Samenvatting HF 2 Psychiatrie voor verpleegkundige
Oriëntatie op psychiatrische verpleegkundige
2.1 Grote, diverse beroepsgroep
De verpleegkundige vormen met 15.000 personen de grootste beroepsgroep
binnen de psychiatrische hulpverlening.
Voor iedere verpleegkundige die zich wil bekwamen in het werken met mensen
met psychiatrische problemen, is ‘het kunnen aangaan en onderhouden van een
goede werkrelatie’ dan ook een van de belangrijkste te leren vaardigheden. Om
zich deze vaardigheid eigen te maken is het nodig dat de verpleegkundige kennis
heeft van:
Wat er in zijn algemeenheid nodig is om te komen tot een ‘goede’
samenwerkingsrelatie;
De psychopathologie van de patiënt, omdat deze zeer bepalend is voor de
manier waarop de patiënt in staat is samen te werken;
De meest voorkomende problemen in de samenwerking tussen
verpleegkundigen en patiënten die lijden aan een bepaalde psychiatrische
aandoening.
2.2 Geschiedenis van GGZ-verpleegkundige
1883
Jacob van Deventer (geneesheer-directeur van het Buitengasthuis te Amsterdam)
voert een reorganisatie door. In de dependance van het Gasthuis bevinden zich
‘krankzinnigen, besmettelijk zieken en ongeneeslijke’. Hij laat het personeel
inzien dat krankzinnigen allereerst ‘ziek’ zijn. Tot dan vond er in Nederland nog
altijd veel dwang en straf plaats.
1890
Van Deventer overtuigt de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) ervan
dat ze een opleiding in de ‘krankzinnigenverpleging’ moeten ontwikkelen.
1897
Van Deventer publiceert een Handboek Krankzinnigenverpleging.
1903
Het Rijk start met een eigen opleiding in twee Rijkskrankzinnigengestichten.
1921
De Nederlandse overheid regelt bij wet twee verschillende verpleegdiploma’s.
Het diploma A is voor algemene en bijzondere ziekenverpleging en het diploma B
voor het verplegen van krankzinnigen en zenuwzieken.
2.3 Kern, ontwikkelingen, werkveld en inhoud van het beroep GGZ-
verpleegkundige
2.3.1 Beroepsprofiel, beroepsdeelprofiel, werkveld
De GGZ-verpleegkundige is werkzaam in het brede veld van de ambulante en
klinische geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Naast de psychiatrie, de zorg voor
verstandelijk gehandicapten en de psychogeriatrie betreft dit ook de
verslavingszorg, de forensische psychiatrie en de consultatieve liaisonpsychiatrie.
, De GGZ heeft raakvlakken met vrijwel alle zorgsectoren, maar ook met justitie,
huisvesting en welzijn.
2.3.2 Kern van psychiatrisch verplegen
GGZ Nederland richt zich op de volgende vier domeinen.
Preventie: GGZ-hulp is gericht op het voorkomen van psychische
stoornissen, vroege signalering, vroege interventie en het voorkomen van
verergering van problemen.
Genezing: GGZ-hulp is gericht op het behandelen van psychische
stoornissen.
Vermaatschappelijking: GGZ-hulp is gericht op ondersteuning van
patiënten met een (chronische) psychische stoornis om zo goed mogelijk
aan de samenleving te kunnen deelnemen (wonen, welzijn, arbeid,
relaties).
Bemoeizorg: GGZ-zorg voor mensen die ernstig verward zijn en/of
verslaafd zijn die niet zelf om hulp vragen.
In het (concept van het ) beroepsdeelprofiel GGZ-verpleegkundige van de V&VN
wordt gesteld dat de deskundigheid van de GGZ-verpleegkundige zich op drie
taakgebieden manifesteert: patiëntgebonden taken, professie gebonden taken en
organisatie gebonden taken.
