INHOUD
Hoofdstuk 1: organisatie van ziekenhuis in sub-sahara Afrika ............................................................................ 5
Bouw van referentieziekenhuis ..................................................................................................................... 5
Plan général en habitat ................................................................................................................................. 6
Hoe vindt de patiënt zijn/haar weg in het ziekenhuis ..................................................................................... 6
Water, sanitation, hygiene (WaSH) ................................................................................................................ 7
Energie – een grote uitdaging........................................................................................................................ 7
Brandgevaar en risk management ................................................................................................................. 7
Appropriate technologie ............................................................................................................................... 7
Service technique, unité de maintenance ...................................................................................................... 8
Familie van patiënten vervult een essentiële taak in de zorg .......................................................................... 8
Klinische supportdiensten ............................................................................................................................. 9
Wasserij, centrale sterilisatie, archief en magazijn ..................................................................................... 9
Radiologie en diagnostisch laboratorium ................................................................................................... 9
Apotheek en aankoop en distributie van geneesmiddelen ....................................................................... 10
Rand van het ziekenhuis: afvalverwerking en doden .................................................................................... 10
Foto’s en video’s op stage ........................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 2: de patiënt en de gezondheidswerker, werkervaringen in Noord en Zuid ..................................... 11
De patiënt en de gezondheidswerker .......................................................................................................... 11
De patiënt en zijn/haar omgeving, traditionele ........................................................................................ 11
Oorzaak van ziekte, verwachtingen van de patiënt naar de arts toe ......................................................... 11
Arts, verpleegkundigen en andere ziekenhuisstaf .................................................................................... 12
Quality management system ............................................................................................................... 12
Hospital information system ................................................................................................................ 12
Publieke en private ziekenhuizen ................................................................................................................ 13
Publieke ziekenhuizen ............................................................................................................................. 13
Private ziekenhuizen ............................................................................................................................... 13
Sociale conventies in het ziekenhuis ............................................................................................................ 13
Emoties en frustratie................................................................................................................................... 14
ODIS en interculturele vaardigheden ........................................................................................................... 14
Op straat, op de markt, in de omgeving ....................................................................................................... 15
Veiligheid eerst ....................................................................................................................................... 15
Familieband, levensbeschouwing en godsdienst ...................................................................................... 15
Op straat en op de markt......................................................................................................................... 15
Op bezoek ............................................................................................................................................... 16
Bezoekers thuis ....................................................................................................................................... 16
1
, Op stap ....................................................................................................................................................... 16
Hoofdstuk 3: bioveiligheid, infectiepreventie en -controle, prik- en spataccidenten ......................................... 17
Bacteriën en chain of infection .................................................................................................................... 17
Wat hebben bacteriën nodig om te groeien? ........................................................................................... 17
Voorbeeld: ontstoken oog ....................................................................................................................... 17
In het ziekenhuis ..................................................................................................................................... 18
Overbrengen van ziekenhuisinfecties .......................................................................................................... 18
5 transmissieroutes ................................................................................................................................. 18
Standaard voorzorgen ............................................................................................................................. 19
Personal protective equipment ............................................................................................................... 19
Prikaccidenten vermijden ............................................................................................................................ 20
Sharps injuries, needle stick accidents, accidents exposition au sang ....................................................... 20
Injection safety ........................................................................................................................................... 20
Triage-afvalverwerking................................................................................................................................ 21
Transport, tijdelijke opslag en verwerking op een afvalverwerkingsplatform ............................................ 21
Hoofdstuk 4: het one health paradigma vanuit antibioticaresistentie .............................................................. 22
