Hoorcolleges Beleidsprocessen 2015
Bachelor 2 Bestuurskunde
Erasmus Universiteit Rotterdam
Vakdocenten: Peter Scholten & Victor
Bekkers
HC1. Meervoudige beleidsprocessen in een
veranderende omgeving............................2
HC2. Beleidsproblemen en agendavorming.5
HC3. Sturing.............................................9
HC4. Beleidsvorming en besluitvorming. . .13
HC5. Beleidsuitvoering............................18
HC6. Toezicht en Handhaving...................22
HC7. Beleidsevaluatie en -oordeelsvorming
..............................................................25
HC8. Beleidsdynamiek en leren................29
1
,HC1. Meervoudige beleidsprocessen in een
veranderende omgeving
(Beleidsprocessen, de vier benaderingen van beleid, de vier nieuwe samenlevingen)
De magische driehoek
De politieke werkelijkheid
Beleid heeft een politieke grondslag. De politieke werkelijkheid als sociale
werkelijkheid kan worden gezien als een sociaal geconstrueerde werkelijkheid die
vorm en inhoud krijgt door de interacties waarin allerlei actoren betekenis
verlenen aan maatschappelijke uitdagingen, politieke afwegingen en allerlei
beleidsmatige interventies.
Meervoudigheid van beleid
Beleid en beleidsproblemen kunnen op verschillende manieren worden uitgelegd.
Er zijn meerdere analyses, verklaringen en oplossingen denkbaar.
1. Rationele benadering
2. Politieke benadering
3. Culturele benadering
4. Institutionele benadering
1. De rationele benadering
De maakbare samenleving
De ‘rede’ en rationaliteit overheerst
o Belang van kennis en informatie
o Kosten en baten worden
afgewogen
Beleid is een verzameling doelen en
middelen
Planning en programmering.
Primaat van de politiek
De overzichtelijke beleidscyclus wordt
stapsgewijs verlopen en bestaat uit
heldere afgebakende fasen
Maar: laat de samenleving zich wel doelgericht sturen?
2
, 2. De politieke benadering
De strijdbare samenleving
Beleid is de uitkomst van strijd, onderhandelingen, ruil en
compromisvorming
Arena’s en netwerken zijn van groot belang:
o Actoren
o Belangen en afhankelijkheden
o Machtsbronnen
o Strategieën
Geen stapsgewijs maar chaotisch verloop van de beleidscyclus: fasen
lopen door elkaar.
Maar: zijn de uitkomsten van politieke strijd wel altijd effectief?
3. De culturele benadering
De samenleving als ‘theater’
Politiek en beleid gaat over het overtuigen van mensen
‘Framing’ is zeer belangrijk:
o Beelden, taal, symbolen en verhalen die de interpretatie van
mensen proberen te sturen omdat ze een referentiekader creëren.
o Drama en emotie
o Wilders: “Een zogenaamde asielzoeker dus. In werkelijkheid een
moslimterrorist. Grenzen dicht!!”
o Rutte: “Wij zijn in oorlog met ISIS, niet met de Islam.”
o Aboutaleb: “Het is tijd om IS weg te vagen.”
Beleid als verwoording van een bepaald (gedeeld) beeld
Maar: de samenleving bestaat toch wel uit meer dan alleen beelden en verhalen?
4. De institutionele benadering
De samenleving als ‘ijzeren kooi’ of als verzameling van ‘silos’
Formele en informele regels zijn van groot belang:
o Regels, procedures, routines, systemen, werkwijzen, aanpakken,
richtlijnen etc. Die een eigen werkelijkheid creëren.
Padafhnakelijkheid beleid is vaak het gevolg van een eerder beleid dat
faalde of gebreken vertoonde.
Beleid als gegroeide vanzelfsprekendheid, als een praktijk die gestolt is in
het handelen van mensen en organisaties.
Maar: is het mogelijk om met regel geleid gedrag de samenleving te
veranderen?
De leidraad van dit vak
Aan het eind moet je dit volledig kunnen invullen om een goed cijfer te halen
voor je tentamen.