2.3.3 Ontwikkelingen in het beroep GGZ-verpleegkundige
Vanuit verschillende sociaalmaatschappelijke ontwikkelingen krijgt de GGZ-
verpleegkundige in de toekomst te maken met een toename van hulpvragen en
een toename in de complexiteit hiervan. Hierbij is een aantal trends te zien, te
weten:
Toename van het aantal patiënten van niet-Nederlandse origine;
Toename van de groep ouderen, met multidimensionale en complexe
hulpvragen en toename van dementiesyndromen en co-morbiditeit;
Toename van polydrugsgebruikers, ook bij ouderen;
Toename van de ernst en het chronisch karakter van de psychische
problematiek bij gedetineerden, tbs-gestelden en dak- en thuislozen;
Het feit dat 40% van alle verstandelijk gehandicapten te kampen heeft met
een psychisch of gedragsprobleem;
Het gegeven dat 50.000-75.000 mensen met ernstige en langdurige
psychiatrische problematiek maatschappelijk geïsoleerd leven, soms in
armoede en vaak niet bij een GGZ-instelling in zorg willen zijn.
2.3.4 Ontwikkelingen van invloed op GGZ-verpleegkundige beroepsuitoefening
Vanuit het rapport ‘Verpleegkundige beroepenstructuur en opleidingscontinuüm’
(VBOC), Verpleegkundige toekomst in goede banen (2006), volgt een opsomming
van de ontwikkelingen die van invloed zin op de GGZ-verpleegkundige
beroepsuitoefening. Dit zijn:
Maatschappelijke ontwikkelingen. Individualisering van de maatschappij,
mondiger wordende patiënten, multiculturele verscheidenheid en dubbele
vergrijzing zorgen voor een diversiteit en complexiteit in de GGZ. Dit
beïnvloedt de zorgvraag en de relatie met de hulpverlener. Het zet de
afstemming tussen vraag en aanbod op scherp;
Terugtredende overheid;
Nieuwe zorgverzekeringswet;
Marktwerking in de zorg en verandering in het zorgsysteem;
Oriëntatie op psychiatrische verpleegkundige
2.1 Grote, diverse beroepsgroep
De verpleegkundige vormen met 15.000 personen de grootste beroepsgroep
binnen de psychiatrische hulpverlening.
Voor iedere verpleegkundige die zich wil bekwamen in het werken met mensen
met psychiatrische problemen, is ‘het kunnen aangaan en onderhouden van een
goede werkrelatie’ dan ook een van de belangrijkste te leren vaardigheden. Om
zich deze vaardigheid eigen te maken is het nodig dat de verpleegkundige kennis
heeft van:
Wat er in zijn algemeenheid nodig is om te komen tot een ‘goede’
samenwerkingsrelatie;
De psychopathologie van de patiënt, omdat deze zeer bepalend is voor de
manier waarop de patiënt in staat is samen te werken;
De meest voorkomende problemen in de samenwerking tussen
verpleegkundigen en patiënten die lijden aan een bepaalde psychiatrische
aandoening.
2.2 Geschiedenis van GGZ-verpleegkundige
1883
Jacob van Deventer (geneesheer-directeur van het Buitengasthuis te Amsterdam)
voert een reorganisatie door. In de dependance van het Gasthuis bevinden zich
‘krankzinnigen, besmettelijk zieken en ongeneeslijke’. Hij laat het personeel
inzien dat krankzinnigen allereerst ‘ziek’ zijn. Tot dan vond er in Nederland nog
altijd veel dwang en straf plaats.
1890
Van Deventer overtuigt de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) ervan
dat ze een opleiding in de ‘krankzinnigenverpleging’ moeten ontwikkelen.
1897
Van Deventer publiceert een Handboek Krankzinnigenverpleging.
1903
Het Rijk start met een eigen opleiding in twee Rijkskrankzinnigengestichten.
1921
De Nederlandse overheid regelt bij wet twee verschillende verpleegdiploma’s.
