Geschiedenis Historische thema: Nederland, 1948 -
1978 –2008
Tijdvakken:
1900-1950, Tijd van de wereldoorlogen
1950 – Nu, Tijd van de televisie en computers
KA En tijdlijn:
,Hoofdstuk 10 Nederland 1948-1978
10.1 van neutraal naar gebonden
1e WO NL: neutraal. De Nederlandse regering probeerde ook in de 2e WO neutraal te blijven,
maar dat was niet gelukt.
2e WO: Geallieerden tegen de centralen. Koningin Wilhelmina sloot zich in 1941 aan bij de
Amerikaanse opvatting, dat bij het koloniale tijdperk voorbij was. Ze beloofde Nederlands-Indië
na de oorlog grote zelfstandigheid.
Nederland kiest partij voor VS in de koude oorlog
Na de oorlog kiest nl bewust voor VS (onze belangrijkste bevrijder) en tegen de SU in de koude
Oorlog. In 1949 werd NL lid van NAVO + Nl kiest voor nauwe samenwerking tussen Europees
niveau. (Ka47). Eerst met de Benelux. In 1951 werkt Nederland samen met België, Luxemburg,
Frankrijk, Italië en Duitsland en zijn lid van de Europese gemeenschap voor kolen en stalen
EGKS: Voorganger van de EU.
VS en SU: 2 nieuwe supermachten. Nieuwe strijd; de koude oorlog (1947-1989/1991) KA45. De
machtsstrijd stond in het teken van de tegenstelling tussen het socialisme en kapitalisme. De
oost-west tegenstelling.
Vijandbeeld in de koude oorlog: in beide kampen haatte en wantrouwede men het andere
systeem. Nooit echt gevochten maar er waren wel regionale oorlogen geweest die deel
maakten van de koude oorlog; Vietnamoorlog. En er dreigde de atoomoorlog (KA45)
Nederlands herstel
Na de 2e WO leek Europa niet in staat te zijn om zijn economie op eigen kracht te herstellen. VS
bode de Marshallplan aan (1947-1951). Het Marshallplan heeft een belangrijke bijdrage
geleverd tot de wederopbouw van West-Europa. In ruil voor Marshallhulp moest Europa wel
economisch samenwerken KA47. De Europese markt moest openstaan voor Amerikaanse
producten. Europa had behoefte aan grondstoffen en Amerikaanse industrieproducten. Door
Amerikaanse producten in te voeren konden Amerikaanse fabrieken weer volop produceren. Zo
vloeide de Marshallhulp terug naar de VS.
Samenwerking in West-Europa
In Europa zagen staatshoofden voordelen van de economische samenwerking: Nationalisme,
dat tot oorlogen had geleid, verminderen. In 1951 werd daarom EGKS opgericht. Landen EGKS:
Frankrijk, West-Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg. De kolen en stalen industrie
werden nu gezamenlijk beheerd. Kolen en staal vormden een basis van de oorlogsindustrie en
samenwerking vergrootte de kans op blijvende vrede.
, Uit de EGKS (1951) ontstond (1957) de EEG (Europese economische gemeenschap) KA47.
Uitbreiden naar andere economische sectoren. Veel Europese landen erbij.
In 1992 werd de EEG de Europese Unie (verdrag van Maastricht). Politiek en economische
eenheid gestreefd. Veel Europese landen wilden wel hun nationale macht handhaven. EU is
grootse markt ter wereld en concurrent van VS en Japan. In EU 2002 kwam de Euro.
De Atlantische samenwerking (NL-VS) Door Amerikaanse invloedssfeer liep niet altijd vlekkeloos
Dekolonisatie
In het westen Meningsverschillen over de dekolonisatie. Politionele acties. In 1949 werd NL-
Indië officieel de republiek Indonesië. In 1975 werd Suriname onafhankelijk.
Aan welke vormen van samenwerking heeft Nederland zich na 1945 verbonden? Noem er
drie?
NAVO, Benelux en EGKS
Welke omstandigheden deden Nederland kiezen voor Europese samenwerking?
Oorlog laat gevaar zien van nationalisme; economische noodzaak om de schade van de oorlog
te herstellen (Wederopbouw) en Amerikaanse druk (Marshallhulp in geval van Europese
samenwerking)
Welke Europese samenwerkingsverbanden hebben zich sinds 1950 ontwikkeld?
EGKS, EEG, Europese Unie
10,2 Nederland verandert
Tijdvakken:
Herstel van zuilen
Tijdens de bezetting nieuwe ideeën over politieke inrichting van NL. Kern: zuilen doorbroken
moest worden. Dus: eind komen aan het tweedelig confessioneel –niet confessioneel.
Ook eind aan klassenstrijd: eind aan conflicten model. Werkgevers en werknemers moesten in
harmonie in gesprek gaan met elkaar om zo eventuele tegengestelde belangen op te lossen en
te komen tot een compromis.
-> er zouden bredere volkspartijen moeten komen waarin Liberalen, christenen, socialisten zich
thuis kon voelen. Brede volkspartijen. Er was nog een verzuilde samenleving.