Afkortingen en begrippen ........................................................................................................................... 22
Hoe werken antibiotica en hoe ontstaat antibioticaresistentie? ................................................................... 22
Antibiotica richten zich tot specifieke celeigenschappen van bacteriën .................................................... 22
Ontstaan van resistentie.......................................................................................................................... 23
Natural selection van resistentie.............................................................................................................. 23
Verspreiding van resistentie: healthcare setting, community, environment, animal health ....................... 23
Antibiotica-crisis: hoogste risico en impact in LMIC...................................................................................... 24
Verwachte impact van AMR in LMIC: death – disability – economic loss................................................... 24
Bijdragende factoren tot hogere impact van AMR in LMIC ....................................................................... 24
Factoren in diergeneeskunde .................................................................................................................. 25
Internationaal driedelig plan ....................................................................................................................... 25
One health – internationale mobilisatie voor AMR-actieplan: WHO, FAO, OIE .......................................... 25
Global action plan for antimicrobial resistance: 5 strategische doelstellingen ........................................... 25
Wat iedereen kan doen ....................................................................................................................... 25
Wat gezondheidswerkers kunnen doen ............................................................................................... 26
Wat de agriculturele sector kan doen .................................................................................................. 26
Wat beleidsmakers kunnen doen ......................................................................................................... 26
Essential medicines list: AWaRe, marketing van antibiotica ......................................................................... 26
Niet aanbevolen antibiotica en commerciële promotie ............................................................................ 26
AWaRe-database..................................................................................................................................... 27
Vervalsingen ............................................................................................................................................... 27
2
,Hoofdstuk 5: actoren van ontwikkelingssamenwerking ................................................................................... 28
De overheid als actor .................................................................................................................................. 28
Prioritaire thema’s en sectoren ............................................................................................................... 28
Actoren ................................................................................................................................................... 28
Vlaamse overheid en ontwikkelingssamenwerking ...................................................................................... 30
De 4 pijlers .............................................................................................................................................. 31
NGO vs 4e pijler vs institutionele ACtor (IA) .............................................................................................. 32
Partnerorganisaties van de Belgische multilaterale ontwikkelingssamenwerking...................................... 32
Hoofdstuk 6: demografische en gezondheidsindicatoren ................................................................................. 33
Hospital and health zone ............................................................................................................................. 33
Country indicators, country profile: demografische en socio-economische indicatoren ................................ 33
World factbook ....................................................................................................................................... 33
World Health Organization ...................................................................................................................... 33
World bank ............................................................................................................................................. 34
United Nations Development Programme, human development report ................................................... 34
Major killers, worldwide and in the south.................................................................................................... 35
Low income countries ............................................................................................................................. 35
Lower-middle income countries .............................................................................................................. 35
Upper-middle income countries .............................................................................................................. 36
High income countries............................................................................................................................. 36
Geografische verschillen in doodsoorzaken ................................................................................................. 36
Pollution, lucht-, water- en bodemverontreiniging ................................................................................... 36
Hoofdstuk 7: rapid diagnostic tests ................................................................................................................. 37
Malaria control strategies ........................................................................................................................... 37
Transmissie cyclus malaria....................................................................................................................... 37
Rolling -out and scaling-up ...................................................................................................................... 37
Microscopie voor malaria diagnose is niet overal mogelijk ....................................................................... 38
Malaria rapid diagnostic tests: oplossing voor de parasite-based diagnosis .............................................. 38
Wat komt er kijken bij het invoeren van malaria RDT? ................................................................................. 39
Lange weg van in-vitro diagnostic: van concept tot gebruik...................................................................... 39
Target product profile (TPP)................................................................................................................. 39