Het diploma A is voor algemene en bijzondere ziekenverpleging en het diploma B
voor het verplegen van krankzinnigen en zenuwzieken.
2.3 Kern, ontwikkelingen, werkveld en inhoud van het beroep GGZ-
verpleegkundige
2.3.1 Beroepsprofiel, beroepsdeelprofiel, werkveld
De GGZ-verpleegkundige is werkzaam in het brede veld van de ambulante en
klinische geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Naast de psychiatrie, de zorg voor
verstandelijk gehandicapten en de psychogeriatrie betreft dit ook de
verslavingszorg, de forensische psychiatrie en de consultatieve liaisonpsychiatrie.
, De GGZ heeft raakvlakken met vrijwel alle zorgsectoren, maar ook met justitie,
huisvesting en welzijn.
2.3.2 Kern van psychiatrisch verplegen
GGZ Nederland richt zich op de volgende vier domeinen.
Preventie: GGZ-hulp is gericht op het voorkomen van psychische
stoornissen, vroege signalering, vroege interventie en het voorkomen van
verergering van problemen.
Genezing: GGZ-hulp is gericht op het behandelen van psychische
stoornissen.
Vermaatschappelijking: GGZ-hulp is gericht op ondersteuning van
patiënten met een (chronische) psychische stoornis om zo goed mogelijk
aan de samenleving te kunnen deelnemen (wonen, welzijn, arbeid,
relaties).
Bemoeizorg: GGZ-zorg voor mensen die ernstig verward zijn en/of
verslaafd zijn die niet zelf om hulp vragen.
In het (concept van het ) beroepsdeelprofiel GGZ-verpleegkundige van de V&VN
wordt gesteld dat de deskundigheid van de GGZ-verpleegkundige zich op drie
taakgebieden manifesteert: patiëntgebonden taken, professie gebonden taken en
organisatie gebonden taken.
2.3.3 Ontwikkelingen in het beroep GGZ-verpleegkundige
Vanuit verschillende sociaalmaatschappelijke ontwikkelingen krijgt de GGZ-
verpleegkundige in de toekomst te maken met een toename van hulpvragen en
een toename in de complexiteit hiervan. Hierbij is een aantal trends te zien, te
weten:
Toename van het aantal patiënten van niet-Nederlandse origine;
Toename van de groep ouderen, met multidimensionale en complexe
hulpvragen en toename van dementiesyndromen en co-morbiditeit;
Toename van polydrugsgebruikers, ook bij ouderen;
Toename van de ernst en het chronisch karakter van de psychische
problematiek bij gedetineerden, tbs-gestelden en dak- en thuislozen;
Het feit dat 40% van alle verstandelijk gehandicapten te kampen heeft met
een psychisch of gedragsprobleem;
Het gegeven dat 50.000-75.000 mensen met ernstige en langdurige
psychiatrische problematiek maatschappelijk geïsoleerd leven, soms in
armoede en vaak niet bij een GGZ-instelling in zorg willen zijn.
2.3.4 Ontwikkelingen van invloed op GGZ-verpleegkundige beroepsuitoefening
Vanuit het rapport ‘Verpleegkundige beroepenstructuur en opleidingscontinuüm’
(VBOC), Verpleegkundige toekomst in goede banen (2006), volgt een opsomming
van de ontwikkelingen die van invloed zin op de GGZ-verpleegkundige
beroepsuitoefening. Dit zijn:
Maatschappelijke ontwikkelingen. Individualisering van de maatschappij,
mondiger wordende patiënten, multiculturele verscheidenheid en dubbele
vergrijzing zorgen voor een diversiteit en complexiteit in de GGZ. Dit
beïnvloedt de zorgvraag en de relatie met de hulpverlener. Het zet de
afstemming tussen vraag en aanbod op scherp;
Terugtredende overheid;
Nieuwe zorgverzekeringswet;
Marktwerking in de zorg en verandering in het zorgsysteem;
