarbij speelt het fenomeen dat wij een voorkeur hebben voor het
causaal aan elkaar koppelen van zowel positieve als negatieve kenmerken van
mensen.
2.5 Just World Hypothesis
Rechtvaardigheid
Rechtvaardig is als iemand krijgt wat hij verdient. Onrechtvaardig is als iemand
krijgt wat hij niet verdient of niet krijgt wat hij verdient.
Het persoonlijk contract
Het inruilen van directe bevrediging van lust voor een lange termijn perspectief.
- Melvin Lerner: een contract dat men met zichzelf sluit en sterk wordt
naarmate men ouder wordt.
- Zonder stabiele omgeving is de bevrediging op langere termijn te onzeker
om directe bevrediging uit te stellen.
- Sociaal leven op een enigszins geordende manier zou niet mogelijk zijn als
niet de meeste mensen een dergelijk persoonlijk contract hadden gesloten.
- Het persoonlijk contract vergt een behoorlijke investering.
Een rechtvaardige wereld
Een contract is gebaseerd op het gevoel op de uitgestelde bevrediging recht te
hebben. En op de veronderstelling dat de wereld op zulk een wijze in elkaar zit
dat het contract kan blijven functioneren; dat de grote investering niet
weggegooid is, maar dat de wereld rechtvaardig is.
Onrechtvaardigheid bestrijden
- Anderen helpen; maar als men het gevoel heeft een slachtoffer maar deels
te kunnen helpen, dan doen zij dit meestal helemaal niet.
13
HOOFDSTUK 2 Krijgen wat je verdient
2.1 Schema’s
Schema’s bestaan uit samenhangen die wij in het verleden op grond van ervaring
gevormd hebben. Waargenomen gedrag wordt geïnterpreteerd aan de hand van
in het geheugen opgeslagen schema’s.
Mechanismes die vertekeningen kunnen veroorzaken
1. Het mechanisme dat informatie die in de werkelijkheid wel aanwezig is niet
past in het schema dat door die waarneming wordt opgeroepen. Dat soort
informatie wordt vaak genegeerd.
2. Informatie die niet in werkelijkheid aanwezig is, maar wel past in het
schema dat bij de gebeurtenis hoort, wordt in ons hoofd aan de informatie
die van buiten komt toegevoegd.
Voordelen van organisatie in schema’s
1. De organisatie rond schema’s vergemakkelijkt de opslag in het geheugen
aanzienlijk.
2. Een schema dat vaker wordt gebruikt, wordt ook makkelijker opgeroepen.
3. Bij het nemen van een beslissing wordt niet alle relevante informatie uit
het geheugen opgeroepen, maar alleen de informatie die gemakkelijk
beschikbaar is.
Fouten waarbij men zelf belang heeft worden hot cognitions of self-serving biases
genoemd. De fouten die ontstaan doordat het systeem nu eenmaal niet onder
alle omstandigheden foutloos functioneert, worden cold cognitions genoemd.
2.2 Attributie
Het functioneren van de sociale omgeving begrijpen door gebeurtenissen en het
gedrag van anderen aan onderliggende oorzaken toe te schrijven.
Fritz Heider
De attributietheorie houdt zich bezig met de manier waarop mensen hun eigen
en andermans gedrag toeschrijven aan onderliggende oorzaken.
Causale interpretaties
1. Oorzaken die met de actor zelf te maken hebben. (Interne attributie)
2. Oorzaken die met de omgeving te maken hebben. (Externe attributie)
Voorbeelden van dimensies inter-extern stabiel-instabiel bij attributie van een
levensdelict
Intern Extern
Stabiel Gevaarlijke psychopaat Slechte jeugd gehad
Instabiel In woede gehandeld Dode heeft pech gehad
2.3 Onderliggende oorzaak
Kelley
Er zijn drie criteria op basis waarvan een waarnemer besluit intern of extern te
attribueren.
1. Gedifferentieerdheid [Ongedifferentieerd Interne attributie]
2. Consistentie [Consistentie Externe attributie]
3. Consensus [Consensus Externe attributie]
12
, Reizen met mijn rechter WEEK II (H2,20,44,46,47)
2.4 Fouten
De fundamentele attributiefout
- De fundamentele attributiefout wordt om twee redenen fundamenteel
genoemd: iedereen heeft er last van en ook nadat de fout aan mensen is
uitgelegd, blijven zij hem maken.
- Deze fout houdt in dat iedereen geneigd is om het gedrag van anderen in
te sterke mate aan eigenschappen van die ander toe te schrijven, terwijl
men het eigen gedrag in te sterke mate aan omstandigheden toeschrijft.
Nieuwe informatie
- Veel situaties bevatten nieuwe informatie die nog geen deel uitmaakt van
het schema. Daarbij zin mensen conservatief, dat wil zeggen dat nieuwe
informatie niet eenvoudig wordt opgenomen.
- Daarbij heeft men de neiging om de nieuwe informatie een te prominente
plaats te geven in het schema.
Stereotypen
We hebben de neiging om de wereld zo eenvoudig mogelijk te houden, en dat
doen wij door de sociale omgeving zoveel mogelijk in causale relaties te
structureren. Daarbij speelt het fenomeen dat wij een voorkeur hebben voor het
causaal aan elkaar koppelen van zowel positieve als negatieve kenmerken van
mensen.
2.5 Just World Hypothesis
Rechtvaardigheid
Rechtvaardig is als iemand krijgt wat hij verdient. Onrechtvaardig is als iemand
krijgt wat hij niet verdient of niet krijgt wat hij verdient.
Het persoonlijk contract
Het inruilen van directe bevrediging van lust voor een lange termijn perspectief.
- Melvin Lerner: een contract dat men met zichzelf sluit en sterk wordt
naarmate men ouder wordt.
- Zonder stabiele omgeving is de bevrediging op langere termijn te onzeker
om directe bevrediging uit te stellen.
- Sociaal leven op een enigszins geordende manier zou niet mogelijk zijn als
niet de meeste mensen een dergelijk persoonlijk contract hadden gesloten.
- Het persoonlijk contract vergt een behoorlijke investering.
Een rechtvaardige wereld
Een contract is gebaseerd op het gevoel op de uitgestelde bevrediging recht te
hebben. En op de veronderstelling dat de wereld op zulk een wijze in elkaar zit
dat het contract kan blijven functioneren; dat de grote investering niet
weggegooid is, maar dat de wereld rechtvaardig is.
Onrechtvaardigheid bestrijden
- Anderen helpen; maar als men het gevoel heeft een slachtoffer maar deels
te kunnen helpen, dan doen zij dit meestal helemaal niet.
13