Independent product evaluations ........................................................................................................ 40
Manufacturing capacity and quality ......................................................................................................... 40
Donors and funding agencies................................................................................................................... 40
Market intelligence and interventions ..................................................................................................... 40
Stringent but timely regulation ................................................................................................................ 41
In country deployment van malaria RDT’s ................................................................................................ 41
3
,Beschouwingen........................................................................................................................................... 41
Challenges voor malaria RDT ................................................................................................................... 41
Technology en market landscape............................................................................................................. 41
4
,BIOMEDISCHE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
HOOFDSTUK 1: ORGANISATIE VAN ZIEKENHUIS IN SUB -SAHARA AFRIKA
BOUW VAN REFERENTIEZIEKENHUIS
Begrippen
- Cantine: ontvangt vooral personeel, minder bezoekers en patiënten
- Médecin-directeur: veel verantwoordelijkheden
- Service des urgences: spoed
- Laboratoire
- Imagerie Médicale
- Bloc administratif
- Médecine interne Hommes
- Odontostomatologie
Paviljoen-bouw: verschillende afzonderlijke gebouwen verbonden met betonnen verbindingswegen
- Verbindingswegen overdekt om verplaatsingen mogelijk te maken bij hevig regenweer
- Opvangciternen om water te stockeren bij extreem droog weer
- Passieve afkoeling door:
o Ventilatieruimte in Service de Pédiatrie → wind kan passeren
o Struiken voor vensters
Service de Pédiatrie: Betere bescherming tegen zon door breder dak → beter paviljoen dan de rest
2: paviljoen-bouw 1: service de pédiatrie met passieve afkoeling
Kanalisatie voor afvoer van regenwater + extra regenput → reiniging mogelijk maken + broedplaatsen voor
malariamuggen
5
, Eerste lijns-referentie ziekenhuizen:
- Gynaecologie
- Kindergeneeskunde (pediatrie) + néonatologie
- Interne geneeskunde
- Chirurgie
- Consultations: aparte ruimten, meestal geïntegreerd in paviljoenen zelf
- Centres de santé: gaat patiënten verwijzen naar het ziekenhuis, maar kunnen ook zonder
verwijzing en buiten urgentie naar het ziekenhuis komen
Optionele specialisaties:
- Oogheelkunde
- Stomatologie
- Tandheelkunde
PLAN GÉNÉRAL EN HABITAT
Habitat: huizen voor artsen en verpleegkundigen, klooster, guesthouse en voorzieningen voor familie van de
patiënten
- Grote oppervlakte
- Kost voor onderhoud
- Clôture omheining → soms huisdieren op ziekenhuisterrein te vinden
Rand van het ziekenhuis
- Morgue (lijkhuis)
- Incinérateur (afvalverwerkingsplatform)
- Behandeling van tuberculose (TBC)
HOE VINDT DE PATIËNT ZIJN/HAAR WEG IN HET ZIEKENHUIS
Gratis
- Kinderen < 5 jaar
- Zwangere vrouwen
- Behandeling HIV en TBC
Betaling op voorhand → andere zorgen ontvangen
- Verzekering en mutualiteit is zeldzaam
- Borden aanwezig met tarieven voor verschillende behandelingen, hospitalisaties en
laboratoriumanalyses
Taal is een moeilijkheid (20 talen worden in Benin gesproken)
- Familieleden vertalen meestal
- Afnemen van gedetailleerde anamnese (antécédents médicaux) is moeilijk
- Gebruik maken van tekeningen
6
Hoofdstuk 1: organisatie van ziekenhuis in sub-sahara Afrika ............................................................................ 5
Bouw van referentieziekenhuis ..................................................................................................................... 5
Plan général en habitat ................................................................................................................................. 6
Hoe vindt de patiënt zijn/haar weg in het ziekenhuis ..................................................................................... 6
Water, sanitation, hygiene (WaSH) ................................................................................................................ 7
Energie – een grote uitdaging........................................................................................................................ 7
Brandgevaar en risk management ................................................................................................................. 7
Appropriate technologie ............................................................................................................................... 7
Service technique, unité de maintenance ...................................................................................................... 8
Familie van patiënten vervult een essentiële taak in de zorg .......................................................................... 8
Klinische supportdiensten ............................................................................................................................. 9
Wasserij, centrale sterilisatie, archief en magazijn ..................................................................................... 9
Radiologie en diagnostisch laboratorium ................................................................................................... 9
Apotheek en aankoop en distributie van geneesmiddelen ....................................................................... 10
Rand van het ziekenhuis: afvalverwerking en doden .................................................................................... 10
Foto’s en video’s op stage ........................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 2: de patiënt en de gezondheidswerker, werkervaringen in Noord en Zuid ..................................... 11
De patiënt en de gezondheidswerker .......................................................................................................... 11
De patiënt en zijn/haar omgeving, traditionele ........................................................................................ 11
Oorzaak van ziekte, verwachtingen van de patiënt naar de arts toe ......................................................... 11
Arts, verpleegkundigen en andere ziekenhuisstaf .................................................................................... 12
Quality management system ............................................................................................................... 12
Hospital information system ................................................................................................................ 12
Publieke en private ziekenhuizen ................................................................................................................ 13
Publieke ziekenhuizen ............................................................................................................................. 13
Private ziekenhuizen ............................................................................................................................... 13