3
Bachelor 2 Bestuurskunde
Erasmus Universiteit Rotterdam
Vakdocenten: Peter Scholten & Victor
Bekkers
HC1. Meervoudige beleidsprocessen in een
veranderende omgeving............................2
HC2. Beleidsproblemen en agendavorming.5
HC3. Sturing.............................................9
HC4. Beleidsvorming en besluitvorming. . .13
HC5. Beleidsuitvoering............................18
HC6. Toezicht en Handhaving...................22
HC7. Beleidsevaluatie en -oordeelsvorming
..............................................................25
HC8. Beleidsdynamiek en leren................29
1
,HC1. Meervoudige beleidsprocessen in een
veranderende omgeving
(Beleidsprocessen, de vier benaderingen van beleid, de vier nieuwe samenlevingen)
De magische driehoek
De politieke werkelijkheid
Beleid heeft een politieke grondslag. De politieke werkelijkheid als sociale
werkelijkheid kan worden gezien als een sociaal geconstrueerde werkelijkheid die
vorm en inhoud krijgt door de interacties waarin allerlei actoren betekenis
verlenen aan maatschappelijke uitdagingen, politieke afwegingen en allerlei
beleidsmatige interventies.
Meervoudigheid van beleid
Beleid en beleidsproblemen kunnen op verschillende manieren worden uitgelegd.
Er zijn meerdere analyses, verklaringen en oplossingen denkbaar.
1. Rationele benadering
2. Politieke benadering
3. Culturele benadering
4. Institutionele benadering
1. De rationele benadering
De maakbare samenleving
De ‘rede’ en rationaliteit overheerst
o Belang van kennis en informatie
o Kosten en baten worden
afgewogen
Beleid is een verzameling doelen en
middelen
Planning en programmering.
Primaat van de politiek
De overzichtelijke beleidscyclus wordt
stapsgewijs verlopen en bestaat uit
heldere afgebakende fasen
Maar: laat de samenleving zich wel doelgericht sturen?
2
, 2. De politieke benadering
De strijdbare samenleving
Beleid is de uitkomst van strijd, onderhandelingen, ruil en
compromisvorming
Arena’s en netwerken zijn van groot belang:
o Actoren
o Belangen en afhankelijkheden
o Machtsbronnen
o Strategieën
Geen stapsgewijs maar chaotisch verloop van de beleidscyclus: fasen
lopen door elkaar.
Maar: zijn de uitkomsten van politieke strijd wel altijd effectief?
3. De culturele benadering
De samenleving als ‘theater’
Politiek en beleid gaat over het overtuigen van mensen
‘Framing’ is zeer belangrijk:
o Beelden, taal, symbolen en verhalen die de interpretatie van
mensen proberen te sturen omdat ze een referentiekader creëren.
o Drama en emotie
o Wilders: “Een zogenaamde asielzoeker dus. In werkelijkheid een
moslimterrorist. Grenzen dicht!!”
o Rutte: “Wij zijn in oorlog met ISIS, niet met de Islam.”
o Aboutaleb: “Het is tijd om IS weg te vagen.”
Beleid als verwoording van een bepaald (gedeeld) beeld
Maar: de samenleving bestaat toch wel uit meer dan alleen beelden en verhalen?
4. De institutionele benadering
De samenleving als ‘ijzeren kooi’ of als verzameling van ‘silos’
Formele en informele regels zijn van groot belang:
o Regels, procedures, routines, systemen, werkwijzen, aanpakken,
richtlijnen etc. Die een eigen werkelijkheid creëren.
Padafhnakelijkheid beleid is vaak het gevolg van een eerder beleid dat
faalde of gebreken vertoonde.
Beleid als gegroeide vanzelfsprekendheid, als een praktijk die gestolt is in
het handelen van mensen en organisaties.
Maar: is het mogelijk om met regel geleid gedrag de samenleving te
veranderen?
De leidraad van dit vak
Aan het eind moet je dit volledig kunnen invullen om een goed cijfer te halen
voor je tentamen.
3