Het nieuwe kabinet steunde op samenwerking tussen de KVP en de PvdA, de rooms-rode-
coalitie. De katholieken werkten met de sociaaldemocraten om zich te verzekeren van de steun
van de grote massa van arbeiders. De partijen hadden een gemeenschappelijk uitgangspunt,
namelijk het uitbreiden van sociale zekerheid. PvdA wilde de rol van de staat groter maken dan
1978 –2008
Tijdvakken:
1900-1950, Tijd van de wereldoorlogen
1950 – Nu, Tijd van de televisie en computers
KA En tijdlijn:
,Hoofdstuk 10 Nederland 1948-1978
10.1 van neutraal naar gebonden
1e WO NL: neutraal. De Nederlandse regering probeerde ook in de 2e WO neutraal te blijven,
maar dat was niet gelukt.
2e WO: Geallieerden tegen de centralen. Koningin Wilhelmina sloot zich in 1941 aan bij de
Amerikaanse opvatting, dat bij het koloniale tijdperk voorbij was. Ze beloofde Nederlands-Indië
na de oorlog grote zelfstandigheid.
Nederland kiest partij voor VS in de koude oorlog
Na de oorlog kiest nl bewust voor VS (onze belangrijkste bevrijder) en tegen de SU in de koude
Oorlog. In 1949 werd NL lid van NAVO + Nl kiest voor nauwe samenwerking tussen Europees
niveau. (Ka47). Eerst met de Benelux. In 1951 werkt Nederland samen met België, Luxemburg,
Frankrijk, Italië en Duitsland en zijn lid van de Europese gemeenschap voor kolen en stalen
EGKS: Voorganger van de EU.
VS en SU: 2 nieuwe supermachten. Nieuwe strijd; de koude oorlog (1947-1989/1991) KA45. De
machtsstrijd stond in het teken van de tegenstelling tussen het socialisme en kapitalisme. De
oost-west tegenstelling.
Vijandbeeld in de koude oorlog: in beide kampen haatte en wantrouwede men het andere
systeem. Nooit echt gevochten maar er waren wel regionale oorlogen geweest die deel
maakten van de koude oorlog; Vietnamoorlog. En er dreigde de atoomoorlog (KA45)
Nederlands herstel
Na de 2e WO leek Europa niet in staat te zijn om zijn economie op eigen kracht te herstellen. VS
bode de Marshallplan aan (1947-1951). Het Marshallplan heeft een belangrijke bijdrage
geleverd tot de wederopbouw van West-Europa. In ruil voor Marshallhulp moest Europa wel
economisch samenwerken KA47. De Europese markt moest openstaan voor Amerikaanse
producten. Europa had behoefte aan grondstoffen en Amerikaanse industrieproducten. Door
Amerikaanse producten in te voeren konden Amerikaanse fabrieken weer volop produceren. Zo
vloeide de Marshallhulp terug naar de VS.
Samenwerking in West-Europa
In Europa zagen staatshoofden voordelen van de economische samenwerking: Nationalisme,
dat tot oorlogen had geleid, verminderen. In 1951 werd daarom EGKS opgericht. Landen EGKS:
Frankrijk, West-Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg. De kolen en stalen industrie
werden nu gezamenlijk beheerd. Kolen en staal vormden een basis van de oorlogsindustrie en
samenwerking vergrootte de kans op blijvende vrede.
, Uit de EGKS (1951) ontstond (1957) de EEG (Europese economische gemeenschap) KA47.
Uitbreiden naar andere economische sectoren. Veel Europese landen erbij.
In 1992 werd de EEG de Europese Unie (verdrag van Maastricht). Politiek en economische
eenheid gestreefd. Veel Europese landen wilden wel hun nationale macht handhaven. EU is
grootse markt ter wereld en concurrent van VS en Japan. In EU 2002 kwam de Euro.
De Atlantische samenwerking (NL-VS) Door Amerikaanse invloedssfeer liep niet altijd vlekkeloos
Dekolonisatie
In het westen Meningsverschillen over de dekolonisatie. Politionele acties. In 1949 werd NL-
Indië officieel de republiek Indonesië. In 1975 werd Suriname onafhankelijk.
Aan welke vormen van samenwerking heeft Nederland zich na 1945 verbonden? Noem er
drie?
NAVO, Benelux en EGKS
Welke omstandigheden deden Nederland kiezen voor Europese samenwerking?
Oorlog laat gevaar zien van nationalisme; economische noodzaak om de schade van de oorlog
te herstellen (Wederopbouw) en Amerikaanse druk (Marshallhulp in geval van Europese
samenwerking)
Welke Europese samenwerkingsverbanden hebben zich sinds 1950 ontwikkeld?
EGKS, EEG, Europese Unie
10,2 Nederland verandert
Tijdvakken:
Herstel van zuilen
Tijdens de bezetting nieuwe ideeën over politieke inrichting van NL. Kern: zuilen doorbroken
moest worden. Dus: eind komen aan het tweedelig confessioneel –niet confessioneel.
Ook eind aan klassenstrijd: eind aan conflicten model. Werkgevers en werknemers moesten in
harmonie in gesprek gaan met elkaar om zo eventuele tegengestelde belangen op te lossen en
te komen tot een compromis.
-> er zouden bredere volkspartijen moeten komen waarin Liberalen, christenen, socialisten zich
thuis kon voelen. Brede volkspartijen. Er was nog een verzuilde samenleving.
Het nieuwe kabinet steunde op samenwerking tussen de KVP en de PvdA, de rooms-rode-
coalitie. De katholieken werkten met de sociaaldemocraten om zich te verzekeren van de steun
van de grote massa van arbeiders. De partijen hadden een gemeenschappelijk uitgangspunt,
namelijk het uitbreiden van sociale zekerheid. PvdA wilde de rol van de staat groter maken dan