Sociale conventies in het ziekenhuis ............................................................................................................ 13
Emoties en frustratie................................................................................................................................... 14
ODIS en interculturele vaardigheden ........................................................................................................... 14
Op straat, op de markt, in de omgeving ....................................................................................................... 15
Veiligheid eerst ....................................................................................................................................... 15
Familieband, levensbeschouwing en godsdienst ...................................................................................... 15
Op straat en op de markt......................................................................................................................... 15
Op bezoek ............................................................................................................................................... 16
Bezoekers thuis ....................................................................................................................................... 16
1
, Op stap ....................................................................................................................................................... 16
Hoofdstuk 3: bioveiligheid, infectiepreventie en -controle, prik- en spataccidenten ......................................... 17
Bacteriën en chain of infection .................................................................................................................... 17
Wat hebben bacteriën nodig om te groeien? ........................................................................................... 17
Voorbeeld: ontstoken oog ....................................................................................................................... 17
In het ziekenhuis ..................................................................................................................................... 18
Overbrengen van ziekenhuisinfecties .......................................................................................................... 18
5 transmissieroutes ................................................................................................................................. 18
Standaard voorzorgen ............................................................................................................................. 19
Personal protective equipment ............................................................................................................... 19
Prikaccidenten vermijden ............................................................................................................................ 20
Sharps injuries, needle stick accidents, accidents exposition au sang ....................................................... 20
Injection safety ........................................................................................................................................... 20
Triage-afvalverwerking................................................................................................................................ 21
Transport, tijdelijke opslag en verwerking op een afvalverwerkingsplatform ............................................ 21
Hoofdstuk 4: het one health paradigma vanuit antibioticaresistentie .............................................................. 22
Afkortingen en begrippen ........................................................................................................................... 22
Hoe werken antibiotica en hoe ontstaat antibioticaresistentie? ................................................................... 22
Antibiotica richten zich tot specifieke celeigenschappen van bacteriën .................................................... 22
Ontstaan van resistentie.......................................................................................................................... 23
Natural selection van resistentie.............................................................................................................. 23
Verspreiding van resistentie: healthcare setting, community, environment, animal health ....................... 23
Antibiotica-crisis: hoogste risico en impact in LMIC...................................................................................... 24
Verwachte impact van AMR in LMIC: death – disability – economic loss................................................... 24
Bijdragende factoren tot hogere impact van AMR in LMIC ....................................................................... 24
Factoren in diergeneeskunde .................................................................................................................. 25
Internationaal driedelig plan ....................................................................................................................... 25
One health – internationale mobilisatie voor AMR-actieplan: WHO, FAO, OIE .......................................... 25
Global action plan for antimicrobial resistance: 5 strategische doelstellingen ........................................... 25
Wat iedereen kan doen ....................................................................................................................... 25
Wat gezondheidswerkers kunnen doen ............................................................................................... 26
Wat de agriculturele sector kan doen .................................................................................................. 26
Wat beleidsmakers kunnen doen ......................................................................................................... 26
Essential medicines list: AWaRe, marketing van antibiotica ......................................................................... 26
Niet aanbevolen antibiotica en commerciële promotie ............................................................................ 26
AWaRe-database..................................................................................................................................... 27
Vervalsingen ............................................................................................................................................... 27
2
,Hoofdstuk 5: actoren van ontwikkelingssamenwerking ................................................................................... 28
De overheid als actor .................................................................................................................................. 28
Prioritaire thema’s en sectoren ............................................................................................................... 28
Actoren ................................................................................................................................................... 28
Vlaamse overheid en ontwikkelingssamenwerking ...................................................................................... 30
De 4 pijlers .............................................................................................................................................. 31
NGO vs 4e pijler vs institutionele ACtor (IA) .............................................................................................. 32
Partnerorganisaties van de Belgische multilaterale ontwikkelingssamenwerking...................................... 32
Hoofdstuk 6: demografische en gezondheidsindicatoren ................................................................................. 33
Hospital and health zone ............................................................................................................................. 33
Country indicators, country profile: demografische en socio-economische indicatoren ................................ 33
World factbook ....................................................................................................................................... 33
World Health Organization ...................................................................................................................... 33
World bank ............................................................................................................................................. 34
United Nations Development Programme, human development report ................................................... 34
Major killers, worldwide and in the south.................................................................................................... 35
Low income countries ............................................................................................................................. 35
Lower-middle income countries .............................................................................................................. 35
Upper-middle income countries .............................................................................................................. 36
High income countries............................................................................................................................. 36
Geografische verschillen in doodsoorzaken ................................................................................................. 36
Pollution, lucht-, water- en bodemverontreiniging ................................................................................... 36
Hoofdstuk 7: rapid diagnostic tests ................................................................................................................. 37
Malaria control strategies ........................................................................................................................... 37
Transmissie cyclus malaria....................................................................................................................... 37
Rolling -out and scaling-up ...................................................................................................................... 37
Microscopie voor malaria diagnose is niet overal mogelijk ....................................................................... 38
Malaria rapid diagnostic tests: oplossing voor de parasite-based diagnosis .............................................. 38
Wat komt er kijken bij het invoeren van malaria RDT? ................................................................................. 39
Lange weg van in-vitro diagnostic: van concept tot gebruik...................................................................... 39
Target product profile (TPP)................................................................................................................. 39
Independent product evaluations ........................................................................................................ 40
Manufacturing capacity and quality ......................................................................................................... 40
Donors and funding agencies................................................................................................................... 40
Market intelligence and interventions ..................................................................................................... 40
Stringent but timely regulation ................................................................................................................ 41
In country deployment van malaria RDT’s ................................................................................................ 41
3
,Beschouwingen........................................................................................................................................... 41
Challenges voor malaria RDT ................................................................................................................... 41
Technology en market landscape............................................................................................................. 41
4
,BIOMEDISCHE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
HOOFDSTUK 1: ORGANISATIE VAN ZIEKENHUIS IN SUB -SAHARA AFRIKA
BOUW VAN REFERENTIEZIEKENHUIS
Begrippen
- Cantine: ontvangt vooral personeel, minder bezoekers en patiënten
- Médecin-directeur: veel verantwoordelijkheden
- Service des urgences: spoed
- Laboratoire
- Imagerie Médicale
- Bloc administratif
- Médecine interne Hommes
- Odontostomatologie
Paviljoen-bouw: verschillende afzonderlijke gebouwen verbonden met betonnen verbindingswegen
- Verbindingswegen overdekt om verplaatsingen mogelijk te maken bij hevig regenweer
- Opvangciternen om water te stockeren bij extreem droog weer
- Passieve afkoeling door:
o Ventilatieruimte in Service de Pédiatrie → wind kan passeren
o Struiken voor vensters
Service de Pédiatrie: Betere bescherming tegen zon door breder dak → beter paviljoen dan de rest
2: paviljoen-bouw 1: service de pédiatrie met passieve afkoeling
Kanalisatie voor afvoer van regenwater + extra regenput → reiniging mogelijk maken + broedplaatsen voor
malariamuggen
5
, Eerste lijns-referentie ziekenhuizen:
- Gynaecologie
- Kindergeneeskunde (pediatrie) + néonatologie
- Interne geneeskunde
- Chirurgie
- Consultations: aparte ruimten, meestal geïntegreerd in paviljoenen zelf
- Centres de santé: gaat patiënten verwijzen naar het ziekenhuis, maar kunnen ook zonder
verwijzing en buiten urgentie naar het ziekenhuis komen
Optionele specialisaties:
- Oogheelkunde
- Stomatologie
- Tandheelkunde
PLAN GÉNÉRAL EN HABITAT
Habitat: huizen voor artsen en verpleegkundigen, klooster, guesthouse en voorzieningen voor familie van de
patiënten
- Grote oppervlakte
- Kost voor onderhoud
- Clôture omheining → soms huisdieren op ziekenhuisterrein te vinden
Rand van het ziekenhuis
- Morgue (lijkhuis)
- Incinérateur (afvalverwerkingsplatform)
- Behandeling van tuberculose (TBC)
HOE VINDT DE PATIËNT ZIJN/HAAR WEG IN HET ZIEKENHUIS
Gratis
- Kinderen < 5 jaar
- Zwangere vrouwen
- Behandeling HIV en TBC
Betaling op voorhand → andere zorgen ontvangen
- Verzekering en mutualiteit is zeldzaam
- Borden aanwezig met tarieven voor verschillende behandelingen, hospitalisaties en
laboratoriumanalyses
Taal is een moeilijkheid (20 talen worden in Benin gesproken)
- Familieleden vertalen meestal
- Afnemen van gedetailleerde anamnese (antécédents médicaux) is moeilijk
- Gebruik maken van tekeningen
6
